Respiratorë mjekësorë të përballueshëm nga të gjithë

Nga ideimi te zhvillimi

Profesor Arbnor Pajaziti është ekspert në fushën e robotikës dhe Shef i Departamentit të Mekatronikës në Fakultetin e Inxhinierisë Mekanike në Universitetin e Prishtinës. Profesor Pajaziti dhe ekipi i tij zhvilluan një prototip për një respirator mjekësor me kosto të ulët, të përshtatshëm për problemet respiratore, të tilla si ato të Covid-19-ës, duke synuar vende me të ardhura të ulëta. Përveç kostos së ulët, produkti ka edhe një risi të patentueshme: ndryshe nga shumica e sistemeve ekzistuese që ia detyrojnë ritëm të frymëmarrjes tek pacienti, kjo pajisje i mundëson pacientit të nisë sekuencat e frymëmarrjes. “Në treg gjendeshin modele respiratorë mjekësorë, por çmimet e tyre ishin shumë të larta; deri në 40,000 Euro. Ne donim të zhvillonim një makineri që do t’u lejonte pacientëve në vendet me të ardhura të ulëta të merrnin trajtim në situata emergjente, si pandemia KOVID-19.”

Puna me ventilatorin mekanik nisi pikërisht në fillim të pandemisë. Sikurse bënte çdo fillim semestri, Profesori i kishte ngarkuar ekipit të studentëve detyrën që të gjenin ide të reja për zhvillimin e prototipave. Duke qenë se kish nevojë për respiratorë, ekipi vendosi pothuajse unanimisht që duhej të punonin urgjentisht për një pajisje të tillë. Në krye, ata ndërmorën kërkime dhe gjetën se nuk kishte mungesë respiratorësh mjekësorë në botë, por çmimi i tyre ishte shumë i lartë dhe nuk kishte rezerva për momentin Faza tjetër ishte që të punonin për një respirator mjekësor që mund të prodhohej me kosto të ulët dhe të prodhohej lehtësisht. Paralelisht, ata punuan për ta testuar në një mjedis virtual. Profesor Pajaziti shpjegon se në ditët e sotme, softuerët e kompjuterave arrijnë t’i testojnë me sukses prototipat e inxhinierisë mekanike. Arrijnë ta imitojnë në masën 95% prototipin real,” thotë ai. Pas testimit të suksesshëm të softuerit, ekipi i tij kaloi te prototipi fizik, por këtu u përballën me një vështirësi – mungesë fondesh për blerjen e pjesëve si dhe mungese ekspertize për patentimin e pajisjes.

Në atë kohë, projekti EU4TECH Proof of Concept (PoC), i financuar nga BE-ja kish bërë thirrje për propozime për të financuar zhvillimin e ideve novatore në Ballkanin Perëndimor. Duke qenë se Profesor Pajaziti e njihte shumë mirë projektin, vendosi të mblidhte dokumentacionin dhe të aplikonte për mbështetje. Tentativa pati sukses dhe u bënënjë nga ekipet e para që u zgjodhën sipas skemës së provës së konceptit për t’u kualifikuar për mbështetje për prototipin.

EU4TECH PoC e ka mbështetur projektin për të blerë minimumin e nevojshëm të harduerëve për të provuar konceptin bazë, hartuar një aplikim për patentë në anglishte profesionale të bazuar te kërkimi gjithëpërfshirës paraprak shkencor dhe për të hetuar mjedisin rregullator për pajisjen. „Pa mbështetjen e EU4TECH POC, ky projekt do të mbetej veç një punim akademik në letër“, thotë Profesor Pajaziti.

Me skemën e Provës së Konceptit drejt përfundimit, projekti i respiratorit mekanik kishte nevojë për mbështetje të mëtejshme për të vijuar. Kjo mbështetje mund të ishte në formën e një mandati (rreth50,000Euro) për të blerë harduerët dhe zhvilluar softuerët përkatës që nevojiteshin për ta çuar projektin nga Niveli 3 i Gatishmërisë Teknologjike (TRL) teTRL4. Para se pajisja të mund të testohej në Klinikën e Universitetit të Prishtinës, nevojitej certifikimi. Në terma afat-gjatë, projekti duhet të gjejë një partner industrial për ta kthyer prototipin në një produkt të certifikuar plotësisht.

Profesor Pajaziti shpjegon se studentët e tij janë të gatshëm të kontribuojnë më tej për këtë dhe projekte të tjera të ngjashme. „Me financimin dhe mbështetjen e duhur, mund të kontribuojmë ndjeshëm për komunitetin tonë dhe njerëzimin,“ thotë ai.