Медицински респиратори достапни за сите

Од идеја до имплементација

Професор Арбнор Пајазити е експерт во доменот на роботика и раководител на отсекот за мехатроника при факултетот за механичко инженерство на универзитетот во Приштина. Професор Пајазити и неговиот тим развиле прототип за достапен медицински респиратор, соодветен за респираторни проблеми; како КОВИД-19, наменет за државите со ниски приходи. Покрај достапната цена, производот има и патентиран новитет: за разлика од повеќето постоечки системи кои им налагаат респираторен ритам на пациентите, оваа направа му овозможува на пациентот да ја регулира секоја респираторна секвенца. „Имаше модели на респиратори, достапни на пазарот, но нивните цени беа превисоки: до 40000 евра. Сакавме да развиеме машина која ќе им овозможи на пациентите во земјите со ниски приходи да добијат третман во ургентни ситуации како, на пример, пандемијата КОВИД-19,“ вели професор Пајазити.

Работата на механичкиот респиратор започнала на почетокот од пандемијата. Како по обичај, на почетокот од семестарот, професорот го прашал својот тим студенти да смислат идеи за развој на прототипи. Со оглед на тоа што имало потреба од респиратори, тимот скоро едногласно одлучил дека тоа треба да биде направата на која треба итно да работат. Најпрво, извршиле истражување и заклучиле дека во светот нема недостаток од респиратори, но дека нивната цена е особено висока и дека нема залиха. Следната етапа подразбирала да се работи на идеја за медицински респиратор кој ќе може да се произведе по ниска цена и ќе може брзо да се состави. Напоредно, работеле за да го тестираат респираторот во виртуелна средина. Професор Пајазити објаснува дека денес компјутерскиот софтвер е прилично успешен при тестирањето прототипи за механичко инженерство. „Се доближуваат со 95 % до вистинските прототипи,“ вели тој. По успешното тестирање на софтверот, неговиот тим морал да премине на физичкиот прототип, но биле соочени со предизвик – недостаток на средства за набавка на деловите, како и недостаток на експертиза за патентирање на направата.

Во тоа време, проектот „EU4TECH Proof of Concept (PoC)“, финансиран од ЕУ, отворил повик за предлози за финансирање на развој на иновативни идеи ширум Западен Балкан. Со оглед на тоа што професор Пајазити веќе бил запознаен со проектот, одлучил да ја состави документацијата и да аплицира за поддршка. Обидот бил успешен и биле еден од првите тимови избрани во рамки на шемата за доказ за концепт, квалифицирани за поддршка за прототип.

„EU4TECH PoC“ го поддржал проектот за стекнување минимум хардвер, потребен за докажување на основниот концепт, исцртување професионална апликација за патент, на англиски јазик; заснована на сеопфатна технологија за пребарување, како и истражување на регулаторните услови за направата. „Без поддршката од „EU4TECH POC“, овој проект ќе беше само уште едно академско дело на хартија,“ вели професор Пајазити.

Како што шемата „Proof of Concept“ („Доказ за концепт“) се приближува кон својот крај, проектот за механички респиратор мора да најде понатамошна поддршка. Истата би можела да добие форма на грант (околу 50000 евра) за купување хардвер и развивање софтвер потребен за премин на прототипот од трето ниво на техничка подготвеност кон четврто ниво. Исто така, би била потребна и сертификација пред респираторот да биде тестиран на Универзитетската клиника во Приштина. На долг рок, проектот треба да одреди индустриски партнер за претворање на прототипот во целосно сертифициран производ.

Професор Пајазати објаснува дека неговите студенти се мотивирани и понатаму да придонесуваат за овој и слични проекти. „Со соодветно финансирање и поддршка, можеме значително да придонесеме за нашата заедница и за човештвото,“ вели тој.