Образование за сите во Косово

Арти добива придружба во своите секојдневни училишни активности од Џенета Шабани, дипломка на педагошкиот факултет која се придружила на проектниот тим како стажантка. Веднаш штом започнала со работа, се состанала со класниот наставник за да состават индивидуален план за учење за Арти и започнале со негова имплементација. „Децата со посебни потреби се соочуваат со различни предизвици: некои имаат потешкотии при читањето, други, пак, со математика или некои останати материи. Затоа, изработуваме и спроведуваме индивидуален план за учење на секое дете со посебни потреби,“ вели Џенета.

Џенета му помага на Арти за време на часот и е присутна през целиот час во училницата заедно со наставникот. Покрај работата со Арти, им дава поддршка и на другите деца. Нејзин долгорочен план е да работи како училиштен советник, па, затоа, искуството кое го добила преку работата на овој проект е особено значајно. „Можеби најдобриот дел од мојот ангажман во проектот е тоа што кога ќе започнам да работам како училиштен советник, ќе можам да го пренесам сето знаење од проектот во училиштето во кое работам, за, на тој начин, и други наставници и деца да можат да извлечат корист,“ вели таа.

Проектот „Образование за сите“ е имплементиран од чешката невладина организација „Луѓе во потреба“ (People in Need) и други партнери од Косово. Њомза Емини од „Луѓе во потреба“ објаснува колку е неопходен проектот за децата со посебни потреби во Косово. „Имавме случаи кога училиштата беа неволни да прифатат деца со посебни потреби затоа што имаат потреба од посветување внимание, а училиштата немаат доволно персонал за поддршка. Дури и да имаат време за децата со посебни потреби, на постоечките наставници им недостига посебна обука за исполнување на потребите на овие деца,“ вели Њомза.

Оттука, нејзиниот проект спроведува програма која ангажира 42 стажанти кои обезбедуваат поддршка за 250 деца како Арти кои имаат посебни потреби или, пак, доаѓаат од ранливи заедници. Проектот нуди, исто така, и обука за постојаните наставници за инклузивно образование на децата со посебни потреби. Досега, проектот обучил преку 150 наставници и планираат да достигнат бројка од 225 до неговиот крај. Проектот вклучува теми како принципи на инклузија, комуникација со деца со посебни потреби, како и препознавање и управување со случаи на задевање. „Проектот беше добредојден од страна на училишните управители и наставниците кои учествуваа,“ вели Њомза.

Во осмислувањето на обуката за наставници, проектот го искористил искуството на образовниот отсек „Varianty“ на организацијата „Луѓе во потреба“ во Република Чешка и нивната примена на насоките од Европската агенција за инклузивно образование. „Има значајни празнини во инклузивното образование во Косово и, сè додека нашите институции не успеат да ги пополнат истите, поддршката од ЕУ и други донатори е особено важна,“ вели Њомза.

Проектот содржи и дополнителен сегмент кој се фокусира на подобрување на инклузивното образование на институционално ниво. Инклузивни едукативни платформи биле поставени на секоја од проектните локации; вклучувајќи ги и локалните чинители како што се општините, организациите за човекови права, а, исто така, и родителите. Инклузивната едукативна платформа во градот Јањево обезбедила стабилност во одржливоста на програмата за стажирање преку нејзино вклучување во општинскиот буџет по завршувањето на проектот. Во Обилич, пак, со поддршка на општината, успеале да реновираат специјална училница за дека со посебни потреби.