Враќање дома по 20 години
Програма, финансирана од ЕУ, овозможи поддршка за бегалец од Босна и Херцеговина да започне нов живот во своето родно село.
25/10/2021
Војната во БиХ донесе несреќа за стотици илјади семејства. Многумина од нив ги загубија своите сакани или работата и мораа да ги напуштат своите домови без никогаш да се вратат назад. Даворин Савиќ од селото Бачевиќи, во близина на Мостар, е еден од оние кои мораа да го напуштат својот дом и да најдат засолниште на друго место. Но, Даворин е еден и од среќните кои успеаја да вратат во своето село и да започне нов живот таму.
Мостар беше еден од многуте мултиетнички градови во БиХ каде што Хрватите, Босанците и Србите живееја во хармонија. Меѓутоа, хармонијата беше нарушена со почетокот на војната, во 1992 година, која траеше до 1995 година. Илјадници беа убиени, а проценето е дека преку милион луѓе биле иселени; со што станува збор за најкатастрофалниот конфликт во Европа од крајот на Втората светска војна.
„Тешко беше да се живее како бегалец, но успеавме, некако, да преживееме. Изнајмувавме место за живеење и, главно, работевме на локалните пазари за малку пари.“
Даворин Савиќ, корисник на програматаКонечно, назад дома
Конфликтот во Мостар брзо започна и се разви, па, заедно со семејството, Даворин морал итно да замине и да го напушти својот дом и имот во селото. Како што биле етнички Срби, се преселиле во Србија. За Даворин, сеќавањата се сè уште свежи за тоа како, во 1992 година, заедно со мајката и братот, го напуштиле семејниот дом и пребегнале во Белград. „Тешко беше да се живее како бегалец,“ се присеќава. „Но, успеавме, некако, да преживееме. Изнајмувавме место за живеење и, главно, работевме на локалните пазари за малку пари.“
Живеел во Белград цели 18 години, но, во 2010 година, семејството конечно се вратило во Бачевиќи, каде, на огромен жал, откриле дека нивниот дом е целосно демолиран. Меѓутоа, нивната среќа ќе тргне на подобро. „Се сретнавме со некои соседи кои ни кажаа за програма која ги реконструира домовите на оние кои се враќаат,“ раскажува Давор. „Брзо поднесовме барање за Регионалната програма за домување.“
Даворин признава дека животот во БиХ не е лесен, особено за оние кои се враќаат и за иселениците во внатрешноста. Иако, пред војната, работел во електраната; при враќањето во БиХ не можел да најде работа во компанијата. Сè уште нема работа со редовна плата и здравствено осигурување.
„Не се надевав дека ќе се вратам во селото, дека ќе одгледувам зеленчук во стакленичка градина и дека ќе обработувам земја.“
Даворин Савиќ, корисник на програматаМеѓутоа, и покрај сè, Давор успеал да обезбеди чесен живот за себе, својата мајка и семејството на братот, кој починал лани. Ова е, главно, благодарение на реконструкцијата на куќата со поддршка на Регионалната програма за домување, како и стакленикот и малиот трактор обезбедени со поддршката на католичката заедница „Catholic Relief Services“. „Не се надевав дека ќе се вратам во селото, дека ќе одгледувам зеленчук во стакленичка градина и дека ќе обработувам земја,“ се смее тој. „Но, одлично е. Ги продавам производите на пазарот во Мостар.“
Размислувајќи за својот живот денес, Даворин не заборава да ја спомне љубезноста на неговите соседи од различни етнички групи. Спротивно на ситуацијата кога морал да пребегне од Бачевиќи, денес вели: „Живееме заедно, си помагаме и заедно ги славиме празниците.“
За проектот
До денес, околу 1800 станбени единици се реализирани во БиХ како дел од Регионалната програма за домување. Крајната цел е да се достигне бројка од 3000 станбени едници кои треба да се изградат до јуни 2023 година. Издвоени се скоро 291 милион евра за Регионалната програма за домување; од кои повеќе од 76 милиони евра се наменети за проекти во БиХ. Со 235 милиони евра, Европската Унија е главниот донатор на програмата.
Дознај повеќе
Photo credits: Regional Housing Programme