Jasna Radenović, një sipërmarrëse e re nga Mali i Zi, drejton një kompani krijuese që është e specializuar në prodhimin e lodrave miqësore me mjedisin. Banore e qytetit të Plavës, që ndodhet në rajonin verilindor të Malit të Zi, Jasna është nënë e tre fëmijëve. Me një popullsi prej mbi 3,000 banorësh, Plava shërben si qendra e Bashkisë së Plavës, e cila krenohet me një popullsi që tejkalon 9,000 banorë. Një dekadë më parë, Jasna synonte që fëmijët e saj të kishin lodra të punuara nga materiale natyrale. Duke pasur parasysh përzgjedhjen e kufizuar në dyqanet malazeze në atë kohë, Jasnas i lindi ideja t’i krijonte vetë lodrat. “Druri ishte një material që gjendet lehtësisht në qytetin tonë. Fillimisht, fillova të krijoja lodra stivimi prej druri, duke i përshtatur gradualisht dizajnet në përputhje me moshën dhe nevojat e fëmijëve të mi,” reflekton Jasna. Megjithatë, me kalimin e kohës, ky angazhim modest u shndërrua në diçka më thelbësore, duke bërë që Jasna ta transformonte atë në një biznes të vërtetë.
“Sot, ne krijojmë lodra miqësore me mjedisin duke përdorur drurin dhe pëlhura, për të përmbushur nevojat e të gjitha grupmoshave. Lodrat tona lehtësojnë të nxënit në fusha si matematika, shkronjat e para, notat muzikore, dhe gjeografia. Ato kontribuojnë në zhvillimin e aftësive motorike dhe stimulojnë imagjinatën e fëmijëve.”
Jasna Radenović, sipërmarrëse
Në 2020, Jasna shfrytëzoi rastin dhe aplikoi për skemën e fillimit të biznesit të ri të National Employment Agency e cila mori fonde nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria e Malit të Zi. Kjo mbështetje financiare i mundësoi asaj të themelonte kompaninë e saj, “Three Wolves.“ “Sot, ne krijojmë lodra miqësore me mjedisin duke përdorur drurin dhe pëlhura, për të përmbushur nevojat e të gjitha grupmoshave. Lodrat tona lehtësojnë të nxënit në fusha si matematika, shkronjat e para, notat muzikore, dhe gjeografia. Ato kontribuojnë në zhvillimin e aftësive motorike dhe stimulojnë imagjinatën e fëmijëve.” shpjegon Jasna.
Përveç grantit të ofruar nga BE-ja përmes Employment Agency, të cilin Jasna e përdori për të blerë makineri dhe materiale për prodhimin e lodrave, ajo mori gjithashtu mbështetje të vlefshme monitorimi për të përmirësuar aftësitë e saj të planifikimit strategjik dhe marketingut. Nëpërmjet projektit rajonal të titulluar ” Promoting Inclusive Labour Market Solutions in the Western Balkans,” financuar nga Austrian Development Agency, zyra e UNDP-së në vend ofroi ndihmë mentorimi për pjesëmarrësit e programit të vetëpunësimit. “Duke qenë se nuk kisha eksperiencë të mëparshme biznesi, isha e pasigurt se në cilat produkte të fokusohesha dhe si të prezantohesha në mënyrë efektive në treg. Megjithatë, unë mora mbështetje të veçantë nga mentorët,“ ndan Jasna.
Ndërkohë Jasna aspiron për produktet e saj të bëhen një markë tregtare e Malit të Zi, ajo pranon sfidat e hasura nga gratë sipërmarrëse në vend. “Aspekti më sfidues është ekuilibrimi i përgjegjësive personale dhe atyre të biznesit. Të kesh tre djem të moshave të ndryshme kërkon menaxhimin efektiv të kohës, duke siguruar që shkollimi dhe aktivitetet e tyre jashtëshkollore të marrin kujdesin e duhur dhe njëkohësisht duke zhvilluar biznesin,” pranon Jasna.
“Nëse nuk e provoni, nuk do e dini asnjëherë shkallën e kapaciteteve tuaja. Kam besim se, ashtu si unë, ju do të merrni ndihmë dhe mbështetje nga sistemi.”
Jasna Radenović, sipërmarrëse
Mbështetja e grave në biznes është thelbësore, sidomos duke konsideruar se atë shpenzojnë mesatarisht 10 vite të jetës së tyre në punë të papaguara dhe kujdesin shtëpiak. Rëndësia e kësaj mbështetjeje ka qenë më e theksuar gjatë pandemisë së COVID-19, ku gratë të cilat nuk paguaheshin dhe mbanin përgjegjësitë shtëpiake e tejkaluan tregun e punës së meshkujve me 92% Një studimi kohëve të fundit i UNDP-së zbuloi se ndërkohë që 11% e grave raportuan se zakonisht nuk angazhoheshin me punë shtëpie, përqindja e burrave ishte shumë më e lartë në nivelin 42%.
Jasna pranon ekzistencën e paragjykimeve ndaj grave sipërmarrëse, që mund të dekurajojnë ato që nisin sipërmarrjet e tyre të biznesit. Ajo ndan eksperiencën e saj , duke thënë, “Kur njerëzit zbulojnë së një grua është drejtoreshë, shpesh lind një pyetje e vazhdueshme nëse ajo është në gjendje të përballojë sfidën. Megjithatë, unë qëndrova e vendosur për t’ia dalë mbanë dhe për të kapërcyer paragjykimet e tilla. Fatmirësisht, nuk kam hasur barriera të rëndësishme brenda sistemit. Përkundrazi, të gjithë ishin mbështetës dhe ndihmues.
Jasna inkurajon gratë e papunësuara të besojnë ne vetvete dhe të aplikojnë për programe që promovojnë sipërmarrjen e grave. Ajo është e vendosur në besimin e saj se kryesorja është marrja e nismave, duke thënë: “Nëse nuk përpiqeni, nuk do ta dini kurrë shkallën e aftësive tuaja. Kam besim se, ashtu si unë, ju do të merrni ndihmë dhe mbështetje nga sistemi.”
Rreth projektit
Programi i grantit që synon mbështetjen e vetëpunësimit dhe fillimit të biznesit është një grant i drejtpërdrejtë me vlerë 3.5 milion €. Bashkëfinancohet nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria e Malit të Zi. Kjo iniciativë, e njohur si ” Self-Employment Grants Program,” është pjesë e EU-Montenegro Employment, Education, and Social Welfare Program (SOPEES), i cili ka një financimi total prej 18 milion € nga fondet e para-anëtarësimi i BE-së. Zbatimi i programit kryhet në bashkëpunim me Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik dhe Ministrinë e Financave dhe Mirëqenies Sociale, duke marrë mbështetje nga Delegacioni i BE-së në Mal të Zi.
Photo credits: UNDP
Në 2020, Jasna shfrytëzoi rastin dhe aplikoi për skemën e fillimit të biznesit të ri të National Employment Agency e cila mori fonde nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria e Malit të Zi. Kjo mbështetje financiare i mundësoi asaj të themelonte kompaninë e saj, “Three Wolves.“ “Sot, ne krijojmë lodra miqësore me mjedisin duke përdorur drurin dhe pëlhura, për të përmbushur nevojat e të gjitha grupmoshave. Lodrat tona lehtësojnë të nxënit në fusha si matematika, shkronjat e para, notat muzikore, dhe gjeografia. Ato kontribuojnë në zhvillimin e aftësive motorike dhe stimulojnë imagjinatën e fëmijëve.” shpjegon Jasna.
Përveç grantit të ofruar nga BE-ja përmes Employment Agency, të cilin Jasna e përdori për të blerë makineri dhe materiale për prodhimin e lodrave, ajo mori gjithashtu mbështetje të vlefshme monitorimi për të përmirësuar aftësitë e saj të planifikimit strategjik dhe marketingut. Nëpërmjet projektit rajonal të titulluar ” Promoting Inclusive Labour Market Solutions in the Western Balkans,” financuar nga Austrian Development Agency, zyra e UNDP-së në vend ofroi ndihmë mentorimi për pjesëmarrësit e programit të vetëpunësimit. “Duke qenë se nuk kisha eksperiencë të mëparshme biznesi, isha e pasigurt se në cilat produkte të fokusohesha dhe si të prezantohesha në mënyrë efektive në treg. Megjithatë, unë mora mbështetje të veçantë nga mentorët,“ ndan Jasna.
Ndërkohë Jasna aspiron për produktet e saj të bëhen një markë tregtare e Malit të Zi, ajo pranon sfidat e hasura nga gratë sipërmarrëse në vend. “Aspekti më sfidues është ekuilibrimi i përgjegjësive personale dhe atyre të biznesit. Të kesh tre djem të moshave të ndryshme kërkon menaxhimin efektiv të kohës, duke siguruar që shkollimi dhe aktivitetet e tyre jashtëshkollore të marrin kujdesin e duhur dhe njëkohësisht duke zhvilluar biznesin,” pranon Jasna.
Mbështetja e grave në biznes është thelbësore, sidomos duke konsideruar se atë shpenzojnë mesatarisht 10 vite të jetës së tyre në punë të papaguara dhe kujdesin shtëpiak. Rëndësia e kësaj mbështetjeje ka qenë më e theksuar gjatë pandemisë së COVID-19, ku gratë të cilat nuk paguaheshin dhe mbanin përgjegjësitë shtëpiake e tejkaluan tregun e punës së meshkujve me 92% Një studimi kohëve të fundit i UNDP-së zbuloi se ndërkohë që 11% e grave raportuan se zakonisht nuk angazhoheshin me punë shtëpie, përqindja e burrave ishte shumë më e lartë në nivelin 42%.
Jasna pranon ekzistencën e paragjykimeve ndaj grave sipërmarrëse, që mund të dekurajojnë ato që nisin sipërmarrjet e tyre të biznesit. Ajo ndan eksperiencën e saj , duke thënë, “Kur njerëzit zbulojnë së një grua është drejtoreshë, shpesh lind një pyetje e vazhdueshme nëse ajo është në gjendje të përballojë sfidën. Megjithatë, unë qëndrova e vendosur për t’ia dalë mbanë dhe për të kapërcyer paragjykimet e tilla. Fatmirësisht, nuk kam hasur barriera të rëndësishme brenda sistemit. Përkundrazi, të gjithë ishin mbështetës dhe ndihmues.
Jasna inkurajon gratë e papunësuara të besojnë ne vetvete dhe të aplikojnë për programe që promovojnë sipërmarrjen e grave. Ajo është e vendosur në besimin e saj se kryesorja është marrja e nismave, duke thënë: “Nëse nuk përpiqeni, nuk do ta dini kurrë shkallën e aftësive tuaja. Kam besim se, ashtu si unë, ju do të merrni ndihmë dhe mbështetje nga sistemi.”
Rreth projektit
Programi i grantit që synon mbështetjen e vetëpunësimit dhe fillimit të biznesit është një grant i drejtpërdrejtë me vlerë 3.5 milion €. Bashkëfinancohet nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria e Malit të Zi. Kjo iniciativë, e njohur si ” Self-Employment Grants Program,” është pjesë e EU-Montenegro Employment, Education, and Social Welfare Program (SOPEES), i cili ka një financimi total prej 18 milion € nga fondet e para-anëtarësimi i BE-së. Zbatimi i programit kryhet në bashkëpunim me Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik dhe Ministrinë e Financave dhe Mirëqenies Sociale, duke marrë mbështetje nga Delegacioni i BE-së në Mal të Zi.
Photo credits: UNDP
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
