Rritja e bashkëpunimit për të trajtuar sfidat me të cilat përballen të kthyerit e cenueshëm në Serbi

Ndihma u dha në kuadër të projektit të financuar nga BE-ja ” Strengthening National and Local Systems to Support Effective Socio-economic Integration of Returnees in the Western Balkans.” Si pjesë e këtij projekti, UNDP-ja po ndihmon tre qeveri vendore si Novi Sad, Valjevo dhe Bujanovac në aktivizimin, ose në disa raste riaktivizimin e Local Migration Councils. Projekti gjithashtu ofron mbështetje për ngritjen e kapaciteteve të ofruesve të shërbimeve publike dhe OJQ-ve vendore për të ofruar mbështetje gjithëpërfshirëse dhe për të përmirësuar aksesin e të kthyerve në shërbimet e nivelit vendor dhe për të prezantuar shërbime të reja që trajtojnë nevojat specifike të të kthyerve. Këto janë pjesë e përpjekjeve bashkëpunuese të UNDP-së me partnerët për të provuar dhe zbatuar zgjidhje novatore, në të gjithë sistemin për riintegrimin socio-ekonomik të grupeve të cenueshëm të të kthyerve, veçanërisht romëve.

Local Migration Councils luajnë një sërë rolesh thelbësore në riintegrimin efektiv të të kthyerve të cenueshëm. Një nga këto role është skanimi i nevojave të të kthyerve dhe lidhja e aktorëve për të ofruar zgjidhje të gjithanshme.  Për pjesën më të madhe të të kthyerve në ekonominë e Ballkanit Perëndimor, një nga sfidat më të mëdha është mungesa e vendeve të punës formale; pjesa më e madhe e të kthyerve fitojnë të ardhura nëpërmjet punës informale. Gjithsesi, ka dhe sfida të tjera të rëndësishme me të cilat hasen të kthyerit, shpjegon Ljiljana Mihajlovic, Drejtoreshë e Office for Roma Inclusion of Autonomous Province of Vojvodina dhe  anëtare e Local Migration Council në Novi Sad, Serbi.

Në Novi Sad, vendbanimi më i madh informal i romëve në qytet është Veliki Rit, ku banojnë pjesa më e madhe e të kthyerve. Krahas infrastrukturës së dobët dhe kushteve nën standardeve të jetesës, nuk ka asnjë dispozitë për regjistrimin e adresave të shtëpive në Veliki Rit. Si rezultat, të kthyerit e kanë të pamundur  të marrin dokumente personale dhe pa asnjë identifikim, ata nuk kanë të drejtë për mbrojtje sociale. Për të adresuar këtë çështje urgjente, Local Migration Council në Novi Sad identifikoi një zgjidhje të përkohshme, afatshkurtër të regjistrimit të të kthyerve në një adresë të përkohshme vendore, duke u mundësuar atyre aksesin e menjëhershëm në shërbime jetike. Ndërkohë, Local Migration Council po punon në mënyrë aktive drejt një zgjidhjeje afatgjatë. “Jemi duke punuar në krijimin e procedurave dhe një rrjeti vendor që do të ndihmojë të kthyerit në marrjen e dokumenteve personale”, thotë Ljiljana. Ndonëse procesi kërkon koordinim ndërmjet shumë subjekteve dhe procedura të shumta, Local Migration Council kryeson në kërkimin e një zgjidhjeje për të kthyerit.

Local Migration Council luajnë një rol drejtues edhe në formulimin dhe zbatimin e Local Action Plans (LAP-të). LAP-të janë dokumente strategjike veprimi që qeveritë vendore miratojnë së bashku me buxhetet për të siguruar që veprimet e nevojshme që trajtojnë nevojat janë vënë në veprim. Projekti ofroi mbështetje me ekspertë për këshillin vendor të migracionit në Novi Sad dhe dy komuna të tjera në përgatitjen e Local Action Plans.

Në shembullin e Novi Sad-it, përveç sfidës së paraqitur nga mungesa e adresave të shtëpive, u identifikuan disa prioritete të tjera urgjente për të trajtuar nevojat e të kthyerve. Një nga prioritetet e identifikuara është ngritja e një qendre shërbimi me një ndalesë pranë vendbanimit Veliki Rit, për të afruar shërbimet për të kthyerit. Është e rëndësishme që romët dhe të kthyerit aksesojnë lehtësisht dhe shpejt shërbime të ndryshme përmes kësaj qendre. Prioritetet që janë identifikuar janë përfshirë në LAP-në e Novi Sad-it, së bashku me një buxhet të propozuar për zbatimin e tyre.  Për shembull, në këtë qendër shërbimi, ofrohet mbështetje për regjistrimin në shkolla të fëmijëve të të kthyerve dhe asistencë mësimore për ata, të cilat janë jetike për parandalimin e braktisjes së shkollës dhe për të kontribuar në përmirësimin e rezultateve arsimore dhe riintegrimin e fëmijëve të të kthyerve.

Bogdanka Tasev Perinovic, menaxhere e projektit UNDP në Serbi, shpjegon se Local Migration Councils luajnë një rol të rëndësishëm në garantimin që të kthyerit të mund të riintegrohen me sukses në komunitetet e tyre të origjinës dhe të bëjnë jetë të përmbushur. Duke ofruar ndihmë dhe mbështetje për të kthyerit, duke promovuar përfshirjen sociale dhe duke monitoruar dhe vlerësuar procesin e riintegrimit, Local Migration Councils sigurojnë që të kthyerit të kenë mbështetjen e nevojshme për t’u zhvilluar në komunitetet e tyre të origjinës. “Dëshiroj të theksoj se kjo është hera e parë që këto institucione bëhen bashkë për të punuar për prioritetet dhe sfidat e të kthyerve në mënyrë specifike dhe gjithëpërfshirëse. Në Ballkanin Perëndimor dhe në rastin tonë në Serbi, ky është një hap i rëndësishëm drejt garantimit që të kthyerit të marrin mbështetjen që u nevojitet për t’u zhvilluar në komunitetet e tyre të origjinës,” thotë Bogdanka.