Sipërmarrësit e rinj në lulëzim zhvillojnë aftësi përtej kufijve
Gjimnazistët e zonës së kufirit ndërmjet Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut rrisin mundësitë për karrierë me përkrahjen e BE-së.
12/07/2022
Marina Djorić sapo është diplomuar në shkollën e mesme të ekonomisë dhe tregtisë në Vranjë, Serbi. Ndër opsionet e shumta të studimit, ajo zgjodhi turizmin. “Që nga viti i parë e në vazhdim, kuptova se ky ishte profesioni i së ardhmes që po më thërriste,” thotë Marina. Gjatë studimeve të tyre për turizmin, Marina dhe bashkëmoshatarët e saj mësuan për tema si menaxhimi i turizmit, marketingu dhe sipërmarrja, por, sidoqoftë, mungonte një element i rëndësishëm edukativ: një mundësi për t’i vënë këto aftësi në praktikë në jetën e përditshme. Kjo mundësi u ofrua nëpërmjet një projekti të financuar nga BE-ja gjatë vitit të fundit të studimeve, pikërisht në kohën kur Marinës dhe miqve të saj u nevojitej kjo përkrahje.
Një tjetër mangësi në dispozitat edukative ishin edhe pajisjet e vjetra IT të shkollës, të cilat nuk punonin siç duhet. Për këtë arsye, projekti gjithashtu e ndihmoi shkollën me pajisjet. Sidoqoftë, Marina thekson se përfitimi më i rëndësishëm për të ishte përvoja praktike e punës.
“Për shembull, ne kishim një punishte të përbashkët, kështu që nisëm një garë me nxënësit e shkollave të tjera, për të zhvilluar ide për bizneset start-up dhe për të paraqitur një propozim për biznes, si dhe një film të shkurtër rreth ideve tona. Mua dhe një kolegut tim na erdhi një ide për një shitore ëmbëlsirash. Na u desh të bënim kërkime dhe të vizitonim shitoret e ëmbëlsirave të zonës për të kuptuar se si funksionojnë bizneset e tyre, për të identifikuar shembujt më të mirë dhe për t’i futur ato në propozimin tonë. Kjo na ndihmoi të kuptonim shumë më qartë se si funksionojnë idetë e zhvillimit të biznesit,” thotë Marina.
“Për shkak të mungesës së pajisjeve apo mundësive për përvojë praktike në shkolla, nxënësve iu desh të qëndronin edhe një vit apo më tepër pas diplomimit, që nëpërmjet internship-eve, të përmirësonin aftësitë e tyre para se të fillonin punë. Ne donim të jepnim kontributin tonë për ta kapërcyer këtë problem.”
Jovan Jovanović, menaxher projektiAftësitë praktike dhe njohuritë për një fillim më të mbarë në karrierë
Jovan Jovanović-i është menaxheri i projektit për bashkëpunim ndërkufitar ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë, të financuar nga BE-ja, me titullin “Qendrat për zhvillimin inovativ të sipërmarrjes sociale: perspektivat bashkëkohore për integrimin social të të rinjve”. Ideja e projektit u shfaq për të kapërcyer sfidat lidhur me mungesën e pajisjeve dhe mundësitë për punë praktike dhe internship-e për nxënësit e shkollës së mesme, të pranishme në të dyja anët e kufirit. “Për shkak të mungesës së pajisjeve apo mundësive për përvojë praktike në shkolla, nxënësit duhet të qëndronin edhe një vit apo më tepër pas diplomimit, që nëpërmjet internship-eve, të përmirësonin aftësitë e tyre para se të fillonin punë. Ne donim të jepnim kontributin tonë për ta kapërcyer këtë problem,” thotë Jovani.
Përveç shkollës së mesme në Vranjë, projekti mbulon edhe shkollën e mesme Pero Nakov në Kumanovë, në Maqedoninë e Veriut. Në të dyja shkollat, projekti i ka bazat në një qendër për zhvillimin inovativ të sipërmarrjes sociale. Ai i pajisi këto qendra me teknologji moderne, duke u ofruar kështu mësuesve trajnim shtesë për të nxënin rreth sipërmarrjes sociale dhe moderne. Projekti gjithashtu ofroi mbështetje specifike për profilet e edukimit ekonomik që mësoheshin në këto shkolla. Në të dyja shkollat, projekti nisi sipërmarrje sociale që mund të gjenerojnë të ardhura dhe njëkohësisht t’i ndihmojnë nxënësit të marrin përvojë të mjaftueshme praktike para se të diplomohen.
Për shembull, shkolla në Kumanovë ka një seksion për dizajn grafik, por nuk ka asnjë lloj printeri profesional, ku studentët të mund të shohin realizimin e veprave të tyre. Projekti e furnizoi këtë shkollë me makineri printimi që mund të printojnë edhe në filxhanë, tekstile apo materiale të tjera. Modelet e krijuara nga studentët tanimë do të printohen dhe do të nxirren në treg. Po ashtu, shkolla në Vranjë ka një seksion kulinarie, të cilin projekti e furnizoi me pajisje gatimi moderne e profesionale. Kjo shkollë do të nxjerrë së shpejti në treg edhe produktet e saj ushqimore të shijshme. “Seksione të tjera, si ai i shitjeve, i financave apo i reklamave do të jenë pjesë e këtyre sipërmarrjeve sociale, ku studentët do të mund t’i përdorin aftësitë e tyre në situata të jetës së përditshme dhe do të gjenerojnë të ardhura për shkollat,” thotë Jovani.
“Përkrahja nga BE-ja është thelbësore për sa i përket kontributit financiar por edhe për qëndrueshmërinë afatgjatë.”
Jovan Jovanović, menaxher projektiSë fundmi, projekti do të nxjerrë një platformë uebi, ku, përveç studentëve, do të përfitojnë edhe ndërmarrjet e vogla dhe të mesme (NVM-të). Portali do të përfshijë baza të dhënash nga NVM-të e rajonit, ku do të jenë në gjendje të paraqesin produktet e tyre. Për më tepër, faqja do të ketë një hapësirë, ku nxënësit do të mund të prezantojnë veten dhe aftësitë e tyre nëpërmjet videove të shkurtra. “Në këtë mënyrë, do të jemi në gjendje të nxisim bashkëpunimin ekonomik në rajonin ndër-kufitar dhe njëkohësisht të rrisim mundësitë për punësimin e nxënësve,” thotë Jovani.
Jovani thotë se mbështetja financiare nga BE-ja ishte hapi thelbësor për sjelljen e këtij projekti në jetë, duke qenë se, zakonisht, këto shkolla marrin fonde nga qeveritë përkatëse vetëm për nevoja emergjente, të tilla si rregullimi i çative që pikojnë. Ai shton se, vetë fakti që projekti përkrahet nga BE-ja, ndihmon për qëndrueshmërinë e tij – ‘vula aprovuese’ e financimit të BE-së jep një lloj garancie që projekti bazohet mbi analiza të detajuara dhe standarde të larta, gjë që nënkupton se autoritetet vendore, qendrore dhe organizatat e tjera e marrin projektin më seriozisht.
“Përkrahja nga BE-ja është thelbësore për sa i përket kontributit financiar, por edhe për qëndrueshmërinë afatgjatë,” thotë Jovani.
Lidhur me projektin
Objektivi i përgjithshëm i projektit “Qendrat për zhvillimin inovativ të sipërmarrjes sociale: perspektivat bashkëkohore për integrimin social të të rinjve”, i financuar nga BE-ja, është të mbështesë të rinjtë me mundësi për t’i vënë idetë e tyre në praktikë dhe t’i nxisë që të zhvillojnë potencialin e tyre dhe të nisin sipërmarrje sociale. Projekti synon ta përmbushë këtë qëllim nëpërmjet aktiviteteve, si ngritja e qendrave për sipërmarrjen në shkolla, trajnimi i mësuesve, vënia në zbatim e vizitave studimore të nxënësve dhe pajisja e shkollave me aparatura moderne. Vlera totale financiare e projektit arrin mbi 170,000 euro dhe financohet nëpërmjet Programit për Bashkëpunimin Ndërkufitar mes Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut (IPA).
Photo credits: Centres for innovative development of social entrepreneurship: contemporary perspectives for young people’s social integration