Секторот на информациско-комуникациски технологии во Косово брзо се менува; главно, поради постојаниот раст на побарувачката и решенијата кои ги нудат компаниите. Високите нивоа на употреба на Интернет даваат добри резултати за Косово; особено за младите и растечки бизниси.
Евростат објави дека во 2021 година 96% од косовското население, на возраст помеѓу 16 и 74 години, употребувало Интернет во текот на претходните три месеца, што значи дека Косово рангира на врвот на листата за користење Интернет, па дури малку повисоко од просекот во ЕУ. Овој контекст е предуслов за напредокот на дигиталната трансформација на бројни сектори во општеството, но не само во Косово. Неколку компании со седиште во и околу главниот град, Приштина, нудат далечински информациско-комуникациски услуги за Европа и Северна Америка. Всушност, некои од нив воопшто немаат домашни клиенти, карактеристика утврдена во студија на Косовското здружение на информациско-комуникациски технологии, „STIKK“, која потврдува дека преку 90% од овие услуги влегуваат во извозниот домен.
„Информациско-комуникациските технологии се сметаа за машка работа, но тоа брзо се менува.“
Илириана Ибрај, „LinkPlus“
Затворање на дигиталниот родов јаз
Еден од ефектите на овој добредојден развој е понудата на работа во општество погодено од невработеност и тоа што, со отворањето на овие работни места, се намалува емиграцијата на младото косовско население. Секторот станува, исто така, сè повеќе инклузивен.
Жените се наоѓаат во сржта на секторот; од технички позиции во доменот на технолошки развој, па сè до управување и креирање политики во информациско-комуникациските технологии. Еден од примерите е Илириана Ибрај која ја управува секцијата за деловен развој на „LinkPlus“, една од пионерските компании која веќе цела деценија извезува услуги.
„Информациско-комуникациските технологии се сметаа за машка работа, но тоа брзо се менува,“ вели Ибрај, која додава дека се чувствува добро во секторот затоа што придонесува за различна перспектива. Жените сочинуваат повеќе од една третина од нејзиниот бизнис или вкупно 50 вработени. „Растечкиот број на жени во информациско-комуникациските технологии го менува начинот на размислување и стереотипите на работното место, но, исто така, и во насока на односот со клиентите; каде што перспектива која не доаѓа исклучиво од мажи може да направи разлика.
Можностите за промена на соодносот на девојчиња кои учествуваат во секторот започнуваат уште во образованието, каде предметите од доменот на наука, технологија, енергија и математика повторно се враќаат како професии со потенцијал за вработување. Покрај традиционалните универзитети, постојат иновативни центри, приватни иницијативи и меѓународни донатори кои ги доближуваат предметите од доменот на наука, технологија, енергија и математика до младите. Меѓу нив е и проект, финансиран од ЕУ, кој ја поддржува конкурентноста на косовскиот информациско-комуникациски сектор и кој обучува околу 100 наставници и 1000 ученици. Поголемиот дел од учесниците веќе се сертифицирани во доменот на веб-развој, кибер безбедност и програмски јазици барани во објавите за работни места кои треба да се пополнат.
Дополнителен аспект на кој работи проектот, заедно со секторот, е зајакнување на врските со компаниите лоцирани во ЕУ.
„Една од нашите стратегии за развој доаѓа од убедувањето дека можеме да се развиваме заедно со нашите идни партнери во ЕУ.“
Илириана Ибрај, „LinkPlus“
Информациско-комуникациските технологии ги елиминираат границите
Компаниите со седиште во Косово, кои нудат услуги за извоз, работат, најчесто во доменот на консултации за информациски технологии, развој на веб-дизајн, мобилни решенија и е-трговија. „LinkPlus“ ги нуди овие услуги за клиенти кои оперираат во ЕУ, но и ширум пазарите во Северна Америка. Иднината изгледа ветувачки за оваа компанија која очекува соработка со компании идентификувани во рамки на неодамнешните деловни состаноци.
„Една од нашите стратегии за развој доаѓа од убедувањето дека можеме да се развиваме заедно со нашите идни партнери во ЕУ,“ објаснува таа. „Воспоставивме нови првични контакти, со фокус на секторите во кои специјализираме, и сега знаеме многу повеќе за пазарот и клучните играчи.“ Вели дека е задоволна од почетните воведи кои го претставуваат потенцијалот на Косово, вклучително и косовската младина, деловната клима, близината до ЕУ, употребата на еврото како валута и пријателските односи со клиентите кои претставуваат клучни карактеристики на нејзиното општество.
Ни кажа дека, во рамки на својата лична мисија, е, исто така, ангажирана во подобрување на позицијата на жените и ја користи иницијативата „DigiWomen“; во која има функција на член на одборот, како платформа за вклучување на жените во информациските технологии и кои би служеле како модел за остатокот. „Доколку сакаме да постигнеме родова еднаквост, најважното нешто е да водиме со инспиративен пример за новите генерации: за да ги подобриме општествата, промената мора да дојде од нас самите.“
За проектот
Севкупната цел на проектот „Поддршка на ЕУ за конкурентност на косовскиот информациско-комуникациски сектор“ е овозможување конкурентност на косовските дигитални и традиционални бизниси преку поддршка за развој на косовскиот информациско-комуникациски сектор; водејќи, на тој начин, до развој и создавање нови работни места.
Проектот цели, исто така, и кон премостување на јазот од дигитални и деловни вештини и тоа на одржлив начин кој ќе ги исполни потребите на пазарот и ќе ја зголеми конкурентноста на косовските дигитални и традиционални бизниси; како и извозот на косовските бизниси во доменот на информациско-комуникациските технологии и традиционални бизниси со употреба на информациско-комуникациски технологии.
Photo credits: Kosovo ICT Support, LinkPlus
Евростат објави дека во 2021 година 96% од косовското население, на возраст помеѓу 16 и 74 години, употребувало Интернет во текот на претходните три месеца, што значи дека Косово рангира на врвот на листата за користење Интернет, па дури малку повисоко од просекот во ЕУ. Овој контекст е предуслов за напредокот на дигиталната трансформација на бројни сектори во општеството, но не само во Косово. Неколку компании со седиште во и околу главниот град, Приштина, нудат далечински информациско-комуникациски услуги за Европа и Северна Америка. Всушност, некои од нив воопшто немаат домашни клиенти, карактеристика утврдена во студија на Косовското здружение на информациско-комуникациски технологии, „STIKK“, која потврдува дека преку 90% од овие услуги влегуваат во извозниот домен.
Затворање на дигиталниот родов јаз
Еден од ефектите на овој добредојден развој е понудата на работа во општество погодено од невработеност и тоа што, со отворањето на овие работни места, се намалува емиграцијата на младото косовско население. Секторот станува, исто така, сè повеќе инклузивен.
Жените се наоѓаат во сржта на секторот; од технички позиции во доменот на технолошки развој, па сè до управување и креирање политики во информациско-комуникациските технологии. Еден од примерите е Илириана Ибрај која ја управува секцијата за деловен развој на „LinkPlus“, една од пионерските компании која веќе цела деценија извезува услуги.
„Информациско-комуникациските технологии се сметаа за машка работа, но тоа брзо се менува,“ вели Ибрај, која додава дека се чувствува добро во секторот затоа што придонесува за различна перспектива. Жените сочинуваат повеќе од една третина од нејзиниот бизнис или вкупно 50 вработени. „Растечкиот број на жени во информациско-комуникациските технологии го менува начинот на размислување и стереотипите на работното место, но, исто така, и во насока на односот со клиентите; каде што перспектива која не доаѓа исклучиво од мажи може да направи разлика.
Можностите за промена на соодносот на девојчиња кои учествуваат во секторот започнуваат уште во образованието, каде предметите од доменот на наука, технологија, енергија и математика повторно се враќаат како професии со потенцијал за вработување. Покрај традиционалните универзитети, постојат иновативни центри, приватни иницијативи и меѓународни донатори кои ги доближуваат предметите од доменот на наука, технологија, енергија и математика до младите. Меѓу нив е и проект, финансиран од ЕУ, кој ја поддржува конкурентноста на косовскиот информациско-комуникациски сектор и кој обучува околу 100 наставници и 1000 ученици. Поголемиот дел од учесниците веќе се сертифицирани во доменот на веб-развој, кибер безбедност и програмски јазици барани во објавите за работни места кои треба да се пополнат.
Дополнителен аспект на кој работи проектот, заедно со секторот, е зајакнување на врските со компаниите лоцирани во ЕУ.
Информациско-комуникациските технологии ги елиминираат границите
Компаниите со седиште во Косово, кои нудат услуги за извоз, работат, најчесто во доменот на консултации за информациски технологии, развој на веб-дизајн, мобилни решенија и е-трговија. „LinkPlus“ ги нуди овие услуги за клиенти кои оперираат во ЕУ, но и ширум пазарите во Северна Америка. Иднината изгледа ветувачки за оваа компанија која очекува соработка со компании идентификувани во рамки на неодамнешните деловни состаноци.
„Една од нашите стратегии за развој доаѓа од убедувањето дека можеме да се развиваме заедно со нашите идни партнери во ЕУ,“ објаснува таа. „Воспоставивме нови првични контакти, со фокус на секторите во кои специјализираме, и сега знаеме многу повеќе за пазарот и клучните играчи.“ Вели дека е задоволна од почетните воведи кои го претставуваат потенцијалот на Косово, вклучително и косовската младина, деловната клима, близината до ЕУ, употребата на еврото како валута и пријателските односи со клиентите кои претставуваат клучни карактеристики на нејзиното општество.
Ни кажа дека, во рамки на својата лична мисија, е, исто така, ангажирана во подобрување на позицијата на жените и ја користи иницијативата „DigiWomen“; во која има функција на член на одборот, како платформа за вклучување на жените во информациските технологии и кои би служеле како модел за остатокот. „Доколку сакаме да постигнеме родова еднаквост, најважното нешто е да водиме со инспиративен пример за новите генерации: за да ги подобриме општествата, промената мора да дојде од нас самите.“
За проектот
Севкупната цел на проектот „Поддршка на ЕУ за конкурентност на косовскиот информациско-комуникациски сектор“ е овозможување конкурентност на косовските дигитални и традиционални бизниси преку поддршка за развој на косовскиот информациско-комуникациски сектор; водејќи, на тој начин, до развој и создавање нови работни места.
Проектот цели, исто така, и кон премостување на јазот од дигитални и деловни вештини и тоа на одржлив начин кој ќе ги исполни потребите на пазарот и ќе ја зголеми конкурентноста на косовските дигитални и традиционални бизниси; како и извозот на косовските бизниси во доменот на информациско-комуникациските технологии и традиционални бизниси со употреба на информациско-комуникациски технологии.
Photo credits: Kosovo ICT Support, LinkPlus
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
