Борба за потрошувачки права во Косово

За да ја пополни празнината, Институтот за политика за развој, креирал платформа, употребувајќи ја моќта на социјалните медиуми за информирање, едуцирање и зајакнување на потрошувачите во Косово. Сајтот на Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) го објаснува законот со едноставни термини преку постери и инфографици, а дури може и да стапи во интеракција со поединци на платформата. Дневните содржини се инспирирани од секојдневните проблеми со кои Косоварите се среќаваат при купувањето добра или услуги. Зборувајќи го јазикот на оние кои имаат потреба од пристап до овие информации, платформата допрела до публика од 30000 во текот на првата година од своето функционирање. Издигнатото ниво на совест имало влијание и на официјалните жалби поднесени до централните авторитети.

„Една година откако нашата платформа почна со работа, бројот на жалби регистрирани во централниот отсек за заштита на потрошувачи се зголеми за осум пати,“ вели Фатбарда Рестелица од Институтот за политика за развој. Вкупниот број официјални жалби поднесени годинава, сè до почетокот на декември, изнесува рекордни 1871. Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) ги советувал потрошувачите да поднесат жалби поврзани со безбедност на храна, кршење на правата за гаранција и онлајн купување, меѓу другите.

Пандемиски инспирирани е-трговија и нефер тргување

Препознавајќи го порастот на е-трговијата од почетокот на пандемијата и земајќи го предвид фактот дека онлајн купувањето порасна за 200 % во 2020 година, Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) ја зголеми својата активност за да ги заштити потрошувачите кои влегоа во оваа нова врска со продавачите. „Потрошувачите се соочија со организиран пораст на цените, кршење на правата при онлајн пазарување, невраќање на производите и целосно нефер трговски практики,“ вели Рестелица; која објаснува дека подигнувањето на свеста било фокусирано на проверка на продавачите пред купувањето и на тоа како да се поднесат жалби.

Преземање на следниот чекор за заштита на потрошувачите

Политиката и заштитата на потрошувачи е значајна алатка за подигнување на довербата на потрошувачите, подобрување на конкурентноста и помош при обновувањето на економијата. Институтот за политика за развој е мотивиран да продолжи со реформите во секторот, внимавајќи, истовремено, на амандманите кои треба да го хармонизираат тековниот закон со правото на ЕУ. Организацијата поднела коментари до косовските институции засновани на нивното истражување.

Официјалните информации покажуваат дека ваквиот повеќестран активизам ја подобрил целосната заштита на потрошувачите; вклучително и управувањето со жалби, затоа што има зголемување на случаите со позитивно разрешување. Меѓутоа, Рестелица вели дека граѓаните кои добиваат негативен одговор се обесхрабруваат и не го користат правото да започнат судски спор. Ова се случува затоа што споровите се скапи и потребно е долго време за случаите да се разрешат. „Затоа, наша следна цел е воспоставување механизам за поддршка на потрошувачите при решавањето на жалбите преку медијација и правни решенија,“ одлучно додава таа.

Преку зајакнување на потрошувачите со информации за основните права, Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) го претвори косовскиот потрошувач во значаен извор за пазарна дисциплина, охрабрувајќи ги трговците на натпревар при нудењето корисни производи и услуги, како и транспарентно споделување на информации. Ова исто така се одразува и во довербата на потрошувачите во невладина организација која би можела да ги брани нивните права – 68 % од Косоварите веруваат дека организација на граѓанското општество е способна да го направи тоа: процент сличен на просекот во ЕУ. Како што Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) кој е активно застапен во јавната свест, застапување и медиумско присуство во текот на последните неколку години, така и Институтот за политика за развој има значаен придонес за подигнување на ова ниво на доверба.