Често е, во косовските продавници, да се забележат знаци кои велат дека купените добра не може да се вратат назад. Продавачите се потпираат на своето расудување и смислуваат политики во случај на фалични производи, а ваквите измислени правила можат да варираат од кредитни белешки кои ги обврзуваат потрошувачите да ја потрошат истата сума на различен производ, па сè до враќање на купените добра само за одреден период од 24 часа.
Ваквото нефер деловно окружување може да заземе замав, главно, поради неинформираните потрошувачи кои не се свесни дека постојат закони за нивна заштита или механизми кои можат истите да ги спроведат. Недостатокот од информирање беше потврден во 2020 година кога анкета, финансирана од ЕУ, откри дека 42 % од потрошувачите не знаат за постоењето на Законот за заштита на потрошувачи и сè уште не се свесни за своите права загарантирани со законот; како ни дека можат да ги вратат добрата кои ги купиле во продавниците или онлајн.
„Една година откако нашата платформа почна со работа, бројот на жалби регистрирани во централниот отсек за заштита на потрошувачи се зголеми за осум пати.“
Фатбарда Рестелица, Институт за политика за развој
За да ја пополни празнината, Институтот за политика за развој, креирал платформа, употребувајќи ја моќта на социјалните медиуми за информирање, едуцирање и зајакнување на потрошувачите во Косово. Сајтот на Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) го објаснува законот со едноставни термини преку постери и инфографици, а дури може и да стапи во интеракција со поединци на платформата. Дневните содржини се инспирирани од секојдневните проблеми со кои Косоварите се среќаваат при купувањето добра или услуги. Зборувајќи го јазикот на оние кои имаат потреба од пристап до овие информации, платформата допрела до публика од 30000 во текот на првата година од своето функционирање. Издигнатото ниво на совест имало влијание и на официјалните жалби поднесени до централните авторитети.
„Една година откако нашата платформа почна со работа, бројот на жалби регистрирани во централниот отсек за заштита на потрошувачи се зголеми за осум пати,“ вели Фатбарда Рестелица од Институтот за политика за развој. Вкупниот број официјални жалби поднесени годинава, сè до почетокот на декември, изнесува рекордни 1871. Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) ги советувал потрошувачите да поднесат жалби поврзани со безбедност на храна, кршење на правата за гаранција и онлајн купување, меѓу другите.
Пандемиски инспирирани е-трговија и нефер тргување
Препознавајќи го порастот на е-трговијата од почетокот на пандемијата и земајќи го предвид фактот дека онлајн купувањето порасна за 200 % во 2020 година, Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) ја зголеми својата активност за да ги заштити потрошувачите кои влегоа во оваа нова врска со продавачите. „Потрошувачите се соочија со организиран пораст на цените, кршење на правата при онлајн пазарување, невраќање на производите и целосно нефер трговски практики,“ вели Рестелица; која објаснува дека подигнувањето на свеста било фокусирано на проверка на продавачите пред купувањето и на тоа како да се поднесат жалби.
„Наша следна цел е воспоставување механизам за поддршка на потрошувачите при решавањето на жалбите преку медијација и правни решенија.“
Фатбарда Рестелица, Институт за политика за развој
Преземање на следниот чекор за заштита на потрошувачите
Политиката и заштитата на потрошувачи е значајна алатка за подигнување на довербата на потрошувачите, подобрување на конкурентноста и помош при обновувањето на економијата. Институтот за политика за развој е мотивиран да продолжи со реформите во секторот, внимавајќи, истовремено, на амандманите кои треба да го хармонизираат тековниот закон со правото на ЕУ. Организацијата поднела коментари до косовските институции засновани на нивното истражување.
Официјалните информации покажуваат дека ваквиот повеќестран активизам ја подобрил целосната заштита на потрошувачите; вклучително и управувањето со жалби, затоа што има зголемување на случаите со позитивно разрешување. Меѓутоа, Рестелица вели дека граѓаните кои добиваат негативен одговор се обесхрабруваат и не го користат правото да започнат судски спор. Ова се случува затоа што споровите се скапи и потребно е долго време за случаите да се разрешат. „Затоа, наша следна цел е воспоставување механизам за поддршка на потрошувачите при решавањето на жалбите преку медијација и правни решенија,“ одлучно додава таа.
Преку зајакнување на потрошувачите со информации за основните права, Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) го претвори косовскиот потрошувач во значаен извор за пазарна дисциплина, охрабрувајќи ги трговците на натпревар при нудењето корисни производи и услуги, како и транспарентно споделување на информации. Ова исто така се одразува и во довербата на потрошувачите во невладина организација која би можела да ги брани нивните права – 68 % од Косоварите веруваат дека организација на граѓанското општество е способна да го направи тоа: процент сличен на просекот во ЕУ. Како што Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) кој е активно застапен во јавната свест, застапување и медиумско присуство во текот на последните неколку години, така и Институтот за политика за развој има значаен придонес за подигнување на ова ниво на доверба.
За проектот
Институтот за политика за развој е поддржан од ЕУ преку Рамката за партнерски договор во доменот на потрошувачка заштита од 2019 до 2022 година. Програмата ја става потрошувачката заштита во центарот на одлучувачкиот процес и јавниот политички циклус. Нејзини главни цели се зајакнување на потрошувачите и подигнување на свеста за потрошувачка заштита во Косово. При имплементацијата на овие цели, Институтот за политика за развој обезбеди препораки за јавната политика и ја предводеше, исто така, кампањата за заштита на потрошувачките права на Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve).
Ваквото нефер деловно окружување може да заземе замав, главно, поради неинформираните потрошувачи кои не се свесни дека постојат закони за нивна заштита или механизми кои можат истите да ги спроведат. Недостатокот од информирање беше потврден во 2020 година кога анкета, финансирана од ЕУ, откри дека 42 % од потрошувачите не знаат за постоењето на Законот за заштита на потрошувачи и сè уште не се свесни за своите права загарантирани со законот; како ни дека можат да ги вратат добрата кои ги купиле во продавниците или онлајн.
За да ја пополни празнината, Институтот за политика за развој, креирал платформа, употребувајќи ја моќта на социјалните медиуми за информирање, едуцирање и зајакнување на потрошувачите во Косово. Сајтот на Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) го објаснува законот со едноставни термини преку постери и инфографици, а дури може и да стапи во интеракција со поединци на платформата. Дневните содржини се инспирирани од секојдневните проблеми со кои Косоварите се среќаваат при купувањето добра или услуги. Зборувајќи го јазикот на оние кои имаат потреба од пристап до овие информации, платформата допрела до публика од 30000 во текот на првата година од своето функционирање. Издигнатото ниво на совест имало влијание и на официјалните жалби поднесени до централните авторитети.
„Една година откако нашата платформа почна со работа, бројот на жалби регистрирани во централниот отсек за заштита на потрошувачи се зголеми за осум пати,“ вели Фатбарда Рестелица од Институтот за политика за развој. Вкупниот број официјални жалби поднесени годинава, сè до почетокот на декември, изнесува рекордни 1871. Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) ги советувал потрошувачите да поднесат жалби поврзани со безбедност на храна, кршење на правата за гаранција и онлајн купување, меѓу другите.
Пандемиски инспирирани е-трговија и нефер тргување
Препознавајќи го порастот на е-трговијата од почетокот на пандемијата и земајќи го предвид фактот дека онлајн купувањето порасна за 200 % во 2020 година, Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) ја зголеми својата активност за да ги заштити потрошувачите кои влегоа во оваа нова врска со продавачите. „Потрошувачите се соочија со организиран пораст на цените, кршење на правата при онлајн пазарување, невраќање на производите и целосно нефер трговски практики,“ вели Рестелица; која објаснува дека подигнувањето на свеста било фокусирано на проверка на продавачите пред купувањето и на тоа како да се поднесат жалби.
Преземање на следниот чекор за заштита на потрошувачите
Политиката и заштитата на потрошувачи е значајна алатка за подигнување на довербата на потрошувачите, подобрување на конкурентноста и помош при обновувањето на економијата. Институтот за политика за развој е мотивиран да продолжи со реформите во секторот, внимавајќи, истовремено, на амандманите кои треба да го хармонизираат тековниот закон со правото на ЕУ. Организацијата поднела коментари до косовските институции засновани на нивното истражување.
Официјалните информации покажуваат дека ваквиот повеќестран активизам ја подобрил целосната заштита на потрошувачите; вклучително и управувањето со жалби, затоа што има зголемување на случаите со позитивно разрешување. Меѓутоа, Рестелица вели дека граѓаните кои добиваат негативен одговор се обесхрабруваат и не го користат правото да започнат судски спор. Ова се случува затоа што споровите се скапи и потребно е долго време за случаите да се разрешат. „Затоа, наша следна цел е воспоставување механизам за поддршка на потрошувачите при решавањето на жалбите преку медијација и правни решенија,“ одлучно додава таа.
Преку зајакнување на потрошувачите со информации за основните права, Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) го претвори косовскиот потрошувач во значаен извор за пазарна дисциплина, охрабрувајќи ги трговците на натпревар при нудењето корисни производи и услуги, како и транспарентно споделување на информации. Ова исто така се одразува и во довербата на потрошувачите во невладина организација која би можела да ги брани нивните права – 68 % од Косоварите веруваат дека организација на граѓанското општество е способна да го направи тоа: процент сличен на просекот во ЕУ. Како што Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve) кој е активно застапен во јавната свест, застапување и медиумско присуство во текот на последните неколку години, така и Институтот за политика за развој има значаен придонес за подигнување на ова ниво на доверба.
За проектот
Институтот за политика за развој е поддржан од ЕУ преку Рамката за партнерски договор во доменот на потрошувачка заштита од 2019 до 2022 година. Програмата ја става потрошувачката заштита во центарот на одлучувачкиот процес и јавниот политички циклус. Нејзини главни цели се зајакнување на потрошувачите и подигнување на свеста за потрошувачка заштита во Косово. При имплементацијата на овие цели, Институтот за политика за развој обезбеди препораки за јавната политика и ја предводеше, исто така, кампањата за заштита на потрошувачките права на Косовскиот кориснички надзорник (Mbrojtësit e Konsumatorëve).
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
