Битката на реката Неретва била една од најепските битки во Втората светска војна во Југославија. Во доцната 1942 година, германското високо командување било загрижено поради можноста за слетување на Сојузничките сили на Балканот. Затоа, Адолф Хитлер наредил офанзива со цел нарушување на централното командување на партизанското движење во централна БиХ. Пресвртницата на битката се случила кога силите на партизаните го уништиле добро обезбедениот мост над реката Неретва за да го забават напредувањето на германската армија.
Битката била овековечена во 1960-те со снимањето на филмот „Битката на Неретва“ во кој, меѓу другите холивудски актери, главните улоги ги толкуваат Јул Бринер и Орсон Велс. Постерот за филмот бесплатно го изработил Пикасо. По објавувањето и успехот на филмот, државните власти го отвориле музејот на Битката на Неретва во близина на местото на битката, во градот Јабланица, во БиХ. Музејот работи веќе половина век, но имал многу малку посетители во текот на изминатите 20 години.
Благодарение на иницијатива на невладина организација од БиХ, јавноста може повторно да ја доживее битката преку модернизираните содржини и виртуелната реалност во 3Д, давајќи нова причина за да се посети музејот во Јабланица.
„Сфативме дека музејот во Јабланица е навистина атрактивен поради својата локација и приказна, но немаше што да понуди од аспект на содржини и недоволно ги привлекуваше посетителите, па, затоа, одлучивме да направиме нешто во врска со тоа.“
Расим Тулумовиќ, проектен менаџер
Претворање на музејот во атракција
Здружението „Link“, невладина организација од БиХ, имплементираше проект за промоција на природен туризам во областа на Јабланица. Меѓутоа, затоа што регионот изобилува со културно наследство, одлучиле да започнат иницијатива со таков фокус. „Сфативме дека музејот во Јабланица е навистина атрактивен поради својата локација и приказна, но немаше што да понуди од аспект на содржини и недоволно ги привлекуваше посетителите, па, затоа, одлучивме да направиме нешто во врска со тоа,“ вели Расим Тулумовиќ од здружението „Link“. Во консултација со колегите од Националниот музеј во Црна Гора, на црногорската страна од границата, дознале дека музејот Никшиќ се наоѓал во слична ситуација, и констатирале дека тоа би било одлична прилика за прекугранична иницијатива која ќе промовира културно наследство како дел од туристички пакет. Но, за тоа, им била потребна помош, а поддршката дошла од програмата за прекугранична соработка за БиХ и Црна Гора, финансирана од ЕУ.
Најголемите проблеми со кои музеите, од двете страни на границата, се соочувале биле презентацијата на содржините и промоцијата. Расим објаснува дека употребата на модерна опрема и техники биле скоро непостоечки во овие музеи, а, како резултат на тоа, бројот на посетители бил навистина низок; додека, пак, оние посетители кои доаѓале, останувале многу кратко. „Дополнително, немаше место за пиење кафе или продавница за сувенири, што значи дека и двата музеја не нудеа туристички развој,“ вели Расим.
Со поддршка на ЕУ, партнерските организации вовеле иновативен начин за претставување на историјата; и тоа преку користење модерна опрема и дополнително развивање презентации со виртуелна реалност, како и анимирана игра која дава историски факти, но на забавен начин. На пример, ако денес одлучите да ја искусите турата со виртуелна реалност за битката на Неретва, во музејот Јабланица, ќе треба да ставите 3Д очила за да се најдете во седиштето на партизаните, опколени од анимирани актери. Командантот ќе ви даде задача да спасите ранети војници кои ќе ве водат низ битката, а, попатно, ќе бидете соочени со бројни пречки кои ќе треба да ги надминете. „Веруваме дека овој пристап е особено привлечен за младите кои се досадуваат да учат историја на традиционален начин,“ објаснува Расим.
Виртуелните презентации беа само дел од проектот. Партнерските организации ги опремија музеите со 3Д очила, ЛЕД екрани, таблети, електронски водичи и друга опрема за виртуелна презентација. Дополнително, придонесоа за обука и сертификација на водичите за методологија на современо толкување, ги поддржаа малите бизниси кои изработуваат сувенири и им помогнаа на музеите при изработката на бизнис плановите.
„Како резултат на поддршката од ЕУ, и двата музеја сега можат да станат целосно финансиски одржливи, а другите музеи во регионот се во контакт со нив за да научат како да го имплементираат нивниот пристап.“
Расим Тулумовиќ, проектен менаџер
Проектот „Amusing Museums“, финансиран од ЕУ, имаше значајно економско влијание врз двата музеја. На пример, музејот Јабланица, ја удвои цената на влезницата, и, иако беше пандемиска година во која бројот на странски посетители се очекуваше да биде низок, го удвои и бројот на индивидуални посетители. „Како резултат на поддршката од ЕУ, и двата музеја сега можат да станат целосно финансиски одржливи, а другите музеи во регионот се во контакт со нив за да научат како да го имплементираат нивниот пристап,“ вели Расим.
Но, тоа што е поважно е дека проектот имаше, исто така, влијание и врз прекуграничната соработка меѓу музеите и културните институции на двете држави. Проектот овозможи заеднички посети на двете страни од границата, за време на кои туристичките оператори беа инспирирани да ги доведат своите посетители во музеите, а исто така беше вклучена и блиска соработка помеѓу културните и институциите на локалните авторитети за имплементација на проектот.
За проектот
Инструментот за претпристапна помош (ИПА), во рамки на програмата за прекугранична соработка помеѓу БиХ и Црна Гора 2014 – 2020, има за цел одржлив развој на прекуграничното подрачје помеѓу БиХ и Црна Гора кој се промовира преку имплементација на заеднички активности кои ги максимизираат компаративните придобивки во регионот. Целосното ИПА финансирање за програмата БиХ – Црна Гора 2014 – 2020 изнесува 8400000 евра.
-Cross-Border Cooperation Programme Bosnia and Herzegovina – Montenegro
Photo credits: Association Link, Jablanica museum
Битката била овековечена во 1960-те со снимањето на филмот „Битката на Неретва“ во кој, меѓу другите холивудски актери, главните улоги ги толкуваат Јул Бринер и Орсон Велс. Постерот за филмот бесплатно го изработил Пикасо. По објавувањето и успехот на филмот, државните власти го отвориле музејот на Битката на Неретва во близина на местото на битката, во градот Јабланица, во БиХ. Музејот работи веќе половина век, но имал многу малку посетители во текот на изминатите 20 години.
Благодарение на иницијатива на невладина организација од БиХ, јавноста може повторно да ја доживее битката преку модернизираните содржини и виртуелната реалност во 3Д, давајќи нова причина за да се посети музејот во Јабланица.
Претворање на музејот во атракција
Здружението „Link“, невладина организација од БиХ, имплементираше проект за промоција на природен туризам во областа на Јабланица. Меѓутоа, затоа што регионот изобилува со културно наследство, одлучиле да започнат иницијатива со таков фокус. „Сфативме дека музејот во Јабланица е навистина атрактивен поради својата локација и приказна, но немаше што да понуди од аспект на содржини и недоволно ги привлекуваше посетителите, па, затоа, одлучивме да направиме нешто во врска со тоа,“ вели Расим Тулумовиќ од здружението „Link“. Во консултација со колегите од Националниот музеј во Црна Гора, на црногорската страна од границата, дознале дека музејот Никшиќ се наоѓал во слична ситуација, и констатирале дека тоа би било одлична прилика за прекугранична иницијатива која ќе промовира културно наследство како дел од туристички пакет. Но, за тоа, им била потребна помош, а поддршката дошла од програмата за прекугранична соработка за БиХ и Црна Гора, финансирана од ЕУ.
Најголемите проблеми со кои музеите, од двете страни на границата, се соочувале биле презентацијата на содржините и промоцијата. Расим објаснува дека употребата на модерна опрема и техники биле скоро непостоечки во овие музеи, а, како резултат на тоа, бројот на посетители бил навистина низок; додека, пак, оние посетители кои доаѓале, останувале многу кратко. „Дополнително, немаше место за пиење кафе или продавница за сувенири, што значи дека и двата музеја не нудеа туристички развој,“ вели Расим.
Со поддршка на ЕУ, партнерските организации вовеле иновативен начин за претставување на историјата; и тоа преку користење модерна опрема и дополнително развивање презентации со виртуелна реалност, како и анимирана игра која дава историски факти, но на забавен начин. На пример, ако денес одлучите да ја искусите турата со виртуелна реалност за битката на Неретва, во музејот Јабланица, ќе треба да ставите 3Д очила за да се најдете во седиштето на партизаните, опколени од анимирани актери. Командантот ќе ви даде задача да спасите ранети војници кои ќе ве водат низ битката, а, попатно, ќе бидете соочени со бројни пречки кои ќе треба да ги надминете. „Веруваме дека овој пристап е особено привлечен за младите кои се досадуваат да учат историја на традиционален начин,“ објаснува Расим.
Виртуелните презентации беа само дел од проектот. Партнерските организации ги опремија музеите со 3Д очила, ЛЕД екрани, таблети, електронски водичи и друга опрема за виртуелна презентација. Дополнително, придонесоа за обука и сертификација на водичите за методологија на современо толкување, ги поддржаа малите бизниси кои изработуваат сувенири и им помогнаа на музеите при изработката на бизнис плановите.
Проектот „Amusing Museums“, финансиран од ЕУ, имаше значајно економско влијание врз двата музеја. На пример, музејот Јабланица, ја удвои цената на влезницата, и, иако беше пандемиска година во која бројот на странски посетители се очекуваше да биде низок, го удвои и бројот на индивидуални посетители. „Како резултат на поддршката од ЕУ, и двата музеја сега можат да станат целосно финансиски одржливи, а другите музеи во регионот се во контакт со нив за да научат како да го имплементираат нивниот пристап,“ вели Расим.
Но, тоа што е поважно е дека проектот имаше, исто така, влијание и врз прекуграничната соработка меѓу музеите и културните институции на двете држави. Проектот овозможи заеднички посети на двете страни од границата, за време на кои туристичките оператори беа инспирирани да ги доведат своите посетители во музеите, а исто така беше вклучена и блиска соработка помеѓу културните и институциите на локалните авторитети за имплементација на проектот.
За проектот
Инструментот за претпристапна помош (ИПА), во рамки на програмата за прекугранична соработка помеѓу БиХ и Црна Гора 2014 – 2020, има за цел одржлив развој на прекуграничното подрачје помеѓу БиХ и Црна Гора кој се промовира преку имплементација на заеднички активности кои ги максимизираат компаративните придобивки во регионот. Целосното ИПА финансирање за програмата БиХ – Црна Гора 2014 – 2020 изнесува 8400000 евра.
Photo credits: Association Link, Jablanica museum
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
