Читање ширум Западен Балкан
Проект, финансиран од ЕУ, поттикнува навики и вештини за читање, како и културна соработка.
04/11/2022
Кога стапила на функција поранешната директорка на институтот „Гете“ во Северна Македонија, Тања Кригер, една од првите работи кои ги забележала бил недостатокот на навиката за читање кај младите во државата. Затоа, одлучила дека за време на нејзината мисија, заедно со својот тим ќе дадат приоритет на зголемување на навиката за читање кај младите; особено во руралните и изолирани подрачја во државата. Институтот „Гете“ веќе имплементирал проекти на оваа тема во Северна Македонија, но имало потреба да се преземе нешто повеќе; се сеќава Марија Чорбева Пеновска од институтот „Гете“ во Скопје.
Се појавила можност со повикот за предлози за културни активности од Инструментот за граѓанско општество и програмата за медиуми на ЕУ. Со нивна поддршка, институтот „Гете“, заедно со партнери од други држави во регионот, го започнал проектот „Регионална мрежа за културна разноликост (READ)“ („Regional Network for Cultural Diversity (READ)“) кој има за цел промовирање меѓукултурни вештини за читање и демократски вредности преку поттикнување култура за читање, како и обработка на супрарегионални висококвалитетни литературни дела.
„Во фокус на нашите посети беа тешко пристапните заедници: места каде што децата никогаш претходно немале можност да учествуваат во културен настан.“
Марија Чорбева Пеновска, проектен менаџер, проект „READ“Марија Чорбева Пеновска е менаџер на проектот „READ“. Таа објаснува дека проектот вклучува четири различни програми, а една од нив е „ЧИТАЈ на тркала“ („READ on wheels”) која претставува подвижна библиотека со книги и останати содржини од партнерските држави на проектот. Библиотеката го обиколува регионот и Турција со посебен фокус на училиштата и библиотеките, во период од три години. Подвижната библиотека во комбе со придружна екипа веќе ги заобиколи Северна Македонија и Србија; посетувајќи, главно, оддалечени села во кои се организираше раскажување приказни, работилници за креативно пишување и илустрации, презентација на нови писатели, предавања и дебати, позајмување и донација на книги и слични настани со деца и млади. „Во фокус на нашите посети беа тешко пристапните заедници: места каде што децата никогаш претходно немале можност да учествуваат во културен настан,“ вели Марија.
Дополнителна компонента на проектот е поддршката за литературни фестивали во пет целни држави, како клучен начин за промовирање меѓукултурна соработка во регионот. Проектот вклучува, исто така, и програма за престојување која, преку отворени повици, им овозможува на писателите во петте држави да ја запознаат книжевната, уметничката и културна сцена во регионот и да го поддржат регионалното ширење на книжевните дела во целните држави. Истовремено, локалната публика добива уникатна можност да се запознае со делата на избраните уметници.
Четвртата компонента на проектот е поддршка за граѓанското општество, преку шема за субгрантирање која овозможува поддршка за малите организации од доменот на превод, издаваштво и/или промоција на дела со цел зголемување на пристапот и свеста за литературата, надминувајќи го националниот контекст. Компонентата вклучува иновативни повеќејазични и меѓукултурни проекти.
Марина Терповска Старго, координатор за грантови на проектот, објаснува дека досега обезбедиле грантова поддршка за 54 организации преку два повици за предлози. Вкупно, се очекува 90 организации да добијат поддршка преку грантовите на проектот.
„Верувам дека преку градењето на оваа голема мрежа од културни работници и организации на граѓанското општество кои работат во секторот на културата ќе обезбедиме одржливост на проектот.“
Марија Чорбева Пеновска, проектен менаџер, проект „READ“Марија Чорбева Пеновска вели дека се особено задоволни од досегашните резултати на проектот; особено од резултатот на субгрантовите. „На почетокот, бевме скептични за исходот на овие мали проекти затоа што финансиската висина на грантовите беше симболична. Меѓутоа, секој еден од малите проекти се претвори во успешна приказна, благодарение на напорите од овие помали организации,“ вели Марија.
Но, Марија верува дека најзначајниот успех на проектот е олеснувањето на соработката помеѓу културните организации и младите во регионот: „Верувам дека преку градењето на оваа голема мрежа од културни работници и организации на граѓанското општество кои работат во секторот на културата ќе обезбедиме одржливост на проектот,“ вели таа.
За проектот
„Регионалната мрежа за културна разноликост (READ)“ е четиригодишен регионален културен проект, финансиран од ЕУ, а имплементиран од институтот „Гете“, заедно со партнерските организации: Центар за балканска соработка – Лоја (Северна Македонија), „Instituti I Librit dhe i Promocionit“ (Албанија), „Kalem Culture Association“ (Турција), „Крокодил“ (Србија) и „Qendra Multimedia“ (Косово). Проектот придонесува за помирување и меѓукултурна толеранција преку отворање нови комуникациски канали помеѓу независните културни општества; овозможувајќи им прилики за вмрежување надвор од политичката сцена. Проектот има за цел промоција на вештини за читање и демократски вредности преку читање за култура и обработка на супрарегионални висококвалитетни литературни дела.
Дознај повеќе
Photo credits: READ