Поставување на косовскиот пат кон пазарите на ЕУ

Запознајте се со Шалај, семеен бизнис кој оперира од Истог во западно Косово. Со години инвестирале во бизнисот за да можат, најнакрај, да добијат удел од градежната индустрија вредна милиони евра. Во Шалај отсекогаш тврделе дека нивните материјали за поплочување се со германски квалитет.

„Квалитетот на нашето бетонско поплочување соодветствува на оној во остатокот на ЕУ. Нашата компанија со години инвестира во технологија и внатрешни процеси со цел доведување на нашите производи на исто рамниште со стандардите на ЕУ,“ вели Ендрит Шалај, менаџер за контрола на квалитет во компанијата.

Достигнување на доказ за квалитет

Меѓутоа, компанијата Шалај успеала да го поткрепи своето тврдење со сертификат за квалитет дури во 2021. Со поддршка на проектот „Слободно движење на добра“ (Free Movement of Goods), финансиран од ЕУ, дознале што им било потребно за да ја добијат марката „CE“ (‘conformité européenne’ – „задоволување на прописите на ЕУ“), кратенка која се употребува за палета производи кои ги задоволуваат безбедносните стандарди на ЕУ. Проектот ја водел компанијата низ едногодишната процедура за проверка на сообразност за да докажат дека нивните производи ги задоволуваат барањата за добивање пристап до пазарот на ЕУ.

„Пресреќни сме што ја добивме марката „CE“ – нешто за кое со години работевме за да го достигнеме,“ вели Шалај за достигнувањето кое ќе го отвори патот кон зголемување на нивниот пазарен удел на домашниот пазар, а ќе отвори и нови меѓународни можности.

Но, учењето не запрело тука. Здобиеното знаење и искуство за процедурата на сертификација, домашните законски барања, како и оние на ЕУ, за градежни материјали, биле споделени со другите производители како дел од проектот. Еден од специјалистите вклучен во процесот потенцирал колку тоа може да претставува поттик за овој исклучиво важен сектор на економијата. „Проектот „Слободно движење на добра“ (Free Movement of Goods) покажа дека и за косовските компании е возможно да ја достигнат марката „CE“. Сега, владата и компаниите треба да ја продолжат работата,“ вели Адам Пини, специјалист од овој домен.

Споделувањето на знаењето и експертизата од страна на специјалисти како г. Пини, како дел од проектот, помогнало во голема мера да се подобри законската рамка за производи и да се обучат агенциите за спроведување со цел пазарот да биде побезбеден за работниците и корисниците. Процесот вклучил подготовка на законски текстови, усвојување на европските стандарди, акредитација на тела за оценување на сообразност, добивање сертификати за калибрација и обуки.

Ова претставува дел од напорите на Косово да го хармонизира своето законодавство со законите на ЕУ и постепено да го развива слободниот трговски простор меѓу ЕУ и Косово каде што слободната циркулација на добра, услуги и капитал ќе биде двострано загарантирана. Косово и ЕУ го потпишаа Договорот за стабилизација и здружување (Stabilisation and Association Agreement (SAA)) во 2016 со кој ги поставија заедничките права и обврски.

Достигнувањата како, на пример, марката „CE“ за компанијата Шалај се јасен знак дека компаниите се поконкурентни, производите се подобри и побезбедни, а деловните партнери можат меѓусебно да си веруваат – вистински доказ за тоа како се поставуваат нови патишта меѓу Косово и пазарите на ЕУ.