Зелена транзиција на Црна Гора

Покрај директната буџетска поддршка, пакетот за енергетска поддршка на ЕУ вклучува и втор дел, кој се состои од грантови за унапредување на енергетската транзиција, ефикасност и независност на Западен Балкан, на краток и среден рок. Една од иницијативите во Црна Гора која вклучува поддршка од Вториот дел од енергетскиот пакет е проектот „Промоција на енергетска ефикасност во јавни згради – позеленување на јавната инфраструктура во Црна Гора“ во административниот, социјалниот и образовниот сектор, кој го спроведува Министерството за капитални инвестиции на Црна Гора. Целта е да се подобри енергетската ефикасност во избрани јавни згради, што ќе придонесе за намалување на емисиите на стакленички гасови и постигнување на Наменскиот национално определен придонес (INDC). Дополнително, треба да се користи обновлива енергија (на пример, сончева енергија или биоенергија), каде што е можно. Проектот се спроведува како дел од Регионалната програма за енергетска ефикасност (REEP).

Фокус на проектот се јавни згради кои главно биле изградени во периодот помеѓу 1930-тите и 1980-тите и кои се дотрајани. Хроничните проблеми се: застарени системи за греење со ниска ефикасност, покриви со лошаизолација кои протекуваат, истрошени едностаклени прозорци и топлински мостови – што доведува до мувла и многу други дефекти. Потрошувачката на енергија е соодветно висока, погордноста за користење (клима во затворен простор, удобност) е строго ограничена, а многу згради речиси го достигнаа крајот на својот корисен економски и технички век. По спроведувањето на структурните мерки и мерките за енергетска ефикасност, условите за користење ќе се подобрат и значително ќе се намалат оперативните трошоци. Високата видливост на инвестициите во јавниот сектор, исто така, ќе послужи како пример за приватните домаќинства и приватниот сектор. Проектот ќе опфати приближно 20 згради (училишта, еден студентски дом, еден дом за стари лица и една административна зграда).

Надзор на проектот е Ѓорѓина Ловриќ, која е на позиција менаџер на проектот во име на Министерството за енергетика и рударство на Црна Гора. Таа го нагласува длабокото значење на проектот за јавните згради во Црна Гора. „Моментално реновираме три училишта изградени во 1960-тите. Според нашите првични проценки овие училишта ќе постигнат заштеда на енергија до 50%“, вели Ѓорѓина. Таа понатаму нагласува дека, освен економските придобивки, интервенциите на проектот ќе имаат клучна улога и во намалувањето на емисиите на CO2, а со тоа ќе придонесат за зачувување на животната средина и за подобрување на целокупното ниво на удобност на учениците и наставниците во овие образовни институции.

Со зголемување на енергетската ефикасност на јавните згради, овие инвестиции се во согласност сообврските предвидени со Законот за ефикасно користење на енергијата на Црна Гора – моделиран според директивите на ЕУ. Оваа иницијатива ќе резултира со намалување на емисиите на стакленички гасови, со штоќе придонесе за постигнување на предодредените цели на нацијата за зачувување на животната средина. Понатаму, овие инвестиции ќе играат важна улога во зачувувањето и создавањето работни места во домашниот градежен и консултантски сектор.

Г-ѓа Ѓорѓина Ловриќ детално објаснува за широко распространетото признание и очигледните предности што ги нуди проектот за училиштата и другите институции. „Училиштата работат со фиксен годишен буџет, а покрај различните поволности, тие исто така, ќе имаат можност финансискиот вишок остварен преку заштедата на енергија да го распределат за други намени. Тоа би можело да вклучи набавка на нова опрема, компјутери и други ресурси со цел подигнување на образовните стандарди во овие институции“, нагласува Ѓорѓина.