Велосипедизмот: нов тренд во Подгорица
На велосипед! Денес, невладина организација од Црна Гора ја трансформира моќта на велосипедизмот во тренд, и тоа со поддршка на ЕУ.
29/11/2021
Сместена во котлина, со површина од околу 100 километри квадратни, и со медитеранска клима, Подгорица, главниот град на Црна Гора, ги поседува сите елементи потребни за да стане урбано велосипедско засолниште. Меѓутоа, на градот му недостигаше основната инфраструктура за соодветен велосипедизам, сè додека организацијата на масовната граѓанска иницијатива „Biciklo.me“ не го воведе велосипедизмот како популарна култура во градот во 2013 година. „Навистина сакавме да ја претвориме Подгорица во град погоден и безбеден за велосипедизам, а, исто така, сакаме тоа да биде видливо и за луѓето кои сè уште не возат велосипед,“ вели Соња Драговиќ, една од членките во организацијата.
Во пролетта, 2012 година, за првпат се организира настанот „Bike-Up“: преку социјалните медиуми, беа повикани луѓе да се соберат заедно и да го прослават Денот на планетата Земја со заедничко возење велосипед. Интересот инспирира нови иницијативи и, наскоро, малата група велосипедски ентузијасти започна редовни месечни велосипедски тури под мотото „Critical Mass rides“ во Подгорица. На сончев ден, овие велосипедски тури привлекувале неколку стотици велосипедисти од различни годишни возрасти и потекло. Во град со околу 200000 жители и со, скоро, непостоечка велосипедска инфраструктура, ова беше позитивен почеток.
„Во Виена и Копенхаген, научив како да возам велосипед во урбана средина, благодарение на одличната велосипедска инфраструктура која ја развиле овие градови. Кога се вратив во Подгорица, си помислив: „Во ред, морам да си најдам велосипед и да стапам во контакт со луѓето од „Biciklo.me“.“
Соња Драговиќ, членка на „Biciklo.me“Имање удел во урбаната подвижност
Соња Драговиќ станала дел од „Biciklo.me“ откако ги завршила постдипломските студии, од доменот на урбаните студии, кои вклучувале студиски престои во Виена и Копенхаген. Претходно, повремено користела велосипед, но за време на студиите започнала да вози велосипед како редовно превозно средство. Во меѓувреме, ја следела организацијата „Biciklo.me“ на социјалните мрежи. „Во Виена и Копенхаген, научив како да возам велосипед во урбана средина, благодарение на одличната велосипедска инфраструктура која ја развиле овие градови. Кога се вратив во Подгорица, си помислив: „Во ред, морам да си најдам велосипед и да стапам во контакт со луѓето од „Biciklo.me“,“ раскажува Соња.
„Biciklo.me“ започнала како бесплатна иницијатива за здружување, инволвирана само во организација на масовни велосипедски тури кои придонесувале за видливоста на велосипедистите во Подгорица. Во 2013 година, се претставила можност за добивање одредено финансирање за подобрување на велосипедските услови, па иницијативата се регистрирала како невладина организација и успешно го имплементирале својот прв проект – поставување на првите соодветни велосипедски рамки за паркирање велосипеди на 18 локации во Подгорица.
Оттогаш, развиле и управувале бројни помали проекти и ги подобриле велосипедските урбани услови. „Во основа, работиме на неколку различни, но поврзани цели: подобрување на инфраструктурната, сообраќајната и политиката поврзана со движењето, како и едуцирање на луѓето за придобивките од одржливата велосипедска подвижност,“ вели Соња.
Мотивирани од успехот на велосипедските рамки за паркирање, следеле и други проекти раководени или иницирани од невладината организација; од воведување на првите велосипедски патеки во главниот град, па сè до првиот урбан план за подвижност во градскиот совет, истражувачки студии за подобрување на транспортот и условите за велосипедизам и креирање на едукативен материјал за учениците во основните и средните училишта.
„Оваа и идната поддршка од ЕУ се особено важни. Не само поради паричните средства, туку заради самиот факт што кога ЕУ поддржува одредена иницијатива, станува многу полесно да се убедат локалните авторитети и тие да постапат на ист начин.“
Соња Драговиќ, членка на „Biciklo.me“ЕУ поддржала четири од овие проекти – студиите за условите на сообраќајот и подвижноста во Подгорица, пишувањето предлози за законски измени, кампањи, во средните училишта, за подигнување на свеста за придобивките од велосипедизмот, како и поставување нови велосипедски рамки за паркирање во три града во северниот дел на државата. „Оваа и идната поддршка од ЕУ се особено важни. Не само поради паричните средства, туку заради самиот факт што кога ЕУ поддржува одредена иницијатива, станува многу полесно да се убедат локалните авторитети и тие да постапат на ист начин,“ вели Соња.
Велосипедски патеки, долги неколку километри, се изградени во Подгорица, и иако квалитетот, дизајнот и нивното одржување би можеле да се подобри, очигледно е дека овој безбеден велосипедски простор привлекува нови велосипедисти и ги охрабрува луѓето да се качат на велосипед.
За Соња, тоа што е важно сега е градот да одреди соодветни процедури за планирање и изградба на велосипедски патеки, како и да инвестира во едукација на градските планери за најновите трендови и најдобри практики за велосипедска инфраструктура. „Колку повеќе велосипедисти има на улиците, толку е подобро за сите. Со оглед на тоа што луѓето кои возат велосипед не користат автомобил, има помалку загадување и врева. Тоа го прави градот поубава средина за сите,“ вели Соња.
За проектот
„Biciklo.me“ е поддржан од ЕУ преку Регионалната програма за локална демократија во Западен Балкан која има за цел да ги зајакне партиципативните демократии и интеграцискиот процес на Западен Балкан во ЕУ преку овозможување на граѓанското општество да заземе активно учество во одлучувачките процеси. Други проекти, финансирани од ЕУ, кои ја поддржуваат организацијата „Biciklo.me“ се: „Организации на граѓански здруженија во Црна Гора – од основни услуги до обликување на политики – „M’BASE“ – финансирани преку инструментот за претпристапна помош (ИПА), проектот „Подобар сообраќај, подобар град“, како и проектот „Подобрување на капацитетите за подобра животна средина во Црна Гора“.
Photo credits:biciklo.me