Права на земјиште, реинтеграција и патувањето на повратниците на Албанија

По нивното враќање, бројни повратници се соочија со предизвици во продолжувањето на претходниот живот. Иако пречките со кои се соочуваат повратниците се различни, има и заеднички искуства меѓу многумина, вклучително и тешкотии во обезбедување стабилен приход и наоѓање формално вработување. Повратниците Роми и Египќани од селото Семан имаат долга историја на обработување на земја, пренесувајќи скриеноземјоделско знаење низ генерации. Меѓутоа, кога селаните почнаа да заминуваат во потрага по подобри можности во странство, земјата во селата остана необработена и запуштена. Парцелите се изнајмуваа за скромни суми, додека селаните си ја бараа среќата на друго место, а земјоделскиот начин на живот претрпе назадување, што доведе до значителни падови во локалниот развој за заедниците низ Албанија.

„Заминавме во Германија во потрага по азил и подобар живот бидејќи тука се соочувавме со големипредизвици“, објаснува Лаурета Џелали, обработувач на жито од селото, додека зборува за причините за миграција. Иако семејството на Лаурета живеело во селото со генерации и поседувало нивна земја, што ја обработувале од година во година, тие не поседувале законско право врз нивниот имот. Административните трошоци поврзани со добивањето право на земјиште едноставно беа повисоки од нивните можности. Меѓутоа, по нивното враќање, повратниците добија поддршка од Регионалниот проект за реинтеграција на повратниците, финансиран од ЕУ, спроведен од UNDP, кој им помогна да се справат со различните предизвици со кои се соочија по нивното враќање.

На пример, и покрај нивните практични земјоделски вештини и познавање на земјиштето, повратниците не можеа целосно да имаат корист од обработливото земјиште поради отсуството на право на земјиште. „Поминаа 30 години, а ние сè уште не сме добиле имотни листови за земјиштето“, забележува Лаурета Џелали. Во соработка со локалните невладини организации, UNDP го олесни процесот за 16 семејства повратници да ги добијат право на сопственост врз своите имоти. Лаурета Џелали ја изразува својата благодарност: „Благодарение на поддршката од проектот и решителноста на нашето семејство, сега ги жнееме плодовите од нашите напори со нашата прва жетва на жито“. И покрај тоа што примарниот фокус на помошта на проектот беше на добивање на право на сопственост на земјиштето и охрабрување на повратниците да продолжат со земјоделското производство, истиот, им овозможи на повратниците и да обработуваат жито на поголеми парцели обработливо земјиште. Следствено, 27 семејства добија поддршка да започнат со производство на жито. Колаборативните напори на селаните повратници, локалните невладини организации и UNDP ги овластија повратниците да ја користат својата земја попродуктивно. „Претходно можев да си дозволам да засадам само два декари земја. Благодарение на поддршката, сега имам хектар жито“, вели Анила Казанџиу, повратник и обработувач на жито.

Благодарение на помошта со проектот, оние кои претходно не можеа да ја обработуваат својата земја сега можат да го сторат тоа, а земјоделците кои се враќаат имаат можност да ја прошират својата обработлива површина за поодржливи приходи. Како дел од поддршката на проектот, овие повратници-земјоделци добија и серија обуки за добри земјоделски практики. Оваа обука ги опремува со знаења и вештини потребни за справување со земјоделските предизвици, од садење семиња до продавање на нивните производи на пазари. За Мирјета Рамизи од UNDP Албанија овој проект се издвојува како еден од најуспешните во нејзината кариера. Таа забележува: „Ова е проект за голема пофалба во однос на одржливоста и влијанието, бидејќи обезбедува како способности, така и опипливи резултати за многу краток период. Резултатите се видливи, опипливи и оставаат трајно влијание“.