Зајакнување на луѓето со инвалидитет во Црна Гора

Исмар Рамовиќ, вреден и весел работник од Тузи, е некој кој секој работодавец би посакал да го има во својот тим – вака го опишува Небојша Миликиќ, неговиот работодавец. По завршувањето на образованието, Исмар трпеливо чекал скоро три години додека не нашол работа. Денес, Исмар е дел од десеттемина со инвалидитет кои работаат за компанијата, каде специјализира во изработка на сувенири. „Уживам да работам со машини. Создаваме кутии, корпи и магнети. Ги сечеме и составуваме. Има пријатна атмосфера за работа, се чувствувам како дома,“ споделува Исмар.

За да го осигура своето право за работа, Исмар морал да исполни долги и сложени процедури, слично како и останатите лица со инвалидитет. Покрај медицинското оценување, Исмар морал да помине и две дополнителни комисии за оценување инвалидитет. „Средбата со комисиите ми предизвикуваше анксиозност. Бев загрижен затоа што не знаев дали ќе ми го одобрат месечниот надоместок,“ раскажува Исмар.

Со поддршка од проектот „Реформа на националниот систем за оценување инвалидитет“, финансиран од ЕУ, а имплементиран од Програмата за развој на ОН; во соработка со Владата на Црна Гора и невладините организации, се воспоставил централизиран процес за оценување и евалуација на инвалидитет и потреби на сите поединци со инвалидитет. Оваа реформа има за цел да ги поедностави процедурите и да елиминира околу 30 различни комисии.

Главната цел на оваа реформа е да го олесни остварувањето на правата на лицата со инвалидитет на пофер начин. Медицинскиот модел ќе биде заменет со модел за оценување инвалидитет заснован на човекови права. Како резултат, преку 50000 лица со инвалидитет во Црна Гора ќе можат полесно да ги остварат своите права, со значително намалени административни процедури.

„Посакувам да можев да ги завршам сите административни процедури на едно место и без чекање. Не сакам гужви и чекање,“ вели Исмар. Во Црна Гора, лицата со интелектуален инвалидитет честопати се соочуваат со недостаток од разбирање, поддршка и прифаќање од општеството. Но, искуството на Исмар е различно. „Се социјализирам со колегите на работа, а често одиме и заедно на кафе. Понекогаш играме фудбал и кошарка,“ додава тој.

Според неговиот работодавец, Небојша, Исмар доживеал исклучителен напредок и станал составен дел од неговиот тим. „Преку неговата работа и достигнувања, Исмар придонесува не само за себе и за нашата компанија, туку и за општеството како целина. Придонесот на останатите 15 работници не може да се спореди со придонесот на Исмар и останатите поединци со инвалидитет кои работат тука,“ вели Небојша.

Владата овозможува придобивки за работодавците кои вработуваат лица со инвалидитет, вклучително и субвенции за плати и средства за адаптација на работното место. „Неопходно е да се обезбедат работни задачи соодветни на нивните способности, а тогаш успехот е загарантиран. Ги охрабрувам сите работодавци да го следат мојот пример и да вработуваат лица со инвалидитет. Сигурен сум дека нема да зажалат,“ охрабрува Небојша.