Dragocjeni artefakti sada izloženi u dragocjenoj zgradi
Projekat koji finansira EU pomogao je da se osmanska palata pretvori u kulturni resurs koji će služiti kako mještanima tako i posjetiteljima na području između Kosova i Sjeverne Makedonije.
08/02/2022
Svadbena škrinja stara više od dvjesto godina, tradicionalna nošnja, obućarski i srebrni alat i druge istorijske artefakte sada mogu da vide posjetitelji u Etnološkom muzeju u Gnjilanu, na istoku Kosova. Smješteni su u zgradi poznatoj mještanima kao Hysen Pasha Palace jer ju je sagradio Hysen Pasha Milla, jedan od vodećih osmanskih administratora u regionu. Izgrađena je 1887. godine i nekoliko decenija je služila kao porodična kuća, sve dok je nije konfiskovala jugoslovenska vlada nakon Drugog svjetskog rata i od tada je u njoj bila smještena škola, preko sedam decenija.
Danas je to jedan od najboljih arhitektonskih ostvarenja iz otomanskog doba na Kosovu. Konkretno, njeni rezbareni drveni plafoni čine ga jedinstvenim mjestom za posjetu, ali donedavno korištenje zgrade u svrhe muzičke škole značilo je da su posjetitelji imali ograničen pristup ovom zdanju. Ovo se promijenilo inicijativom opštine Gjilan/Gnjilane uz podršku EU.
„Pošto nismo imali namjenski prostor, morali smo da izložimo naše arheološke i etnološke artefakte u Nacionalnom muzeju u prijestolnici.”
Gjylshen Doko Berisha, direktor muzeja u Gjilan/GnjilanuNova zgrada muzeja za kulturnu baštinu
Grad Gjilan/Gnjilane i okolina su bogati arheološkim i etnološkim artefaktima, ali do prije pet godina nije postojao namjenski prostor za njihovo izlaganje. „Pošto nismo imali namjenski prostor, morali smo da izložimo naše arheološke i etnološke artefakte u Nacionalnom muzeju u prijestolnici“, kaže Gjylshen Doko Berisha, direktor muzeja u Gnjilanu.
Ova situacija se promijenila 2016. godine otvaranjem Arheološkog muzeja, a zatim se dodatno poboljšala otvaranjem Etnološkog muzeja, koji je dobio podršku EU.
Đellza Ademi je bila koordinator projekta prekogranične saradnje (CBC) finansiranog od strane EU koji se fokusirao na unaprijeđenje vrijednosti kulturnog i prirodnog nasljeđa koji je omogućio renoviranje zgrade i otvaranje etnološkog muzeja. Ona objašnjava da opština Gjilan/Gnjilane ima veliki broj posjetitelja tokom godine, posebno onih iz dijaspore koji redovno posjećuju grad jednom ili dva puta godišnje. „Uprkos ovom bogatom kulturnom i prirodnom nasljeđu, imali smo vrlo malo toga da ponudimo posjetiteljima“, kaže Đellza.
Na inicijativu opštine i u saradnji sa opštinom Kumanovo s druge strane granice, u Sjevernoj Makedoniji, odlučeno je da se napravi bolja turistička atrakcija. Poziv za prekograničnu saradnju Kosovo-Sjeverna Makedonija bio je savršen za ovu vrstu inicijative jer nijedna od ovih opština nije imala ni finansijsku podršku ni kadrovsku stručnost.
„Opština Gnjilane je imala koristi od brojnih projekata koje je finansirala EU prethodnih godina, čije bi aktivnosti, kao i u ovom slučaju, bilo veoma teško sprovesti bez podrške EU.”
Djellza Ademi, koordinator projekta “Unaprijeđenje vrijednosti kulturnog i prirodnog nasljeđa”.Uz podršku EU, dvije partnerske opštine na projektu uspjele su da izvrše restauraciju stare zgrade i adaptiraju je za Etnografski muzej, da izgrade amfiteatar i stvore prostor za fudbal, košarku i tenis u Kumanovu. Pored poboljšanja u infrastrukturi, projektni partneri su pokrenuli i online platformu sa svim informacijama vezanim za turizam i kulturu u prekograničnom području. Organizovali su i folklorne festivale i događaje umrežavanja sa turističkim operaterima i pružaocima usluga, te druge aktivnosti za promociju prekogranične regije kao turističke destinacije.
„Opština Gnjilane je imala koristi od brojnih projekata koje je finansirala EU prethodnih godina, čije bi aktivnosti, kao i u ovom slučaju, bilo veoma teško sprovesti bez podrške EU,“ kaže Đellza Ademi.
O projektu
Cilj projekta prekogranične saradnje koji finansira EU „Unaprijeđenje vrijednosti kulturnog i prirodnog nasljeđa“ bio je dovođenje investicija i promocija prekograničnog područja kao turističke destinacije, unaprijeđenje vrijednosti kulturne i prirodne baštine kroz očuvanje i restauraciju stare zgrade, te uspostavljanje tradicionalnih kulturnih događaja u prekograničnom području.
Rezultati projekta uključuju konzervaciju i restauraciju objekata kulturne baštine, izgradnju sportskih lokacija i bolju promociju kulturnog nasljeđa. Ukupna vrijednost projekta bila je preko 477.000 € i realizovan je za 20 mjeseci.
Photo credits: “Enhancement of cultural and natural heritage values” project