Netaknuti izvori za Prištinu! sigurno snabdijevanje vodom za naredne godine
Od oskudnog do stabilnog: kako je jedan projekat, koji podržava EU, spasio glavni grad Kosova od nestašice vode.
25/06/2021
Musa Hasani radi kao telefonski operater u regionalnoj vodovodnoj kompaniji u Prištini više od tri decenije. Njegov posao je naizgled jednostavan: odgovara na telefonske pozive klijenata i prosljeđuje žalbe nadležnim odjeljenjima u vodovodu. Međutim, oko 2000. godine ovaj jednostavan posao postao je užurban i stresan. Musa se sjeća da je primao preko 200 poziva dnevno, od kojih su većina bili neprekidne pritužbe potrošača na nestašicu vode.
Poslje rata 1999. godine, glavni grad Kosova, Priština, suočio se sa ogromnom migracijom ljudi iz drugih dijelova Kosova. Javna komunalna infrastruktura koja je bila planirana za manje od 150.000 stanovnika sada je morala da podmiri populaciju od preko 300.000 ljudi. Tokom naredne decenije, isključenje vode znalo je trajati više od deset sati dnevno u bilo kom prištinskom naselju. “Ljudi su bili bijesni, jer je to značajno uticalo na njihov kvalitet života. Ovu ljutnju su prenosili na nas preko telefona”, prisjeća se Musa.
“U martu 2014. jezero Badovc je imalo dovoljno vode da snabdijeva građane još jedan mjesec, a Batllava za dva. Da nismo imali period obilnih kiša u aprilu, Priština i okolne opštine bi bukvalno bile bez vode za piće.”
Sokol Xhafa, direktor Regionalnog vodovodnog preduzeća PrištinaPriča o dva jezera
Sokol Xhafa je direktor Regionalnog vodovoda u Prištini. Sjeća se da je kompanija još 2010. godine započela neke radove koji su donekle popravili situaciju. Međutim, postojala je potreba za dugoročnim rješenjem. Tada su jedini izvori distribucije vode bila dva vještačka rezervoara u blizini Prištine – jezera Batllava i Badovc. Količina vode u ovim jezerima zavisi od količine padavina. S obzirom da su klimatske promjene uticale na nivoe vode u jezerima, opskrba vodom bi mogla snažno fluktuirati od prekomjerne akumulacije vode do nivoa suše.
U 2014. godini, stanovnici Kosova su doživijeli najveću nestašicu vode u posljednje tri decenije. “U martu 2014. jezero Badovc je imalo dovoljno vode da snabdijeva građane još jedan mjesec, a Batllava za dva. Da nismo imali period obilnih kiša u aprilu, Priština i okolne opštine bi bukvalno bile bez vode za piće“, kaže Xhafa.
Međutim, situacija se promijenila na bolje, zahvaljujući podršci od strane projekta regionalnog vodosnabdjevanja Prištine, vrijednog 35 miliona eura, uključujući i grant od 5 miliona eura od EU. Zahvaljujući ovoj investiciji i finansiranju, posredstvom Investicionog okvira za Zapadni Balkan, projekat je spasio Prištinu od problema nestašice vode u godinama koje dolaze i obezbijedio pouzdano vodosnabdijevanje okolnog regiona. Projekat je uključivao razvoj novog izvora vode iz jezera Gazivode. Infrastruktura omogućava kanalisanje vode od Ibarskog kanala do novoizgrađenog postrojenja za prečišćavanje vode u Škabaju. Novi pogon se sastoji od laboratorije, operacione sale i kancelarije, te radionice i društvenih prostorija.
„Da nismo imali novu fabriku, morali bismo da najavimo vanredno stanje, a Priština i okolne opštine bi redovno bile bez vode i do 12 sati dnevno.”
Sokol Xhafa, direktor Regionalnog vodovodnog preduzeća Priština“2019. i 2020. su bile godine sa najdužom sezonom suše. Da nismo imali novu fabriku, morali bismo da najavimo vanrednu situaciju, a Priština i okolne opštine bi redovno bile bez vode i do 12 sati dnevno“, kaže Sokol Xhafa.
Isplativo i stabilno snabdijevanje
Voda se crpi iz prirodnog izvora i kanališe kroz otvoreni gravitacijski cjevovod do stanice gdje se pumpa u postrojenje za vodu kako bi se tretirala, prerađivala i filtrirala. Postrojenje za vodu Shkabaj ima kapacitet od 700 l/s: što je dovoljno da se obezbijedi ekonomično i kontinuirano snabdijevanje vodom sljedećih opština: Prištine, Obilića, Kosova Polja, Gračanice i Podujeva.
Musa Hasani je svakako primijetio dobrobit koju je donio ovaj projekat, u vidu većeg zadovoljstva potrošača i kvaliteta života za stanovnike Prištine i njenog regiona – i manje ljutitih telefonskih poziva na koje on odgovara. Nova infrastruktura je takođe donijela tehnološki napredak koji omogućava vlastima da prate nivoe vode u jezerima Badovc i Batllava, čime se obezbjeđuje održivost resursa vode u regiji.
O projektu
Projekat regionalnog vodosnabdijevanja Prištine imao je koristi od kombinovane investicije grantova i zajmova koja je pružena posredstvom Investicionog okvira za Zapadni Balkan (WBIF). Ovo je uključivalo 5 miliona eura vrijedan grant podrške od Evropske unije, zajam u vrijednosti 20 miliona eura od KfW razvojne banke u ime njemačkog Ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj te 10 miliona eura vrijedan doprinos od regionalne kompanije za vodu.
O WBIF-u
Western Balkans Investment Framework (WBIF) je platforma za koordinaciju donatora koja ujedinjuje sredstva iz različitih izvora, uključujući Evropsku komisiju. WBIF obezbjeđuje finansiranje i tehničku pomoć za strateška ulaganja u sektore energy , environment, social, transport, i digital infrastructure. Takođe podržava private sector developmentinicijative. To je zajednička inicijativa EU, finansijskih institucija, bilateralnih donatora i vlada Zapadnog Balkana.
Photo credits: WBIF, Regional Water Company Pristina, Arbër Gjoni