Ponos koji se osjeća, više nego jednom godišnje
Dodirivanje srca ljudi kroz aktivizam za podršku jednoj od najdiskriminisanijih zajednica u Albaniji.
09/06/2021
“Ljubav je vakcina protiv homofobije” bio je slogan koji se ove godine koristio za aktivnosti koje slave različitost i ponos svih lezbejki, homoseksualaca, biseksualaca, transrodnih, queer i interseksualnih (LGBTQI) osoba u Albaniji. Bio je to poziv LGBTI zajednice na razumijevanje i prihvatanje, koji je uslijedio nakon onoga što Alliance Against LGBTQI Discrimination opisuje kao tešku godinu, punu neizvjesnosti, straha i izolacije tokom pandemije koronavirusa. Alijansa je jedna od vodećih organizacija koja stoji iza aktivizma povodom obilježavanja Međunarodnog dana borbe protiv homofobije, bifobije i transfobije (IDAHOT) koji se održava u sedmici od 17. maja.
Xheni Karaj, direktor Alijanse, vodeći je aktivista više od jedne decenije. Ovogodišnje inicijative fokusirane su na javne nastupe i umjetničke nastupe. “Naša zajednica treba da zna da smo mi tu da ih podržimo, a 17. maj je prava prilika da izađemo”, kaže Karaj. “Ne bi se trebali osjećati postiđenim ili krivim.”
“Porodica bi trebala biti sigurno utočište [za LGBTQI osobe]. Kroz umjetnost nastojimo osvojiti srca ljudi kako bismo promijenili njihovo mišljenje.”
Xheni Karaj, direktor Alijanse protiv LGBTQI diskriminacijeMeđu najistaknutijim dijelovima programa bila je i queer monodrama postavljena u kulturnom centru u glavnom gradu Tirani. Predstava se pozabavila najvećim strahovima LGBTQI osoba u Albaniji, uključujući samoprihvatanje i važnost prihvatanja u porodici. “Porodica bi trebala biti siguran raj. Kroz umjetnost nastojimo osvojiti srca ljudi kako bismo promijenili njihovo mišljenje”, kaže Karaj. Ona je prva članica LGBTQI zajednice u zemlji koja je javno otkrila svoju seksualnost kao lezbejke. Karaj je u svom radu motivisana hrabrošću LGBTI osoba da postave izazov pred konzervativno albansko društvo.
Paralelno sa podizanjem svijesti, LGBT organizacije su takođe angažovale javne institucije da se posvete strateškom okončanju diskriminacije LGBTQI osoba u cijeloj zemlji. Istraživanja pokazuju da je dvostruko više LGBTQI osoba meta diskriminacije i isključenosti u odnosu na ostatak populacije. Uz podršku zajedničkog programa EU / Vijeća Evrope, Horizontal Facility for the Western Balkans and Turkey, organizacije civilnog društva poput Alijanse mogu bolje premostiti jaz između zajednice i institucija za provođenje zakona. Primjer za to je Direktorat državne policije koji je imenovao kontakt osobe za razgovore sa LGBTQI zajednicom i poboljšao svoje protokole za prijavljivanje slučajeva zločina iz mržnje. Kroz programske inicijative podstiču se prilike za dijalog između zajednice i policije, kako u Albaniji, tako i u cijelom regionu.
Vijeće Evrope je nedavno prilagodilo i prevelo na albanski priručnik koji informiše policiju o tome kako da profesionalno reaguje u takvim situacijama i takođe je organizovao aktivnosti za izgradnju kapaciteta u okviru polocijskih snaga. Ovaj priručnik pokreće uspostavljanje niza pratećih inicijativa koje će se baviti diskriminacijom, nejednakošću i jačati inkluziju u policiji, kao i niza inicijativa u odnosu policije i građana. Ove inicijative su vođene standardima EU i Vijeća Evrope u poštovanju i promovisanju ljudskih prava.
“Jedini put kada se seksualna orijentacija pominjala tokom kampanje za opšte izbore bilo je kada su politički protivnici htjeli jedni druge vrijeđati.”
Xheni Karaj, direktor Alijanse protiv LGBTQI diskriminacije
U sklopu borbe za slobodno i ravnopravno društvo za sve seksualne i rodne identitete, Alijansa smatra da su glavni institucionalni izazov političke stranke. Prije skoro deset godina, uz podršku Savjeta Evrope, predložene su izmjene dva ključna zakona koja dozvoljavaju istospolne brakove i prepoznavanje pola za transseksualne osobe. Međutim, Skupština to nikada nije uzela u razmatranje.
„Ne postoji nikakva politička volja“, kaže Karaj, koji djeluje razočarano, ali ne i iznenađeno. Alijansa je pitala sve stranke koje učestvuju na opštim izborima 2021. o planovima za poboljšanje položaja LGBTQI zajednice, ali je odgovor bio šutnja. Kako kaže Karaj, “Seksualna orijentacija je jedino pominjana u predizbornoj kampanji kada su politički protivnici htjeli jedni druge vrijeđati”. Nevladina organizacija je razvila javnu kampanju upirući prstom u političare koji su takve prakse koristili u nedavnoj izbornoj kampanji i u protekloj godini.
Takva atmosfera znači da se članovi zajednice odbijaju kada prijave zlostavljanje, maltretiranje i nasilje u porodici. Ipak, prema riječima Xhenija Karaja, LGBTQI osobe u Albaniji su otporna zajednica koja ostaje aktivna bez obzira na veliki pritisak u everyday životu. Zajednica ima online peer support service da pruži savjete i pravnu pomoć. Solidarnost sa ljudima u potrebi porasla je tokom pandemije, posebno uz pomoć donatora. Poruka koju svi šalju je “Krenar”. Na engleskom se prevodi kao “Proud”.
O programu
Akcija „Promovisanje različitosti i jednakosti u Albaniji“ ima za cilj jačanje mehanizama diskriminacije u zemlji, uključujući bolje promovisanje/zaštitu prava LGBTI osoba i borbu protiv govora mržnje, u skladu sa standardima i preporukama Vijeća Evrope. Aktivnosti takođe ciljano podržavaju pristupne pregovore Albanije sa Evropskom unijom u oblasti osnovnih prava.
Program se finansira u okviru Horizontalnog instrumenta II Evropske unije/Vijeća Evrope za Zapadni Balkan i Tursku (Horizontal Facility II) 2019-2022, što je njihov zajednički trud da se upoznaju sa reformskim organizacijama korisnika ovog programa, u oblasti ljudskih prava, pravila i demokratije i da se pobrinu da te reforme budu u skladu sa evropskim standardima.
Photo credits: The Alliance Against LGBTQI Discrimination