Borba protiv zagađenja duž granice
Pogranične opštine u Severnoj Makedoniji i Srbiji udružuju snage u borbi protiv zagađenja
03/06/2022
Pogranična područja Lipkovo u Severnoj Makedoniji i Preševo u Srbiji su opštine sa malim brojem stanovnika: Lipkovo ima 13.000, a Preševo 27.000 stanovnika. S obzirom da većina njihovih stanovnika živi u ruralnim područjima, dijele zajedničku kulturu, tradiciju, ekonomski sistem i snažne porodične i prijateljske veze. Međutim, dijele i važan problem: visok nivo zagađenja sa divljih deponija smeća. U opštini Preševo postoji 11 ilegalnih deponija i sedam u Lipkovu.
Obje opštine imaju sistem prikupljanja otpada organizovan preko javnih komunalnih preduzeća. Međutim, ove kompanije ne pokrivaju u potpunosti svoje opštine. Preduzeće Piša u Lipkovu održava deset sela od 22 koja su naseljena na ugovorenom području za sakupljanje otpada, a preduzeće Moravica na srpskoj strani granice pokriva 11 sela od 34 koja su naseljena u opštini. Sve veći problem sela koja se ne opslužuju nije mogao da se riješi na opštinskom nivou zbog nedostatka sredstava i koordinacije, pa su ove dvije opštine odlučile da potraže eksternu podršku za rješavanje problema.
“Broj ljudi sa zaraznim bolestima bio je veoma visok s obzirom na to da su opštine relativno male, i bilo nam je očigledno da su jedan od glavnih razloga divlje deponije i zagađena okolina.”
Aleksandar Gumberovski, rukovodilac projekta, opština LipkovoUdruživanje snaga za bolje okruženje
Aleksandar Gumberovski je rukovodilac projekta u opštini Lipkovo. On objašnjava da je prema zvaničnim podacima dobijenim od Regionalne bolnice u Vranju, broj oboljelih od zaraznih bolesti u opštini Preševo bio 20 u 2017. godini, 30 u 2018. i 35 u samo prvoj polovini 2019. godine. Na njegovoj strani granice, u Lipkovu, broj oboljelih od infektivnih bolesti bio je 23 u 2017. godini, 38 u 2018. i 42 u prvoj polovini 2019. godine, što pokazuje kontinuirani porast zaraze s obje strane. „ Broj ljudi sa zaraznim bolestima bio je veoma visok s obzirom na to da su opštine relativno male, i bilo nam je očigledno da su jedan od glavnih razloga divlje deponije i zagađena okolina“, kaže Aleksandar.
Zbog svoje pretežno ruralne privrede i veličine, nijedna opština nema dovoljno sredstava da pokrije sve usluge svojim stanovnicima na odgovarajući način, i to je razlog zašto nisu bile u mogućnosti da pruže usluge prikupljanja otpada svim svojim građanima. Međutim, pošto je opština Lipkovo imala dobro iskustvo s podrškom donatora, udružili su snage sa susjednom opštinom Preševo na srpskoj strani granice i odlučili da apliciraju za finansiranje sredstvima EU kako bi im pomogli u rješavanju ovog problema.
Projekat pod nazivom “Less Garbage, Less Risk, More Health” (Manje smeća, manje rizika, više zdravlja) koji su zajedno osmislili dobio je podršku od programa prekogranične saradnje Sjeverna Makedonija – Srbija koji finansira EU. Kroz projekat su kupljena dva kamiona za sakupljanje otpada, 20 većih kontejnera za sakupljanje otpada i preko 1700 malih kanti za distribuciju domaćinstvima u regionu.
“Ove opštine su nerazvijene, i nedostaju im sredstva za skoro svaki sektor. Podrška EU je stoga zaista važna za rješavanje naših problema – ponekad čak i onih najosnovnijih.”
Aleksandar Gumberovski, rukovodilac projekta, opština LipkovoOsim podrške opremom, projekat će pokrenuti i kampanju podizanja svijesti pomoću letaka i promotivnih videa, kako bi se promijenile navike građana u vezi sa životnom sredinom, te ih se podstaklo da koriste novonabavljene kante za svoj otpad.
Ovo nije prvi projekat finansiran od strane EU od kojeg je opština Lipkovo imala dobrobit. Aleksandar objašnjava da su, pošto je opština na granici i sa Bugarskom i Kosovom, bili dio drugih programa prekogranične saradnje. “Ove opštine su nerazvijene, i nedostaju im sredstva za skoro svaki sektor. Podrška EU je stoga zaista važna za rješavanje naših problema – ponekad čak i onih najosnovnijih,” kaže on.
O projektu
Projekat prekogranične saradnje finansiran od strane EU “Less Garbage, Less Risk, More Health” krenuo je početkom 2021. godine i trajaće do kraja 2022. Ukupna vrijednost projekta je preko 250.000 eura, a oko 85% ovog iznosa finansira EU. Specifični ciljevi projekta uključuju:
povećanje kapaciteta za upravljanje rizicima i opasnostima koje je stvorio čovjek, a u vezi sa odlaganjem čvrstog otpada i zaštitom okoliša; povećanje kapaciteta i poboljšanje pristupa institucija uslugama za organizovano prikupljanje otpada; podizanje svijesti lokalnog stanovništva o posljedicama zagađenja; i ublažavanje zaraznih bolesti.
Photo credits: “Less Garbage, Less Risk, More Health” project