Prekogranična borba protiv zagađenja
Pogranične opštine u Severnoj Makedoniji i Srbiji udružuju snage u borbi protiv zagađenja
03/06/2022
Pogranične opštine Lipkovo u Severnoj Makedoniji i Preševo u Srbiji su opštine sa malim brojem stanovnika: Lipkovo ima 13.000, a Preševo 27.000 stanovnika. Većina stanovništva ovih opština živi u selima, a čitava oblast deli zajedničku kulturu, tradiciju, ekonomski sistem i snažne porodične i prijateljske veze. Međutim, dele i važan problem: zabrinjavajući nivo zagađenosti sa ilegalnih deponija smeća. U opštini Preševo nalazi se 11 ilegalnih deponija, a u Lipkovu sedam.
U obe opštine smeće odnose javna komunalna preduzeća. Međutim, ona ne uspevaju da pokriju svoje opštine u potpunosti. Preduzeće Piša u Lipkovu sakuplja smeće u deset od ukupno 22 sela, a preduzeće Moravica sa srpske strane granice pokriva 11 od ukupno 34 sela. Problem sela koja nisu pokrivena nije mogao da se reši na opštinskom nivou zbog nedostatka sredstava i koordinacije, pa su Lipkovo i Preševo podršku za rešavanje ovog problema potražili spolja.
„Broj ljudi sa zaraznim bolestima je bio veoma visok u odnosu na malu veličinu opština, i bilo nam je očigledno da je jedan od glavnih razloga ilegalno odlaganje otpada i zagađena životna sredina.“
Aleksandar Gumberovski, rukovodilac projekata, opština LipkovoUdruživanje snaga za bolju okolinu
Aleksandar Gumberovski je rukovodilac projekata u opštini Lipkovo. On objašnjava da je prema zvaničnim podacima dobijenim od Regionalne bolnice u Vranju, broj obolelih od zaraznih bolesti u opštini Preševo u 2017. godini bio 20, u 2018. godini 30, a u samo prvoj polovini 2019. godine bilo ih je 35. Na njegovoj strani granice, u Lipkovu, broj obolelih od zaraznih bolesti iznosio je 23 u 2017. godini, 38 u 2018. godini a u samo prvoj polovini 2019. godine bilo ih je čak 42, što je ukazivalo na očigledan stalni rast zaraze. „Broj ljudi sa zaraznim bolestima je bio veoma visok u odnosu na malu veličinu opština, i bilo nam je očigledno da je jedan od glavnih razloga ilegalno odlaganje otpada i zagađena životna sredina“, kaže Aleksandar.
S obzirom na to da su obe opštine male i uglavnom seoske, nijedna od njih nema dovoljno sredstava da na odgovarajući način pruži sve usluge svojim stanovnicima, pa tako ni odnošenje otpada. Međutim, kako je opština Lipkovo imala dobro iskustvo sa podrškom donatora, udružili su snage sa susednim Preševom sa srpske strane granice i odlučili da apliciraju za podršku EU kako bi im pomogli u rešavanju ovog problema.
Oni su zajedno osmislili projekat pod nazivom „Manje smeća, manje opasnosti, više zdravlja“ i dobili podršku iz programa prekogranične saradnje Severna Makedonija–Srbija koji finansira EU. Preko projekta su kupili dva kamiona za prikupljanje otpada, 20 velikih kontejnera za otpad i preko 1700 kanti za smeće koje će biti razdeljene domaćinstvima.
„Ove opštine su nerazvijene i nedostaje sredstava u gotovo svakoj oblasti. Podrška EU je stoga zaista važna za rešavanje naših problema – ponekad čak i onih najosnovnijih.“
Aleksandar Gumberovski, rukovodilac projekata, opština LipkovoPored podrške u opremi, projekat će putem letaka i video klipova pokrenuti i kampanju podizanja svesti, kako bi se promenile navike građana koje se odnose na životnu sredinu, podstičući ih da za svoj otpad koriste nove kante.
Ovo nije prvi projekat koji EU finansira i od kojeg opština Lipkovo ima koristi. Aleksandar objašnjava da su, s obzirom da se opština nalazi i na granici sa Bugarskom i Kosovom, bili deo drugih programa prekogranične saradnje. „Ove opštine su nerazvijene i nedostaje sredstava u gotovo svakoj oblasti. Podrška EU je stoga zaista važna za rešavanje naših problema – ponekad čak i onih najosnovnijih“, kaže on.
O projektu
Projekat prekogranične saradnje koji finansira EU „Manje smeća, manje rizika, više zdravlja“ započet je početkom 2021. godine i trajaće do kraja 2022. Ukupna vrednost projekta je preko 250.000 evra, od čega oko 85% finansira EU. Specifični ciljevi projekta uključuju:
povećanje kapaciteta za upravljanje rizicima i opasnostima izazvanim ljudskom delatnošću u vezi sa odlaganjem čvrstog otpada i zaštitom životne sredine; povećanje kapaciteta i unapređenje pristupa institucija uslugama za organizovano prikupljanje otpada; podizanje svesti kod lokalnog stanovništva o posledicama zagađenja; i smanjivanje broja zaraznih bolesti.
Saznajte još
Photo credits: “Less Garbage, Less Risk, More Health” project