Predstavljamo svijetu jedinstveni gatački kajmak
Projekt koji finansira EU pomaže nevladinoj organizaciji iz Bosne i Hercegovine u brendiranju i promovisanju tradicionalnog kajmaka s jedinstvenim receptom.
24/02/2023
Gacko je mala opština sa oko 8.000 stanovnika na jugoistoku Bosne i Hercegovine. Najpoznatije je po obližnjem rudniku uglja i termoelektrani koja je ujedno i najveći poslodavac na ovom području. Međutim, Gacko ima svoj jedinstven i karakterističan način proizvodnje kajmaka, vrste kremastog sira koji se proizvodi i konzumira širom Zapadnog Balkana.
Tradicionalna metoda pravljenja kajmaka je sporo kuhanje sirovog mlijeka, zatim kuhanje dva sata na vrlo niskoj temperaturi. Nakon što se skine sa vatre, vrhnje se skine i ostavlja nekoliko sati ili dana da se hladi i blago fermentiše. Za razliku od ove tradicionalne metode proizvodnje, prema gatačkom receptu kajmak sazrijeva nekoliko mjeseci u vrećama od ovčije ili kozje kože. Kao rezultat toga, gatački kajmak mijenja boju iz bijelu u žućkastu, sa čvrstom ali ne tvrdom konzistencijom, blago slankastog je okusa i karakteristične arome koju dobiva tokom zrenja. Kad se izvadi iz vreće, sir je suh i mrvljiv.
“Naš kajmak je jedinstven i veoma vrijedan proizvod, i zbog toga želimo da ga zaštitimo i promovišemo.“
Dragana Milović, predsjednica Udruženja proizvođača gatačkog kajmakaMeđutim, nema mnogo ljudi priliku da uživa u ovom jedinstvenom okusu jer se uglavnom prodaje na tržnicama ili u restoranima gatačkog kraja. Sa ovim na umu, Udruženje proizvođača gatačkog kajmaka pokrenulo je inicijativu da predstavi gatački kajmak svijetu. Dragana Milović je predsjednica Udruženja, koje je osnovano 2021.godine. Na početku, udruženje je imalo devet članova, a sada ima 24 člana, uglavnom žena iz ruralnih krajeva. Proizvodnja mliječnih proizvoda, uključujući kajmak, je glavni prihod za 90% njih.
Prema Draganinim riječima, cilj Udruženja je da njihov proizvod bude brendiran i prepoznatljiv na lokalnom i regionalnom nivou. Da bi se to postiglo potrebno je poštovati posebne procedure. Prvi je uspostavljanje sistema sljedivosti proizvodnje, čime bi se osiguralo brendiranje proizvoda od strane nadležnih institucija. U Udruženju vjeruju da će brendiranje kajmaka dovesti do šire prepoznatljivosti, a time i veće potražnje i bolje cijene. Težnja članova Udruženja je da poprave svoju materijalnu situaciju proizvodnjom kajmaka, posebno u ruralnim sredinama. Shodno tome, proizvodnja mora biti standardizovana, uz istovremeno očuvanje tradicije i prepoznatljivog ukusa kajmaka koji se proizvodi u regionu. „Naš kajmak je jedinstven i veoma vrijedan proizvod, i zbog toga želimo da ga zaštitimo i promovišemo“, kaže Dragana.
“Podrška koju smo dobili i od EU i od UNDP-a kroz projekat ReLOaD2 bila je od velikog značaja jer nam je omogućila da se približimo našem cilju brendiranja i promocije gatačkog kajmaka kod većeg broja ljudi.”
Dragana Milović, predsjednica Udruženja proizvođača gatačkog kajmakaUdruženje je nedavno za svoju inicijativu dobilo podršku projekta koji finansira EU. Regionalni program za lokalnu demokratiju na Zapadnom Balkanu 2 (ReLOaD2) provodi se u 63 lokalne samouprave širom Zapadnog Balkana, a opština Gacko jedna je od 13 partnerskih jedinica lokalne samouprave uključenih u Bosni i Hercegovini, koju finansira Evropska unija i implementira Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP).
Podrška projekta uključivala je obuku o higijeni i kvalitetu mlijeka, pravilnoj ishrani stoke i vođenju evidencije stočne hrane i količina mlijeka. Učesnici su također prošli obuku o načinu uspostavljanja sistema sljedivosti proizvodnje u procesu proizvodnje gatačkog kajmaka i o zahtjevima za brendiranje. Osim toga, projekat je udruženju obezbijedio opremu za preradu i ispitivanje mlijeka koja je ključna za kontrolu kvaliteta.
Realizacija ovog projekta prvi je korak ka brendiranju gatačkog kajmaka. To je veoma važno pitanje i za lokalnu zajednicu i za regiju jer je poljoprivreda glavni izvor prihoda u regiji Gacko. „Podrška koju smo dobili i od EU i od UNDP-a kroz projekat ReLOaD2 bila je od velikog značaja jer nam je omogućila da se približimo našem cilju brendiranja i promocije gatačkog kajmaka kod većeg broja ljudi“, kaže Dragana Milović
O projektu
Regionalni program za lokalnu demokratiju na Zapadnom Balkanu 2 (ReLOaD2) je nastavak inicijativa koje podržava EU – Projekat jačanja lokalne demokratije (LOD, 2009-2016) i naknadno proširenog Regionalnog programa za lokalnu demokratiju na Zapadnom Balkanu (ReLOaD, 2017-2020). Opšti cilj projekta je jačanje participativnih demokratija i EU integracija na Zapadnom Balkanu osnaživanjem civilnog društva i podsticanjem mladih da aktivno učestvuju u procesu donošenja odluka, te poboljšanjem pravnog i finansijskog okruženja koje podržava civilno društvo.
Photo credits: ReLOaD2