Përfitimet e Planit të BE-së për rritjen e Ballkanit Perëndimor
11/06/2024
Gjatë festimeve të Ditës së Evropës, ekipi i WeBalkans pati mundësinë të takohet me David Hudson, Ekspert i Lartë i Politikave dhe Strategjive Rajonale për Ballkanin Perëndimor në Drejtorinë e Përgjithshme për Fqinjësi dhe Negociata të Zgjerimit (DG NEAR) në Komisionin Evropian. Detyra e tij është të promovojë integrimin ekonomik në rajon dhe ai ndau me ne përfitimet e Planit BE-së për Rritje në Ballkanin Perëndimor. Lexojeni tekstin deri në fund për të kuptuar më shumë rreth tij!
Cili është plani i BE-së për rritjen në Ballkanin Perëndimor?
Qëllimi është të përmirësohet jeta e qytetarëve në Ballkanin Perëndimor duke krijuar mundësi për biznes dhe duke rritur dhe përshpejtuar rritjen ekonomike të rajonit. Është një nga objektivat kryesore të Planit të Rritjes, pasi ka nevojë për rritje më të madhe ekonomike, për të krijuar më shumë vende pune, për të sjellë investime dhe për t’i bërë bizneset në rajon më tërheqëse.
Megjithatë, Plani i Rritjes ka edhe një objektiv politik: ne duam të përshpejtojmë procesin e anëtarësimit dhe Plani i Rritjes do të kontribuojë në këtë në dy mënyra. Para së gjithash, zmadhimi i rritjes ekonomike do të rrisë burimet që do të jenë në dispozicion të qeverive, me të cilat do të investojnë në procesin e anëtarësimit. Arsyeja e dytë lidhet me mënyrën se si është ndërtuar Plani i Rritjes – ai bazohet realisht në zbatimin dhe përafrimin me legjislacionin e BE-së, si dhe në progresin në angazhimet e anëtarësimit.
Si do të përmirësojë ky plan jetën e njerëzve të zakonshëm në Ballkanin Perëndimor?
Ky plan do të përmirësojë jetën e njerëzve, pasi do të stimulojë rritjen ekonomike dhe do të krijojë vende të reja pune dhe mundësi të reja, por do të mundësojë edhe qarkullimin e produkteve më cilësore dhe më të sigurta me çmime më të përballueshme në rajon. Me pak fjalë, do të rezultojë në më shumë mundësi, si në rajon ashtu edhe në Bashkimin Evropian, për qytetarët e Ballkanit Perëndimor dhe familjet e tyre.
A mund të tregoni diçka mbi projektet specifike që do të nisin në kuadër të këtij plani?
Le të marrim një shembull aktual për të cilin angazhimet e qeverive janë të mëdha: Zona e Vetme Evropiane e Pagesave, ose e njohur më mirë si “SEPA”. E thënë thjesht, është një zonë me tarifa shumë të ulëta për transferimin e eurove. Megjithatë, nëse aktualisht jeni punëtor nga Ballkani Perëndimor që punoni në Gjermani, për shembull, keni shpenzime të larta për transferimin e parave tek familja juaj. Tarifat për këtë janë shumë të larta, ndërsa një transferim i ngjashëm brenda Bashkimit Evropian është shumë më i lirë. Anëtarësimi në Zonë e Vetme Evropiane të Pagesave, sipas Planit të Rritjes, mund t’i kursejë familjeve në Ballkanin Perëndimor deri në 500 milionë euro në vit, bazuar në transfertat aktuale të bëra nga njerëzit jashtë vendlindjes për familjet e tyre në shtëpi.
Si do të kontribuojë Plani i Rritjes në krijimin e vendeve të reja të punës në Ballkanin Perëndimor?
Plani do të ndihmojë në krijimin e vendeve të reja të punës, pasi do të rrisë tërheqshmërinë e rajonit. Do të thjeshtojë shumë aftësinë për të eksportuar në Bashkimin Evropian, si për produkte të gatshme ashtu edhe për ato që ne i quajmë gjysmë të gatshme, të cilat janë mallra që prodhohen në rajon si pjesë e zinxhirit të furnizimit dhe më pas shkojnë në kompanitë evropiane si pjesë për makina ose komponentë elektronik. Për më tepër, do ta bëjë më të lehtë njohjen e standardeve të cilësisë së produktit në të ardhmen, gjë që do të lehtësojë edhe eksportet. Përveç kësaj, do të ndihmojë në uljen e pritjes në kufi për mallra, e cila aktualisht mund të zgjasë deri në 16-18 orë. Duke shkurtuar kohën e qëndrimit në kufi, çmimi i eksportit të produkteve do të jetë edhe më i lirë. E gjithë kjo do ta bëjë rajonin më tërheqës për investitorët potencialë. Dhe më shumë investime do të thotë më shumë vende pune dhe punë më të paguara në sektorë me vlerë më të lartë. Do të përfitojë ekonomia, familjet dhe banorët e Ballkanit Perëndimor.
Çfarë mundësish do t’u jepen të rinjve falë Planit të Rritjes?
Plani i rritjes do të sigurojë një gamë të gjerë përfitimesh për të rinjtë. Një nga gjërat që duam të bëjmë është zgjerimi i marrëveshjeve ekzistuese të disa viteve më parë: marrëveshjet e mobilitetit, njohja e kualifikimeve profesionale dhe njohja e kualifikimeve akademike. Siç e shpjegova, me një treg më të madh rajonal, njerëzit do të jenë në gjendje të gjejnë mundësi pune që përputhen me aftësitë dhe pritshmëritë e tyre në rajon. Do të inkurajojë të rinjtë dhe do të parandalojë nevojën për tu shpërngulur diku tjetër. Në të njëjtën kohë, duam që së shpejti t’u japim mundësi njerëzve që duan të fitojnë nga përvoja e punës jashtë rajonit, në BE, por në një mënyrë që u përshtatet atyre.
Të rinjtë nga rajoni do të mund të përfitojnë nga masat specifike që duhet të hyjnë në fuqi së shpejti, si Wi-Fi për Ballkanin Perëndimor. Kjo tashmë është bërë brenda Bashkimit Evropian: ne financuam Wi-Fi në komunat në të gjithë shtetet anëtare të BE-së. Duam ta bëjmë këtë edhe për Ballkanin Perëndimor. Nga atje, deri në 500 komuna do të marrin Wi-Fi në zonat ku nuk e kanë pasur më parë, deri në fund të këtij viti ose në gjysmën e parë të 2025. Kjo do ta bëjë rajonin më tërheqës, përfshirë edhe për turistët.
Përveç rezultateve afatshkurtra, cilat janë përfitimet afatgjata që mund të presin banorët e Ballkanit Perëndimor nga Plani i Rritjes?
Në fund të fundit, do të përshpejtojë rrugën drejt anëtarësimit në BE. Nga njëra anë, është e rëndësishme të kuptohet se Plani i Rritjes, duke integruar Ballkanin Perëndimor në tregun e vetëm, do të sjellë disa nga përfitimet ekonomike të anëtarësimit në rajon, përpara vetë datës së anëtarësimit. Nga ana tjetër, ne japim një nxitje për të pranuar standardet e BE-së dhe për të zbatuar ligjet e BE-së përpara anëtarësimit nëpërmjet Planit të Rritjes. Miratimi dhe zbatimi i këtyre ligjeve do të përshpejtojë negociatat e anëtarësimit, pasi partnerët nga Ballkani Perëndimor do të jenë në gjendje të demonstrojnë se janë të gatshëm t’i bashkohen Bashkimit Evropian në ato fusha.
Së fundi, por po aq e rëndësishme, si i trajton Plani i Rritjes problemet me të cilat përballet mjedisi dhe qëndrueshmëria mjedisore në Ballkanin Perëndimor?
Çështjet mjedisore janë padyshim shumë të rëndësishme dhe për këtë arsye mjedisi mbulohet në Planin e Rritjes. Ne tashmë kemi një Agjendë të Gjelbër për Ballkanin Perëndimor për të cilën qeveritë kanë rënë dakord. Është një plan që përfshin qëndrueshmërinë afatgjatë dhe dekarbonizimin. Tashmë kemi integruar elementë të Agjendës së Gjelbër brenda Planit të Rritjes, më konkretisht në ato që ne i quajmë agjenda reformash. Ato janë marrëveshje ndërmjet subjekteve të Ballkanit Perëndimor dhe Bashkimit Evropian, sipas të cilave Bashkimi Evropian do të shpërndajë fondet pasi të zbatohen disa reforma: është një mënyrë krejtësisht e re e menaxhimit të ndihmës sonë. Dhe ka një fokus të rëndësishëm në reformat e gjelbra në këto agjenda reformash, më konkretisht në dekarbonizimin dhe largimin nga karburantet fosile, kështu që do të ketë një shtytje kryesore për të bërë reforma që trajtojnë çështjet mjedisore dhe promovojnë qëndrueshmërinë.
Mund të gjeni më shumë informacione rreth Planit të Rritjes së Bashkimit Evropian për Ballkanin Perëndimor këtu.