Tranzicioni i Gjelbër i Malit të Zi

Përveç mbështetjes buxhetore, paketa e BE-së për mbështetjen e energjisë përfshin edhe pjesën e dytë, që përbëhet nga grante për avancimin e tranzicionit energjetik, efikasitetin dhe pavarësinë e Ballkanit Perëndimor në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme.  Një nga iniciativat në Mal të Zi, që përfshihet te mbështetja e pjesës së dytë të paketës së Energjisë, është projekti “Promovimi i Efikasitetit të Energjisë te Ndërtesat Publike – Gjelbërimi i Infrastrukturës Publike në Mal të Zi” në sektorin administrativ, social dhe arsimor, zbatuar nga Ministria e Investimeve Kapitale të Malit të Zi. Objektivi është përmirësimi i efikasitetit të energjisë në ndërtesat publike të përzgjedhura, të cilat do të kontribuojnë në reduktimin e emetimeve të gazeve serrë dhe në arritjen e Intended Nationally Determined Contribution (KKP). Përveç kësaj, energjia e rinovueshme (p.sh. energjia diellore ose bioenergjia) duhet të përdoret aty ku është e mundur. Projekti zbatohet si pjesë e The Regional Energy Efficiency Programme (REEP).

Projekti fokusohet te ndërtesat publike, që janë ndërtuar kryesisht midis viteve 1930 dhe 1980 dhe të cilat janë vjetërsuar. Problemet kronike janë: sistemet e vjetërsuara të ngrohjes dhe me efikasitet të ulët, çatitë e izoluara keq, të cilat rrjedhin, dritaret me një xham të konsumuar dhe ura termike që shkaktojnë në myk dhe defekte të tjera. Konsumi i energjisë është i lartë, lehtësia ndaj përdorimit (klima e brendshme, komoditeti) është shumë e kufizuar dhe shumë ndërtesa pothuajse kanë arritur në fund të funksionalitetit ekonomik dhe teknik. Pas zbatimit të masave strukturore dhe të efikasitetit të energjisë, kushtet e përdorimit do të përmirësohen dhe kostot e funksionimit do të ulen ndjeshëm. Vizibiliteti i investimeve në sektorin publik do të shërbejë si shembull edhe për familjet dhe për sektorin privat. Projekti do të mbulojë rreth 20 ndërtesa (shkolla, një konvikt, një shtëpi për të moshuarit dhe një ndërtesë administrative).

Djordjina Lovric është mbikëqyrësja e projektit, e cila ka rolin e menaxheres në projekt, në emër të Ministrisë së Energjisë dhe Minierave për Malin e Zi. Ajo thekson rëndësinë e projektit për ndërtesat publike në Malin e Zi. “Aktualisht, po rinovojmë në tre shkolla që janë ndërtuar në vitet 1960.  Vlerësimet tona fillestare tregojnë se këto shkolla do të arrijnë kursimin e energjie deri në 50%,” thotë Djordjina. Madje ajo thekson se, përveç përfitimeve ekonomike, ndërhyrjet e projektit do të luajnë një rol vendimtar edhe në uljen e emetimeve të CO2, duke kontribuar në ruajtjen e mjedisit dhe në rritjen e niveleve të përgjithshme të komoditetit të nxënësve dhe të mësuesve në këto institucione arsimore.

Duke rritur efikasitetin energjetik të ndërtesave publike, këto investime përputhen me angazhimet e përshkruara në Legjislacionin e Malit të Zi për përdorimin efikas të energjisë, i cili është modeluar sipas direktivave të BE-së. Kjo nismë do të rezultojë në reduktimin e emetimeve të gazeve serrë, duke kontribuar kështu në arritjen e qëllimeve të paracaktuara për ruajtjen e mjedisit. Për më tepër, këto investime do të luajnë një rol kryesor në ruajtjen dhe gjenerimin e vendeve të punës brenda sektorëve vendas të ndërtimit dhe konsulencës.

Znj. Djordjina Lovric shtjellon njohjen e gjerë dhe avantazhet e dukshme që ofron projekti për shkollat dhe institucionet e tjera. “Shkollat funksionojnë me një buxhet vjetor fiks dhe përveç përfitimeve të ndryshme, do të kenë mundësinë që tepricat financiare të krijuara nga kursimi i energjisë të përdoren për qëllime të tjera. Kjo mund të përfshijë blerjen e pajisjeve të reja, kompjuterëve dhe burimeve të tjera që synojnë rritjen e standardeve arsimore brenda këtyre institucioneve”, thekson Djordjina.