Nga 1 janar 2025, të gjitha vendet e BE-së duhet veçmas të mbledhin mbetjet e tekstilit. Megjithatë, shumë shteteve anëtare, si dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor, u mungon një sistem efikas për këtë qëllim. Për të adresuar këtë sfidë dhe për të zhvilluar zgjidhje të zbatueshme në të gjithë rajonin, 11 organizata nga 9 vende janë bashkuar në kuadër të projektit Green-Tex.
Organizatat partnere përfshijnë Agjencinë e Zhvillimit SERDA (Bosnjë dhe Hercegovinë); Komunën e Postojnës (Slloveni); Institutin për Rritje të Qëndrueshme Active Nativa (Slloveni); Shoqata Qytetare Eko Charity Sllovakia Për Sllovakinë (Sllovaki); Eurotex Ltd (Bullgari); Komunën e Majurit (Kroaci); Fakultetin e Teknologjisë së Tekstilit, Universitetin e Zagrebit (Kroaci); Universitetin “Donja Gorica” (Mali i Zi); Agjencinë për Zhvillim Rajonal Zlatibor (Serbi); Shoqatën për Zhvillim Ndërkomunitar “Zona Metropolitane e Bukureshtit” (Rumani); dhe Shoqatën Inovative “Hungarezi i Parë i Përgjegjshëm” (Hungari).
Prodhimi i tekstilit është një nga industritë më ndotëse, duke gjeneruar 20% të ujërave të zeza industriale, me emetim të sasive të mëdha të gazeve serrë. Për shembull, për të prodhuar një këmishë të vetme prej pambuku nevojiten 2700 litra ujë, ekuivalente me atë që pi një person gjatë 2,5 viteve. Në të njëjtën kohë, 86% e veshjeve përfundojnë në deponi ose digjen pas përdorimit, dhe vetëm 1% riciklohet.
Green-Tex synon të krijojë dhe testojë zgjidhje të reja në zinxhirin e prodhimit, nga dizajnimi i produkteve të reja deri te mbledhja e mbetjeve të tekstilit. Mjetet digjitale, si hartë interaktive me pika të caktuara grumbullimi, do të jenë pjesë përbërëse e Green-Tex platformës së mësimit dhe inovacionit. Për shembull, Komuna e Postojnës, në bashkëpunim me shoqatën Prostor, rrit ndërgjegjësimin për pasojat e konsumit të tepërt të tekstilit duke ofruar alternativa të qëndrueshme ndaj zakoneve tradicionale të blerjeve nëpërmjet punëtorive tërheqëse dhe ngjarjeve ku shkëmbehen veshjet.
Sllovenia, Sllovakia, Kroacia dhe pjesë të Hungarisë dhe Bullgarisë kanë zbatuar praktika të suksesshme që mund të përshtaten në vendet që ende janë duke zhvilluar sistemet e tyre të riciklimit të tekstilit, përfshirë Rumaninë dhe vendet kandidate për në BE, Bosnjë dhe Hercegovinën, Malin e Zi dhe Serbinë.
E themeluar në vitin 2003, Agjencia e Zhvillimit Rajonal të Sarajevës (SERDA) mbështet zhvillimin ekonomik në makro-rajonin e Sarajevës dhe në Bosnje-Hercegovinë. Zbaton projekte për inovacion, sipërmarrje, ekologji dhe zhvillim të qëndrueshëm, duke bashkëpunuar shpesh me partnerë vendas dhe ndërkombëtarë, përfshirë BE-në, për të forcuar konkurrencën ekonomike, për të tërhequr investime dhe për të mbështetur ndërmarrjet e vogla dhe të mesme.
“Duke punuar me partnerët tanë nga Sllovenia, kuptuam se ballafaqohemi me çështjen e njëjtë me mbetjet e tekstilit dhe mund të kontribuojmë në reduktimin e tyre duke lehtësuar shkëmbimin e njohurive dhe përvojave midis vendeve anëtare të BE-së dhe vendeve kandidate”, shpjegon Amela Ikiq Suljagiq, menaxhere e projektit në SERDA.
“Në Bosnje dhe Hercegovinë, SERDA mbledh mbetjet e tekstilit. Kemi blerë dhjetë kontejnerë inteligjentë të pajisur me sensorë dhe do të analizojmë konsumin lokal dhe modelet e mbetjeve, do të optimizojmë rrugët e grumbullimit dhe do të punojmë në gjetjen e zgjidhjeve më të mira për mbetjet e grumbulluara—qoftë nëpërmjet riciklimit, ripërdorimit ose riadaptimit,” thotë Ikiq Suljagiq. Ajo shton se partnerët e SERDA-s në këtë përpjekje përfshijnë kompaninë lokale të shërbimeve komunale dhe ministrinë përkatëse në qeverinë e Kantonit të Sarajevës.
Në Bullgari, në një fabrikë për riciklim mekanik, mostrat e mbetjeve të mbledhura nga Bukureshti do të përdoren për të zhvilluar prototipe të produkteve të reja të bëra nga fije të vjetruara. Në Kroaci, Serbi dhe Slloveni, projekti do të testojë zbatimin më të gjerë të fijeve natyrore me burim vendas në prodhimin e tekstilit dhe do të zhvillojë prototip të një produkti të ri jo të thurrur, duke kombinuar leshin e ricikluar me mbetjet e tekstilit të ricikluar që janë të papërshtatshme për ripërdorim. Nisma kërkon gjithashtu zgjidhje për përdorime të shumta të leshit, shumica e të cilave aktualisht përfundojnë në deponi ilegale. Në Mal të Zi dhe Slloveni, projekti do të hulumtojë zgjidhje inovative për dizajn të qëndrueshëm dhe të gjelbër të modës duke krijuar koleksione mode që janë miqësore për mjedisin.
Green-Tex do të prezantojë teknologji inovative të prodhimit si ngjyrosje pa ujë, rritje të përdorimit të materialeve të ricikluara, mbështetje për markat dhe prodhuesit e qëndrueshëm që përdorin metoda miqësore për mjedisin dhe zgjerim të riciklimit të tekstilit duke vendosur pika grumbullimi lehtësisht të qasshme në vende të dukshme, si qendra tregtare dhe shkolla. Stimujt për qytetarët, si zbritjet në dyqane ose programet e shkëmbimit të veshjeve, promovojnë modën vintage, shkëmbimet e veshjeve, dyqanet të dorës së dytë dhe programe të riciklimit në dyqane.
Green-Tex ka buxhet prej 1.79 milionë €, 80% e të cilit sigurohet nga Programi Interreg. Aktualisht, Sllovakia, Sllovenia, Kroacia, Hungaria dhe Bullgaria i kanë krijuar praktikat më të mira që mund të transferohen në vendet kandidate.
Interreg është instrument kyç i Bashkimit Evropian (BE) për forcimin e bashkëpunimit midis Ballkanit Perëndimor dhe vendeve anëtare të BE-së. Për periudhën 2021–2027, programi fokusohet në adresimin e sfidave siç është ndryshimet klimatike, transformimi digjital dhe përfshirja sociale. Me buxhet prej 10 miliardë eurosh, një pjesë e fondeve ndahet për rajonet më të largëta të BE-së dhe vendet fqinje, si dhe zona specifike gjeografike me rëndësi strategjike për Evropën, si Gjiri i Guinesë, Oqeani Indian dhe Kanali i Mozambikut. Programi synon të përmirësojë politikën e kohezionit të BE-së, duke adresuar sfida specifike në të gjithë Evropën dhe më gjerë. Prioritetet deri në vitin 2027 përfshijnë rritjen e zgjuar, tranzicionin e gjelbër, përfshirjen sociale, zhvillimin territorial dhe infrastrukturën efikase dhe të qëndrueshme.
Green-Tex synon të krijojë dhe testojë zgjidhje të reja në zinxhirin e prodhimit, nga dizajnimi i produkteve të reja deri te mbledhja e mbetjeve të tekstilit. Mjetet digjitale, si hartë interaktive me pika të caktuara grumbullimi, do të jenë pjesë përbërëse e Green-Tex platformës së mësimit dhe inovacionit. Për shembull, Komuna e Postojnës, në bashkëpunim me shoqatën Prostor, rrit ndërgjegjësimin për pasojat e konsumit të tepërt të tekstilit duke ofruar alternativa të qëndrueshme ndaj zakoneve tradicionale të blerjeve nëpërmjet punëtorive tërheqëse dhe ngjarjeve ku shkëmbehen veshjet.
Sllovenia, Sllovakia, Kroacia dhe pjesë të Hungarisë dhe Bullgarisë kanë zbatuar praktika të suksesshme që mund të përshtaten në vendet që ende janë duke zhvilluar sistemet e tyre të riciklimit të tekstilit, përfshirë Rumaninë dhe vendet kandidate për në BE, Bosnjë dhe Hercegovinën, Malin e Zi dhe Serbinë.
E themeluar në vitin 2003, Agjencia e Zhvillimit Rajonal të Sarajevës (SERDA) mbështet zhvillimin ekonomik në makro-rajonin e Sarajevës dhe në Bosnje-Hercegovinë. Zbaton projekte për inovacion, sipërmarrje, ekologji dhe zhvillim të qëndrueshëm, duke bashkëpunuar shpesh me partnerë vendas dhe ndërkombëtarë, përfshirë BE-në, për të forcuar konkurrencën ekonomike, për të tërhequr investime dhe për të mbështetur ndërmarrjet e vogla dhe të mesme.
“Duke punuar me partnerët tanë nga Sllovenia, kuptuam se ballafaqohemi me çështjen e njëjtë me mbetjet e tekstilit dhe mund të kontribuojmë në reduktimin e tyre duke lehtësuar shkëmbimin e njohurive dhe përvojave midis vendeve anëtare të BE-së dhe vendeve kandidate”, shpjegon Amela Ikiq Suljagiq, menaxhere e projektit në SERDA.
“Në Bosnje dhe Hercegovinë, SERDA mbledh mbetjet e tekstilit. Kemi blerë dhjetë kontejnerë inteligjentë të pajisur me sensorë dhe do të analizojmë konsumin lokal dhe modelet e mbetjeve, do të optimizojmë rrugët e grumbullimit dhe do të punojmë në gjetjen e zgjidhjeve më të mira për mbetjet e grumbulluara—qoftë nëpërmjet riciklimit, ripërdorimit ose riadaptimit,” thotë Ikiq Suljagiq. Ajo shton se partnerët e SERDA-s në këtë përpjekje përfshijnë kompaninë lokale të shërbimeve komunale dhe ministrinë përkatëse në qeverinë e Kantonit të Sarajevës.
Në Bullgari, në një fabrikë për riciklim mekanik, mostrat e mbetjeve të mbledhura nga Bukureshti do të përdoren për të zhvilluar prototipe të produkteve të reja të bëra nga fije të vjetruara. Në Kroaci, Serbi dhe Slloveni, projekti do të testojë zbatimin më të gjerë të fijeve natyrore me burim vendas në prodhimin e tekstilit dhe do të zhvillojë prototip të një produkti të ri jo të thurrur, duke kombinuar leshin e ricikluar me mbetjet e tekstilit të ricikluar që janë të papërshtatshme për ripërdorim. Nisma kërkon gjithashtu zgjidhje për përdorime të shumta të leshit, shumica e të cilave aktualisht përfundojnë në deponi ilegale. Në Mal të Zi dhe Slloveni, projekti do të hulumtojë zgjidhje inovative për dizajn të qëndrueshëm dhe të gjelbër të modës duke krijuar koleksione mode që janë miqësore për mjedisin.
Green-Tex do të prezantojë teknologji inovative të prodhimit si ngjyrosje pa ujë, rritje të përdorimit të materialeve të ricikluara, mbështetje për markat dhe prodhuesit e qëndrueshëm që përdorin metoda miqësore për mjedisin dhe zgjerim të riciklimit të tekstilit duke vendosur pika grumbullimi lehtësisht të qasshme në vende të dukshme, si qendra tregtare dhe shkolla. Stimujt për qytetarët, si zbritjet në dyqane ose programet e shkëmbimit të veshjeve, promovojnë modën vintage, shkëmbimet e veshjeve, dyqanet të dorës së dytë dhe programe të riciklimit në dyqane.
Green-Tex ka buxhet prej 1.79 milionë €, 80% e të cilit sigurohet nga Programi Interreg. Aktualisht, Sllovakia, Sllovenia, Kroacia, Hungaria dhe Bullgaria i kanë krijuar praktikat më të mira që mund të transferohen në vendet kandidate.
Interreg është instrument kyç i Bashkimit Evropian (BE) për forcimin e bashkëpunimit midis Ballkanit Perëndimor dhe vendeve anëtare të BE-së. Për periudhën 2021–2027, programi fokusohet në adresimin e sfidave siç është ndryshimet klimatike, transformimi digjital dhe përfshirja sociale. Me buxhet prej 10 miliardë eurosh, një pjesë e fondeve ndahet për rajonet më të largëta të BE-së dhe vendet fqinje, si dhe zona specifike gjeografike me rëndësi strategjike për Evropën, si Gjiri i Guinesë, Oqeani Indian dhe Kanali i Mozambikut. Programi synon të përmirësojë politikën e kohezionit të BE-së, duke adresuar sfida specifike në të gjithë Evropën dhe më gjerë. Prioritetet deri në vitin 2027 përfshijnë rritjen e zgjuar, tranzicionin e gjelbër, përfshirjen sociale, zhvillimin territorial dhe infrastrukturën efikase dhe të qëndrueshme.
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
