Përmirësimi i Eficiencës së Energjisë në Godinat Publike: Transformimi i Infrastrukturës së Sarajevës
Një projekt i financuar nga BE-ja po punon për rigjallërimin e godinave publike të Sarajevës për një të ardhme më të ndritshme dhe më të gjelbër.
22/05/2023
Bosnje dhe Hercegovina është një vend që karakterizohet nga mungesa e konsiderueshme e eficiencës energjetike në sektorët e ndërtimit, industrisë dhe shërbimeve. Godinat publike në Bosnje dhe Hercegovina (BiH) kanë një konsum mesatar energjie tre herë më të lartë se mesatarja e BE-së, duke i bërë ato plotësisht me mungesë të eficiencës. Më shumë se 70% e godinave publike në BiH u ndërtuan mbi 30 vite më parë, pa marrë parasysh eficiencën e energjisë (EE). Për më tepër, mbi 80% e godinave të sektorit publik aktualisht mbështeten te lëndët djegëse fosile ose sisteme të ngrohjes qendrore, kryesisht me bazë qymyri.
Sarajeva, qyteti më i madh në vend me një popullsi mesatare prej 360,000, ndodhet në Kantonin e Sarajevës. Ky rreth administrativ rajonal përfshin qytetin e Sarajevës dhe zonat përreth tij, me një popullsi totale prej rreth 450,000. Kantoni i Sarajevës mbështetet shumë në importet e energjisë elektrike, duke përdorur 61.6% të energjisë elektrike të konsumuar në vitin 2021, ndërsa 38.3% u mor nga burimet vendase. Megjithatë, kjo zonë po bën progres, e mbështetur edhe nga Bashkimi Evropian përmes projektit “Energy Efficiency in Public Buildings in Sarajevo Canton”.
“BE-ja ka kënaqësinë të mbështesë përpjekjet e qeverisë së Kantonit të Sarajevës në trajtimin e ndotjes së ajrit përmes projekteve të shumta. Për këtë iniciativë specifike, e cila do të çojë në ngrohje më të pastër, izolim të përmirësuar dhe kushte të përgjithshme më të mira në shkolla, kopshte, konviktet e studentëve dhe klinikat ambulatore në Kantonin e Sarajevës, BE-ja ofron një grant prej 2 milionë euro. Ky projekt përfaqëson një hap të rëndësishëm drejt një përpjekjeje kolektive për të përmirësuar mjedisin dhe cilësinë e ajrit në Kantonin e Sarajevës.“
Gilles Rebattet, Drejtori i Operacioneve, Seksioni për Zhvillimin Ekonomik, Burimet Natyrore dhe Infrastrukturën në Delegacionin e BE-së në Bosnje dhe Hercegovinë.Falë një pakete financimi prej 10 milionë euro nga Bashkimi Evropian (BE) dhe European Bank for Reconstruction and Development (BERZH) po zhvillohet një nxitje e rëndësishme për eficiencën energjetike të godinave publike në Sarajevë. BE-ja ka dhënë 2 milionë euro, ndërsa BERZH-i ka kontribuar me një hua prej 8 milionësh euro për rinovimin e 40 ndërtesave në kryeqytetin e Bosnje-Hercegovinës. Këto punime janë nismat prioritare të Green City Action Plan për Kantonin e Sarajevës.
Investimet u fokusuan kryesisht në 29 shkolla, struktura përkatëse, gjashtë kopshte, tre konvikte studentore dhe dy klinika ambulatore. Zbatimi i masave të kursimit të energjisë pritet të rezultojë në kursime të vlerësuara të energjisë afërsisht rreth 13.7 GWh dhe një reduktim vjetor prej 4,774 ton emetime CO2. Masat e eficiencës së energjisë përfshijnë prezantimin e sistemeve më të pastra dhe më efikase të ngrohjes, izolim të përmirësuar, ndriçim më të mirë dhe përmirësime të përgjithshme.
Një nga përfituesit e kësaj mbështetjeje është Kopshti Labudovi në Sarajevë, ku së fundmi kanë mbaruar punimet për eficiencën e energjisë. Këto punime përfshinin termoizolimin e fasadës, zëvendësimin e pjesshëm të hapjeve të amortizuara, instalimin e valvulave termostatike në radiatorët ekzistues, instalimin e kalorimetrave dhe kontrollin automatik të ngrohjes me pompë qarkulluese, zëvendësimin e ndriçimit joefikas me llamba të reja LED, si dhe përgatitjen dhe përcjelljen e masave për rinovimin e ndërtesave.
Gilles Rebattet, Shef i Operacioneve, Seksioni për Zhvillim Ekonomik, Burime Natyrore dhe Infrastrukturë në Delegacionin e BE-së në Bosnje dhe Hercegovinë, mori pjesë në ceremoninë e përfundimit të punimeve në Kopshtin Labudovi. Ai theksoi ndikimin e dëmshëm të ndotjes së ajrit, i cili ka pasoja të konsiderueshme ekonomike, redukton jetëgjatësinë dhe rrit kostot e trajtimit mjekësor. “BE-ja ka kënaqësinë të mbështesë përpjekjet e qeverisë së Kantonit të Sarajevës në trajtimin e ndotjes së ajrit përmes projekteve të shumta. Për këtë iniciativë specifike, e cila do të çojë në ngrohje më të pastër, izolim të përmirësuar dhe kushte të përgjithshme më të mira në shkolla, kopshte, konviktet e studentëve dhe klinikat ambulatore në Kantonin e Sarajevës, BE-ja ofron një grant prej 2 milionë euro. Ky projekt përfaqëson një hap të rëndësishëm drejt një përpjekjeje kolektive për të përmirësuar mjedisin dhe cilësinë e ajrit në kantonin e Sarajevës,” vuri në dukje Rebattet.
“Kopshti ynë ka bërë një ndryshim vërtet të mrekullueshëm që na dallon. Kemi izoluar godinën dhe kemi ndërruar të gjitha valvulat e sigurisë për ngrohje dhe besoj se si brezat e tanishëm ashtu edhe ato të ardhshëm do të shijojnë bukurinë e kopshtit tonë.”
Špresa Zenoni, mësuese parashkollori në Kopshtin LabudoviKopshti Labudovi në Sarajevë është godina e parë që i nënshtrohet një rinovimi të plotë, duke ofruar kushte më të mira për të vegjlit, ulur kostot e ngrohjes dhe minimizuar emetimet e dëmshme në ajër.
“Kopshti ynë ka bërë një ndryshim vërtet të mrekullueshëm që na dallon. Ne kemi izoluar ndërtesën dhe kemi ndërruar të gjitha valvulat e sigurisë për ngrohje dhe besoj se si brezat e tanishëm ashtu edhe ato të ardhshëm do të shijojnë bukurinë e kopshtit tonë”, thekson Špresa Zenon, mësuese parashkollori prej shumë vitesh në Labudovi. Ajo shton se izolimi i strukturës ka ofruar një ambient më të këndshëm dhe të gëzuar për fëmijët e kopshtit.
Rreth projektit
Projekti ” Energy Efficiency in Public Buildings in Sarajevo Canton ” po zbatohet si pjesë e Regional Energy Efficiency Programme (REEP/REEP Plus) për Ballkanin Perëndimor. Ky program është identifikuar si një nga projektet kryesore në kuadër të “Renovation Wave” në skemën e investimeve “Clean Energy” të European Commission’s Economic and Investment Plan për Ballkanin Perëndimor. Këto projekte japin një kontribut të rëndësishëm në uljen e emetimeve të gazrave serrë dhe përmirësimin e standardeve të jetesës dhe shëndetit të qytetarëve. Aktivitetet e kryera nën REEP/REEP Plus përputhen me Rregulloren e BE-së dhe Green Agenda Targets për Ballkanin Perëndimor, duke ndjekur pesë shtyllat e European Green Deal. The Regional Energy Efficiency Programme u krijua nga Western Balkans Investment Framework në 2012. Organizata të ndryshme bashkëpunojnë për ta bërë atë një sukses, duke e përfshirë Energy Community, the European Bank for Reconstruction dhe Development, European Commission dhe KfW Development Bank. Ai përfshin më shumë se 600 milionë euro investime nga BERZH-i dhe KfW Banking Group, të cilat kombinohen me grante nga WBIF.
Photo credits: WBIF and EBRD