Sot, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel, përfaqësuesi i lartë/zëvendës presidenti Josep  Borrell Komisioneri Olivér Várhelyi, si dhe kryetarët e shteteve ose qeverive të shteteve anëtare të BE-së dhe Ballkanit Perëndimor morën pjesë në  Samitin BE-Ballkani Perëndimor në Tiranë. Organizimi i Samitit për herë të parë në këtë rajon është shenjë e qartë e angazhimit të fortë të BE-së në Ballkanin Perëndimor dhe në rrugëtimin e tij drejt BE-së.

Liderët e BE-së riafirmuarn angazhimin e plotë dhe të padiskutueshëm ndaj perspektivës për anëtarësim në Bashkimin Evropian të Ballkanit Perëndimor . Ata kërkuan përshpejtimin e procesit të anëtarësimit bazuar në reforma të besueshme nga partnerët, kushtëzim të drejtë dhe rigoroz dhe parimin e meritave vetjake.

Përshkallëzimi i agresionit të Rusisë kundër Ukrainës e vendos në rrezik paqen dhe sigurinë globale. Ai thekson rëndësinë e partneritetit strategjik mes BE-së dhe rajonit të Ballkanit Perëndimor.

Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, u shpreh: “Ky Samit i mbajtur për herë të parë në një vend të Ballkanit Perëndimor, përcjell një mesazh të qartë për angazhimin tonë,unitetin tonë, dhe partneritetintonë të fortë. Bashkimi Evropian është më i angazhuar se kurrë për një të ardhme të përbashkët. Dhe ne po shfrytëzojmë çdo mundësi që të afrojmë rajonet dhe popujt tanë. Nga trajtimi i përbashkët i krizës energjitike në hapjen e më shumë mundësive për qytetarët dhe bizneset, duke përfshirë reduktimin e tarifave të roaming-ut. Kjo është një arritje e jashtëzakonshme.”

Për më tepër, Samiti ishte një mundësi për të rishikuar përparimin në zbatimin e pothuajse €30 miliardë për  Economic and Investment Plan i fokusuar në projekte novatore në tranzicionin e gjelbër dhe digjital, transportin e qëndrueshëm, energjinë e pastër, mbështetjen në sektorin privat dhe zhvillimin e kapitalit njerëzor për të ndihmuar në mbylljen e hendekut socio-ekonomik mes Ballkanit Perëndimor dhe BE-së. Deri më tani, BE-ja ka miratuar financimin për 40 projekte novatore në transport, ndërlidhje, tranzicionin e energjisë, agjendën e gjelbër, tranzicionin digjital dhe zhvillimin e kapitalit njerëzor, me mbështetje prej €1.8 miliardë nga BE-ja dhe një investim total prej €5.7 miliardë.

Kjo përfshin 12 projekte për investime të miratuara më 5 dhjetor, prej të cilëve 6 projekte në sektorin e energjisë janë përshpejtuar falë Energy Support Package prej €1 miliardë, e përbërë prej dy shtyllash:

• €500 milionë në mbështetje të menjëhershme për të gjithë partnerët nga Ballkani Perëndimor për të përballuar rritjen e çmimeve të energjisë për bizneset dhe familjet e cenueshme, që është miratuar dhe do të jetë gati për disbursim në fillim të vitit 2023.
• €500 milionë në mbështetje afatmesme nëpërmjet Western Balkans Investment Framework për të avancuar në tranzicionin e energjisë dhe sigurinë e energjisë. Paketa mbulon transferimin e Regional Energy Efficiency Programme për rinovimin me efikasitet energjitik për ndërtesat private dhe publike, gjashtë grante investimesh të reja për burimet e rinovueshme të energjisë, tre skema grantesh për tranzicionin e energjisë në sektorin privat dhe një sërë garancish për të mbështetur energjinë e rinovueshme dhe eficiencën energjitike. Pritet të mobilizohen deri në €2.5 miliardë investime në total në bashkëpunim me institucionet financiare ndërkombëtare.

Liderët dëshmuan edhe nënshkrimin e deklaratës mes përfaqësuesve të operatorëve të telekomunikacionit nga Ballkani Perëndimor dhe BE-ja për uljen e parë vullnetare të uljes së tarifave të roaming-ut, duke filluar nga tetori i vitit 2023, midis rajonit dhe BE-së që fillojnë në tetor të vitit 2023. Komisioni Evropian dhe Regional Cooperation Council lehtësuan negociatat për marrëveshjen dhe vendimet për reduktimet e mëtejshme që priten në maj të vitit 2023.

Së fundmi, Samiti ishte një mundësi për të diskutuar dhe zgjeruar bashkëpunimin e BE-së me rajonin në menaxhimin e migracionit, sigurinë kibernetike, arsimin dhe të rinjtë. Komisioni ka miratuar së fundmi €70 milionë financime për të ndihmuar në përmirësimin e aftësive të menaxhimit të kufiritdhe të shtojë luftën kundër emigracionit të paligjshëm dhe trafikimit të qenieve njerëzore në Ballkanin Perëndimor. BE-ja po përmirëson ndihmën dhe bashkëpunimin me Ballkanin Perëndimor për të forcuar reziliencën kibernetike në vijim të një sërë sulmesh kibernetike në shkallë të gjerë në rajon, duke përfshirë edhe nëpërmjet një programi të ri prej  €5 milionë në të gjithë rajonin i programuar të fillojë në fillim të vitit 2023. Universitetet e Ballkanit Perëndimor do të përfshihen në European Universities Initiative të Erasmus+ për përparim të barabartë me shtetet anëtare të BE-së, për të krijuar mundësi të mëtejshme për të rinjtë.