Sot, Komisioni Evropian miratoi Paketën e Zgjerimit 2023, duke ofruar një vlerësim të hollësishëm të gjendjes dhe progresit të bërë nga Shqipëria, Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Mali i Zi, Maqedonia e Veriut, Serbia, Turqia, si dhe për herë të parë edhe Ukraina, Republika e Moldavisë dhe Gjeorgjia, në rrugët e tyre përkatëse drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Në veçanti, raporti fokusohet në progresin e zbatimit të reformave themelore, si dhe në dhënien e udhëzimeve të qarta për prioritetet e reformave të ardhshme. Anëtarësimi është dhe do të mbetet një proces i bazuar në merita, plotësisht i varur nga progresi objektiv i arritur nga secili vend.

Ballkani Perëndimor

Progresi i reformave të anëtarësimit në BE për shumë kohë ka mbetur në vend, pasi Mali i Zi ka vuajtur nga polarizimi i thellë dhe paqëndrueshmëria politike në periudhën raportuese. BE-ja mirëpret konstituimin e parlamentit të ri dhe formimin e qeverisë, e cila ne presim të demonstrojë me shpejtësi kapacitetin dhe përkushtimin e saj në rrugëtimin e Malit të Zi në BE dhe të zbatojë reformat në lidhje me anëtarësimin në BE. Në përgjithësi, progresi i negociatave të anëtarësimit do të varet nga reformat në fushën e shtetit të së drejtës (d.m.th. përmbushja e standardeve të përkohshme të përcaktuara në kapitujt 23 dhe 24). Mali i Zi vazhdon të jetë në përputhje me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë.

Serbia ka vazhduar zbatimin e reformave në lidhje me anëtarësimin në BE, duke përfshirë edhe në fushën e shtetit të së drejtës. Serbia nisi zbatimin e ndryshimeve kushtetuese të vitit 2022 për të forcuar pavarësinë e gjyqësorit dhe miratoi legjislacionin e ri për median. Zbatimi i këtij të fundit mund të përmirësojë ndjeshëm mjedisin rregullator. Megjithatë, ndryshime të mëtejshme do të nevojiten për të qenë plotësisht në përputhje me acquis të BE-së dhe standardet evropiane. Si një çështje me përparësi, Serbia duhet të përmirësojë, përafrimin e saj me politikën e përbashkët të jashtme dhe të sigurisë të BE-së, duke përfshirë masat kufizuese dhe deklaratat ndaj Rusisë. Ajo që nevojitet për zbatimin e reformave në fushën e shtetit të së drejtës është gjithashtu puna e mëtejshme dhe angazhimi politik. Vlerësimi i Komisionit mbetet se Serbia ka përmbushur teknikisht standardet për hapjen e grupimit 3 (konkurrueshmëria dhe rritja gjithëpërfshirëse). Serbia duhet të bashkëpunojë plotësisht dhe të marrë të gjithë hapat e nevojshëm për të siguruar përgjegjësi për sulmin e dhunshëm ndaj Policisë së Kosovës më 24 shtator dhe sulmin ndaj KFOR-it më 29 maj. Për normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, përderisa u arrit Marrëveshja në Dialogun e lehtësuar nga BE-ja, Serbia dhe Kosovaende nuk kanë filluar zbatimin e detyrimeve të tyre përkatëse, të cilat janë obliguese për Partitë dhe një pjesë kyç e rrugëtimeve evropiane.

Në Maqedoninë e Veriut, autoritetet kanë deklaruar vazhdimisht se anëtarësimi i BE-së mbetet qëllimi i tyre strategjik. Maqedonia e Veriut ka vazhduar të përafrohet plotësisht me Politikën e Përbashkët të Jashtme dhe të Sigurisë (CFSP) të BE-së. Vendi ka bërë gjithashtu disa përparime në fushën e drejtësisë, lirisë dhe sigurisë, duke përfshirë luftën kundrejt krimit të organizuar dhe menaxhimin e migracionit. Si vend negociues, Maqedonia e Veriut duhet të përmbushë zbatimin e reformave të lidhura me BE-në, duke përfshirë gjyqësorin,luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, reformën e administrimit publik, duke përfshirë menaxhimin e financave publike dhe prokurimin publik. Maqedonia e Veriut është zotuar të nisë dhe të arrijë ndryshimet përkatëse kushtetuese si çështje prioritare, me qëllim përfshirjen e shtetasve që janë pjesë e njerëzve të tjerë. Procesi i vlerësimit të acquis-it të BE-së ka përparuar me ngadalë dhe autoritetet kanë treguar një nivel të lartë përkushtimi. Komisioni i paraqiti Këshillit raportet e vlerësimit për “grupimin themelor” për Maqedoninë e Veriut në korrik dhe pret e padurim një vazhdim të shpejtë, me synimin për hapjen e negociatave në këtë grup deri në fund të vitit.

Shqipëria vazhdoi të demonstronte vendosmërinë e saj për të zbatuar reformat e BE-së dhe të bëjë përparim në reformat nën “grupimin themelor”. Përafrimi i vazhdueshëm i plotë me CFSP-në e BE-së ishte gjithashtu një sinjal i fortë i zgjedhjes strategjike të vendit për anëtarësim në BE. Nevojiten përpjekje të mëtejshme për lirinë e shprehjes, çështjet e pakicave dhe të drejtat pronësore, si dhe në fusha kyç të shtetit të së drejtës, si lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Procesi i vlerësimit të acquis-it të BE-së ka përparuar me ngadalë dhe autoritetet kanë treguar një nivel të lartë përkushtimi. Komisioni i paraqiti këshillit raportet e vlerësimit mbi “grupimin themelor” për Shqipërinë në korrik dhe pret një ndjekje të shpejtë. Ai synon të hapë negociatat në grupimin 1 (themelor) deri në fund të vitit.

Në Bosnje dhe Hercegovinë, statusi i kandidatit të vitit të kaluar solli një dinamikë pozitive shumë të nevojshme. Një qeveri e re është krijuar me shpejtësi pas zgjedhjeve dhe ka filluar të japë reforma, veçanërisht përmes amendamenteve që futin kontrollin e integritetit në gjyqësor. Megjithatë, nevojiten përpjekje të mëtejshme. Kjo përfshin miratimin e reformave të rëndësishme të shtetit të së drejtës dhe gjyqësorit dhe përparimin e reformave kushtetuese dhe zgjedhore, të cilat janë prioriteti më i madh për të garantuar të drejta të barabarta për të gjithë qytetarët. Është gjithashtu e rëndësishme ruajtja e rendit kushtetues të vendit. Masat secesioniste dhe autoritare të prezantuara në entitetin e Republikës Srpska nuk janë në përputhje me rrugëtimin e BE-së. Kërkohen përpjekje të mëtejshme që Bosnja dhe Hercegovina të përmbushë prioritetet kyç të përcaktuara në Opinionin e Komisionit për aplikimin e saj për anëtarësim. Prandaj, Komisioni rekomandon hapjen e negociatave të anëtarësimit në BE me Bosnjën dhe Hercegovinën, pasi të arrihet shkalla e nevojshme e përputhshmërisë me kriteret e anëtarësimit. 

Kosova ka mbetur e përkushtuar në rrugëtimin e saj evropiane. Ajo ka vazhduar të përafrohet plotësisht dhe vullnetarisht me CFSP-në e BE-së, duke përfshirë dënimin e luftës së agresionit të Rusisë kundër Ukrainës dhe miratimin e masave kufizuese kundër saj. Periudha e raportimit dëshmoi arritje legjislative, duke përfshirë një reformë të rëndësishme zgjedhore. Megjithatë, duhet bërë më shumë punë, duke përfshirë planin e veprimit për reformat në drejtësi. Më 1 janar 2024, do të hyjë në fuqi liberalizimi i vizave për Kosovën. Situata në veri të Kosovës është prekur nga disa kriza, më e fundit është sulmi i dhunshëm kundër policisë së Kosovës më 24 shtator 2023. Për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë, përderisa u arrit Marrëveshja në Dialogun e lehtësuar nga BE-ja, Kosova dhe Serbia ende nuk kanë filluar zbatimin e detyrimeve të tyre përkatëse, të cilat janë obliguese për Partitë dhe një pjesë kyç e rrugëtimeve evropiane.

Hapat e radhës

Tani i takon Këshillit të shqyrtojë rekomandimet e sotme të Komisionit dhe të marrë vendime për hapat e ardhshëm në procesin e zgjerimit.