Ballkani Perëndimor gumëzhin nga mundësitë e bujqësisë organike
Një projekt i financuar nga BE-ja mbështet bletëmbajtësit nga Maqedonia e Veriut që të kalojnë në bujqësi organike.
30/09/2021
Komuna e Kavadarit ndodhet në rajonin e Tikveshit të Maqedonisë së Veriut. Me më pak se 40,000 banorë, si shumë rajone të tjera rurale në Ballkanin Perëndimor, komuna vuan nga migrimi i të rinjve dhe familjeve në qytete më të mëdha në kërkim të një jete më të mirë. Një migrim i tillë ishte motivimi kryesor për nisjen e projektit të inkubatorit Vitac të financuar nga BE-ja që promovon bletarinë organike, pasi mungesa e mundësive ekonomike dihet se është arsyeja kryesore e migrimit drejt qyteteve më të mëdha. Zlatka Milkov është njëra prej atyre që deri më tani ka qëndruar në Kavadar. Ajo është e diplomuar në bujqësi, por ka punuar si kontabiliste për disa vite. Ndërkohë, bashkëshorti i Zlatkës, i cili punon si elektricist, mban bletë. “Por unë kurrë nuk kam qenë realisht i interesuar për bletarinë; Unë e ndihmova burrin tim në paketimin e mjaltit vetëm pasi të kishim produktin përfundimtar”, thotë Zlatka.
Megjithatë, në vitin 2020, bashkëshorti i saj dëgjoi për një program që ofronte trajnime për prodhimin organik të mjaltit, të ofruar nga projekti Vitac, i hartuar dhe zbatuar përmes Programit Rajonal për Demokracinë Lokale në Ballkanin Perëndimor (EU-funded Regional Programme on Local Democracy in the Western Balkans) (ReLOaD) të financuar nga BE. Zlatka kishte më shumë kohë të lirë se burri i saj, pasi ajo nuk punonte në atë kohë, kështu që ai e pyeti nëse do të dëshironte të bashkohej. Me ngurrim, ajo pranoi.
“Kam mësuar shumë gjëra, nga biologjia e bletëve deri në detaje interesante të prodhimit të mjaltit. Çdo moment ishte argëtues dhe interesant”
Zlatka Milkov, prodhues i mjaltit organikBletari organike, një mundësi biznesi në të ardhmen
Trajnimi zgjati nëntë muaj dhe përfshinte njohuri teorike dhe praktike mbi bletarinë organike. “Kam mësuar shumë gjëra, nga biologjia e bletëve deri në detaje interesante të prodhimit të mjaltit. Çdo moment ishte argëtues dhe interesant”, thotë Zlatka.
Gjatë një viti, projekti mbështeti 15 pjesëmarrës, duke përfshirë gra dhe të rinj nga rajoni. Gjatë trajnimit praktik, pjesëmarrësit krijuan 30 koloni bletësh organike të cilat më pas iu dhanë atyre në mënyrë që të fillonin ose zgjeronin bizneset e tyre të bletarisë me një qasje organike. Ata që morën pjesë u certifikuan edhe për rritjen organike të bletëve. Pjesëmarrësit mësuan se si ushqimi organik, përfshirë mjaltin organik, rritet pa përdorimin e pesticideve dhe plehrave të prodhuara nga njeriu dhe nuk përmban organizma të modifikuar gjenetikisht (OMGJ). Për shkak të besimit të përhapur se ushqimi organik është më i sigurt, më ushqyes dhe me shije më të mirë, atyre iu dha akses në një treg me vlerë të lartë në zhvillim për ushqimin organik në mbarë botën.
“Përkrahja nga BE-ja ishte thelbësore, pasi komunat në rajon kanë fonde vetëm për projekte shumë të vogla. Me mbështetjen e BE-së ne ishim në gjendje të zbatonim një projekt shumë më të madh dhe të adresonim nevojat e komunitetit lokal me ndikim afatgjatë.”
Biljana Georgievska, Menaxhere e projektitBiljana Georgievska, menaxhere e projektit, shpjegon se projekti kërkonte shumë përpjekje për t’u realizuar si duhet, por varej edhe nga përkushtimi i pjesëmarrësve. “Përkrahja nga BE-ja ishte thelbësore, pasi komunat në rajon kanë fonde vetëm për projekte shumë të vogla. Me mbështetjen e BE-së ne ishim në gjendje të zbatonim një projekt shumë më të madh dhe të adresonim nevojat e komunitetit lokal me ndikim afatgjatë,” thotë ajo.
Zlatka tani është bërë udhëheqëse e biznesit familjar të rritjes së bletëve, i cili tani është pothuajse 100% organik. Ndërkaq, familja fitoi çmimin e parë për cilësinë e mjaltit në një konkurs vjetor kombëtar në Tetovë. “Po mendoj të hap një dyqan për ushqime organike në të ardhmen e afërt. Nëse mund ta bëjmë këtë punë, atëherë ndoshta, unë mund të punoj këtu me kohë të plotë në të ardhmen,” thotë Zlatka.
Rreth projektit
Qëllimi kryesor i projektit të inkubatorit Vitac për bletarinë organike është parandalimi i emigrimit dhe kontributi në ringjalljen e vendbanimeve rurale në komunën e Kavadarit. Aktivitetet e projektit kanë përfshirë trajnime teorike dhe praktike për grupin e synuar në prodhimin e produkteve organike të bletëve dhe kolonive të bletëve.
Po ashtu, përmes qendrës informative që u krijua, fermerët nga komuna e Kavadarit tani marrin këshilla dhe udhëzime falas se si ta shndërrojnë prodhimin e tyre bujqësor në organik. Projekti u zbatua nga Shoqata e Prodhuesve Organikë Biovita, financuar si pjesë e Programit ReLOaD të financuar nga BE dhe bashkëfinancuar nga Komuna e Kavadarit.
Photo credits: Vitac