Përdorimi i artit dhe kulturës për të bashkuar një komunitet të ndarë

“Ne gjithmonë krenohemi që jemi qytet shumëkombësh, por e kuptuam se nuk kishim hapësirë ​​për t’u bashkuar dhe mbledhur përtej linjave etnike. Kultura në Suboticë është shpesh mjet për autoritetet lokale për të nxitur ndarjet midis grupeve të ndryshme kombëtare”, thotë Gordana Vukov Ciganjik, bashkëthemeluese e shoqatës kulturore “Klara i Rosa” në Vojvodinë, Serbi.  

“Për shembull, nëse autoritetet lokale vendosin të ndërtojnë tre monumente, kroatët do të marrin më të voglin, jashtë qendrës së qytetit; hungarezët do të marrin një më të madh, më afër qendrës; dhe monumentet më të mëdha, më qendrore do të jenë për serbët. Nuk jemi ndarë plotësisht, ka shumë martesa të përziera; por gjithmonë je i detyruar ta përkufizosh veten si komb, jo si person,” shpjegon ajo.  

Me “Klara i Rosa”, Gordana – e cila është aktore me profesion – dhe bashkëthemeluesja Danijela Mamuzhiq – skulptore – donin të ofronin një hapësirë për shkëmbim kulturor, dialog dhe angazhim të qytetarëve përmes artit përtej origjinës etnike.   

“Ne besojmë se arti është një mjet kyç për ndryshimin shoqëror,” thotë Gordana. “Në ditët e sotme – veçanërisht pas pandemisë – njerëzit janë gjithnjë e më shumë të tjetërsuar, të vetmuar dhe shoqëria është më e mbyllur për të sapoardhurit. Për ne, roli i artit dhe kulturës është të shërojë dhe të lidh, të ndërtojë komunitetin, të fillojë dialog për tema që përndryshe do të ishin tabu”.  

Bashkimi i njerëzve përmes aktiviteteve kulturore  

 

Në nëntë vitet e para të ekzistimit, “Klara i Rosa” duhej të përdorte hapësira publike – parqe, sheshe, rrugë – për aktivitetet e saj. Ata e shndërruan oborrin e një kinemaje të vjetër të braktisur në galerinë e parë të hapur në Suboticë, me ekspozita arti në çdo muaj. Financimi EED e ka ndryshuar këtë, duke i mundësuar grupit që për herë të parë të merr me qira hapësirë ​​për aktivitetet e tyre.   

Këto ngjarje mund të jenë shfaqje të filmave dhe koncerte ose kurse të qeramikës dhe punëtori teatrore, të gjitha në frymën e shkëmbimit kulturor dhe ndërtimit të komunitetit përmes artit.   

Gjithashtu kanë hapur edhe Plac, radio stacion që lejon të gjithë të jenë krijues. Në hapësirën e tyre, një mësuese filozofie e shkollës së mesme lokale pret diskutime publike mbi të gjitha llojet e temave, nga politika te dashuria dhe vdekja. Aktivitetet e tyre mbahen në serbisht-boshnjakisht-kroatisht (BHS) SBK dhe hungarisht, por gjithnjë e më shpesh edhe në anglisht, për të përfshirë të huajt që sapo janë shpërngulur në Suboticë dhe për t’u dhënë qytetarëve mundësi për të ushtruar gjuhën.  

Gordana e përshkruan një tërheqje vjetore për artistet dhe aktivistet femra si një nga sukseset më të mëdha të organizatës deri më sot: “Disa pjesëmarrëse thanë se ajo ua ndryshoi jetën e tyre. Kishim mysafirë nga i gjithë Ballkani dhe patën mundësi unike për t’u takuar, për të krijuar lidhje të reja, për të filluar projekte të reja”.   

Një nismë tjetër e suksesshme ishte një punëtoria interaktive teatrore, e frymëzuar nga Romeo dhe Zhulieta me nxënës të shkollave të mesme nga Subotica, gjysma e tyre flasin SBK dhe gjysma hungarisht. “Këta adoleshentë shkojnë në të njëjtën shkollë, por zakonisht janë të ndarë sipas linjave gjuhësore,” thotë Gordana, “Ky projekt ishte një hapësirë ​​unike për ta për t’u takuar. Pa mundësi për të bashkëvepruar me bashkëmoshatarë nga komunitete të ndryshme gjuhësore, polarizimi politik rritet.”  

Ndonjëherë idetë për ngjarje të reja lindin rastësisht: nga një bisedë për ushqim me një vullnetar nga Rusia na lindi ideja për një orë gatimi. Në raste tjera, njerëzit vijnë me ide në zyrën e “Klara i Rosa”. “Është e rëndësishme për ne të mbajmë derën e hapur ndaj nismave të reja,” thotë Gordana, “Kjo na ndihmon të zhvillojmë një publik dhe e mban programin tonë të larmishëm dhe interesant. Është gjithashtu fuqizuese edhe për komunitetin, në këtë mënyrë edhe ata mund të ndjejnë pronësinë e hapësirës sonë kulturore”.  

Mbështetja e komunitetit u bë e dukshme edhe me një fushatë për mbledhjen e fondeve që i mundësoi “Klara i Rosa” të mblidhte ekuivalentin e 3,800 € për aktivitete të ardhshme. “Ndoshta dikujt nuk i duket shumë, por kjo tregoi se jemi të mbështetur nga një komunitet me interesa dhe qëllime të përbashkëta”, thotë Gordana.  

Rritja me mbështetjen EED  

Sipas Gordanës, mbështetja e EED-së i ka fuqizuar të kenë synime ambicioze për të ardhmen. Kanë filluar dialog me autoritetet lokale dhe zhvillojnë më tej publikun e tyre rinor, veçanërisht në mesin e folësve hungarez. Gjithashtu planifikojnë të rrisin bashkëpunimet dhe aktivitetet e ngritjes së kapaciteteve me aktorë me të njëjtin mendim për t’i shërbyer komunitetit të tyre në mënyrën më të mirë të mundshme.  

“Kemi plane dhe ëndrra të mëdha dhe mendoj se falë ekipit tonë do të kemi sukses. Thesari ynë më i madh janë njerëzit”, thotë Gordana. “Duam të vazhdojmë të lidhim njerëzit përmes artit dhe të bashkojmë njerëz nga vende të tjera. Duam të shpërndajmë kulturën tonë dhe t’i ndihmojmë njerëzit të kuptojnë se nuk kanë nevojë të largohen nga Subotica për një jetë më të mirë, se ata mund të jenë të lumtur këtu”.