Rigjallërimi i Kullës Ikonike Veneciane të Shqipërisë
Projekti i financuar nga BE-ja transformon Kullën Veneciane në një Qendër Interpretimi Multimedial
08/05/2023
Kulla Veneciane është një strukturë e jashtëzakonshme historike mbrojtëse e gjendur në Durrës, Shqipëri. Ajo përbën një pjesë të kalasë Bizantine të Durrësit, e cila ishte e njohur si një nga fortesat më të fuqishme në bregun perëndimor të detit Adriatik. Kalaja aktuale është produkt i fushatave më të hershme të ndërtimit të perandorit bizantin Anastasius I (491–518), i cili ishte nga Durrësi, i njohur edhe si Dyrrhachium i lashtë. Kulla Veneciane, e ndërtuar gjatë shekullit XV, është ndërtuar mbi mbetjet e kullës bizantine dhe ishte e armatosur me topa për të mbrojtur qytetin nga sulmet detare. Kulla ishte projektuar posaçërisht për artileri dhe funksiononte si një pikë vëzhgimi thelbësore për zonën përreth.
Ky monument i mrekullueshëm i trashëgimisë kulturore dhe pikë referimi i qytetit pësoi dëmtime nga tërmeti i vitit 2019, por që atëherë i është nënshtruar restaurimit me mbështetjen e Projektit EU4Culture. Projekti u financua nga BE dhe u ekzekutua nga UNOPS në bashkëpunim të ngushtë me Ministrinë e Kulturës së Shqipërisë. Punimet restauruese, të cilat përfshinin pajisje multimediale, kishin një buxhet prej 700,000 €. Për më tepër, 300,000 euro shtesë u investuan për zhvillimin e përmbajtjes multimediale.
“Për vite nuk ka pasur ndërhyrje në këtë monument dhe dëmtimi i shkaktuar nga tërmeti e përkeqësoi më shumë situatën. Monumenti do të ishte në rrezik serioz pa këtë ndërhyrje që është bërë me mbështetjen e BE-së.“
Alban Ramohitaj, Drejtor i Qendrës së Muzeut të DurrësitDrejtori i Qendrës Muzeale të Durrësit, Alban Ramohitaj, shpjegon se tërmeti i vitit 2019 shkaktoi dëme të konsiderueshme në Kullën Veneciane, si në brendësi ashtu edhe në pjesën e jashtme të godinës. “Për vite nuk ka pasur ndërhyrje në këtë monument dhe dëmtimi i shkaktuar nga tërmeti e përkeqësoi më shumë situatën. Monumenti do të ishte në rrezik serioz pa këtë ndërhyrje që është bërë me mbështetjen e BE-së.“, shprehet Albani.
Lejla Hadzic, Këshilltare për trashëgiminë kulturore në projektin EU4Culture, vëren se megjithëse nuk kishte probleme të mëdha strukturore në kullë, puna konservuese ishte e domosdoshme. “Ne hoqëm të gjitha shtesat që ishin në materiale të papërshtatshme ose materiale që nuk ishin në përputhje me strukturën historike dhe i zëvendësuam me materiale që përputheshin dhe më shumë me fjalorin e materialeve dhe teknikave tradicionale që u përdorën kur kulla u ndërtua fillimisht. ”, thotë Lejla.
Përveç punës konservuese, projekti EU4Culture kontribuoi gjithashtu në promovimin dhe avancimin teknologjik të kullës. Me mbështetjen e projektit, Kulla Veneciane është shndërruar në një Qendër të Interpretimit të trashëgimisë më moderne. Kjo qendër u ofron vizitorëve mundësinë për të eksploruar ngjarje dhe vende historike përmes mjeteve të ndryshme digjitale dhe multimediale, si kufjet VR, periskopët digjitalë, projeksionet multimediale në kupolë dhe aktivitete të tjera që kombinojnë argëtimin me një vështrim më të thellë të historisë së lashtë të qytetit.
“Megjithatë, kur përdoren siç duhet, monumentet e restauruara jo vetëm që mirëmbahen mirë, por shërbejnë edhe si gjenerues të të ardhurave për sektorin e trashëgimisë kulturore.”
Lejla Hadzic, Këshilltare e Nivelit të Lartë e Trashëgimisë Kulturore në EU4CultureSipas profesionistëve të konservimit, është shumë e rëndësishme që ndërtesat e restauruara të përdoren në mënyrë që të sigurohet mirëmbajtja e tyre. Në vendet ku buxhetet kulturore janë të kufizuara, ka të ngjarë që monumentet e neglizhuara të shkatërrohen për shkak se nuk mirëmbahen mjaftueshëm. “Megjithatë, kur përdoren siç duhet, monumentet e restauruara jo vetëm mund të mirëmbahen por shërbejnë edhe si gjenerues të të ardhurave për sektorin e trashëgimisë kulturore”, thotë Lejla.
Më tej Lejla shpjegon se përpara punimeve të restaurimit, nuk kishte bileta hyrëse në dispozicion për Kullën Veneciane. Megjithatë, që nga ndërhyrjet, të tre vendet e mbështetura nga Projekti Kulturor EU4 në Durrës – Hamami, Muzeu Arkeologjik dhe Kulla Veneciane – do të kenë bileta hyrje për vizitorët, duke kontribuar kështu drejtpërdrejt në buxhetin e trashëgimisë kulturore.
Rreth projektit
Projekti EU4Culture financohet nga Bashkimi Evropian (BE) dhe zbatohet nga United Nations Office for Project Services (UNOPS) në partneritet të ngushtë me Ministrinë e Kulturës së Shqipërisë. Ai fokusohet në rinovimin dhe rigjallërimi i vendeve kryesore të trashëgimisë kulturore të dëmtuara nga tërmeti dhe përfaqëson një nga programet më të mëdha të trashëgimisë kulturore të financuar nga Bashkimi Evropian me një buxhet total prej 40 milionë euro.
Mëso më shumë
Photo credits: EU4 Culture