Потопли зими за учениците во Приштина
Проект, финансиран од ЕУ, овозможува поддршка за енергетска ефикасност и проширување на топлификационата мрежа во Приштина, Косово.
24/01/2022
Основното училиште „Naim Frashëri“ е едно од најголемите во Приштина; главниот град на Косово. Училиштето има преку 1000 ученици и се протега на површина од околу 5000 метри квадратни. Шќипе Власалија Мехмеди е директорка на оваа огромна организација. Би очекувале дека најголемите предизвици со кои се соочува во извршувањето на нејзината улога се поврзани со образованието, но реалноста е сосема различна: „Имавме сериозни проблеми во текот на зимата, а понекогаш моравме да ги одложиме часовите поради проблеми со греењето,“ вели Шќипе.
Кога го презела раководството на училиштето, во 2018 година, училишната зграда била приклучена на централниот греен систем; напојуван на нафта која им ја доставувале еднаш месечно. Шќипе објаснува дека греењето на нафта предизвикувало неколку проблеми; вклучително и недостиг на залиха пред следната достава во време кога температурите биле особено ниски, како и сериозна штета за природата околу училиштето. „Се сеќавам како во 2018 година, учениците и наставниците на час мораа да седат со палто, затоа што немаше доволно греење,“ вели Шќипе.
„Од економско гледиште, „Termokos“ е во придобивка, бидејќи покрај намалување на губитокот во мрежата, добивме 3000 нови потрошувачи; вклучително и јавни институции како, на пример, две градинки, пет училишта, полициски станици, Централната универзитетска клиника во Косово и Косовскиот национален театар.“
Наим Битиќи, директор на дистрибуција, „Termokos“Зголемен квалитет на греење и подобра еколошка заштита
Проблемот со греење и загадување не се јавува само во училиштето „Naim Frashëri“. Како ресурс на греење, повеќето граѓани на Приштина користат јаглен или електрична енергија од станиците Косово А и Б, а некои го користат далеку поефикасното топлификационо греење на „Termokos“. Греењето на „Termokos“ е на парно напојување кое, преку цевки, доаѓа од нивната топлификациона станица. Меѓутоа, значаен број приватни и државни згради во Приштина; меѓу кои и основното училиште „Naim Frashëri“, не беа поврзани на ова греење поради проблемите на „Termokos“ со стариот и недоволно развиен систем за достава.
Со цел решавање на овој проблем, во 2019 година, канцеларијата на ЕУ во Косово отвори проект за реновирање на топлификационата мрежа во Приштина. Целта на проектот беше овозможување за приклучок на новите приватни и јавни потрошувачи на топлификационата мрежа и подобрување на грејната залиха за постоечките потрошувачи. Како резултат на проектот, во текот на две години, беа реновирани 120 стари трафостаници, а беа изградени 50 нови; и преку седум километри стари подземни цевки беа заменети со нови изолирани цевки, со што зголеми ефикасноста и се постигна значајно намалување на загубите на топлина и вода.
Наим Битиќи, директор на дистрибуција и проектен менаџер при „Termokos“, вели дека проектот доживеал огромен успех. „Од економско гледиште, „Termokos“ е во придобивка, бидејќи покрај намалување на губитокот во мрежата, добивме 3000 нови потрошувачи; вклучително и јавни институции како, на пример, две градинки, пет училишта, полициски станици, Централната универзитетска клиника во Косово и Косовскиот национален театар.“
„Особено сме ѝ благодарни на Европската Унија затоа што, со нејзина поддршка, сега имаме висококвалитетно греење; а учениците и наставниците можат целосно да се посветат на образованието во пријатна и топла атмосфера.“
Шќипе Власалија Мехмеди – училишна директорка, основно училиште „Naim Frashëri“Пријатна и топла атмосфера во училиште
Но, според Битиќи, подеднакво важен е фактот дека новите корисници не треба веќе да користат фосилни горива за греење. „Пред да се приклучат на топлификационата мрежа, сите јавни институции користеа нафта како греен ресурс. Покрај соочувањето со огромен финансиски трошок поради високите нафтени цени, овие институции беа извор на загадување; дотолку попроблематичен затоа што се лоцирани во градскиот центар.
„Потрошувачите поврзани на мрежата „Termokos“ веќе не користат електрична енергија за грејни цели. Ова има позитивен ефект врз економијата на домаќинствата, ја намалува побарувачката за електрична енергија и го подобрува квалитетот на воздухот,“ заклучува Битиќи.
Сега, по завршувањето на проектот, основното училиште „Naim Frashëri“ има 24-часовно греење во целото училиште; вклучително училниците, ходниците и тоалетите. Како што вели директорката: „Особено сме ѝ благодарни на Европската Унија затоа што, со нејзина поддршка, сега имаме висококвалитетно греење; а учениците и наставниците можат целосно да се посветат на образованието во пријатна и топла атмосфера.“
За проектот
Проектот Рехабилитација на топлификационата мрежа во Приштина беше завршен во април 2021 година и истиот беше финансиран од ЕУ во рамки на инструментот на програмата за претпристапна помош.
Дознај повеќе
Photo credits: Arbër Gjoni