Правилно раскажување на приказната

Преку десет години известување за воени злосторства

Нејра Муаломеровиќ, програмски соработник, објаснува дека главниот фокус на програмата е обезбедување постојан и ажуриран проток на информации во врска со проблемите за транзициона правда; главно, судења за воени злосторства, во регионот. Ова се достигнува преку мрежа посветени дописници ширум поранешна Југославија; како и придонесители од останатите медиуми, организации на граѓанското општество, владини институции и академски работници. „Ние сме единствениот медиум во регионот која детално ги третира судењата за воени злосторства, засновајќи се на факти. Мислам дека ова е едно од најзначајните нешта кои транзиционата правда на Балканот го достигнала во текот на последните десет години,“ вели Нејра.

Меѓутоа, со оглед на тоа што бројот на воени злосторства се намалува; програмата започнала со развој на други активности со истата цел, употребувајќи го своето искуство и информациите со кои располагаат. Еден од нивните проекти е податочна база за масовни гробници. Програмскиот тим работи на случајот од 2020 година, соочувајќи се со предизвици поради големиот број масовни гробници и разнесените информации. Нејра објаснува дека поради тоа што информациите не се на едно место, а повеќето од нив достапни само во хартиен оригинал, програмскиот тим морал да посети бројни институции и организации. Заедно со фотограф, посетиле и локации на коишто се наоѓаат масовни гробници за да можат да ги снимаат и евидентираат во податочната база. Потоа, информациите биле јавно споделени.

За време на посетите им станало јасно дека повеќето од масовните гробници не се означени, не им е оддадено почит, ниту, пак, имаат пристап. „Некои од нив беа на приватен имот, некои беа претворени во депонии, а врз некои беа изградени цркви,“ вели Нејра.

Но, тимот успеал да лоцира, снима, фотографира и архивира во својата податочна база неколку дузини локации, а работата продолжува.

Уште една од неодамнешните иницијативи на програмата е музејот „Репортерска куќа“ кој ќе биде отворен, во Сараево, оваа есен. Се работи за првиот независен и непрофитен регионален музеј во Балканот, кој ќе ја прикаже сеопфатната приказна, раскажана од новинарска перспектива, за распадот и војните во Југославија, како и нивните последици. Музејот ќе биде лоциран во центарот на градот, во зграда на три ката, на простор од 600 метри квадратни. Првите два ката ќе бидат наменети за постојана изложба; раскажувајќи ја приказната на воените злосторства извршени во поранешна Југославија, вклучително и приказни на бегалци, етничко прочистување, геноцид и воени кампови, како и животот на новинарите за време на војната. Третиот кат ќе добие функција на заеднички простор за новинари, граѓанското општество и пошироката јавност и ќе биде наменет за дискусии поврзани со конфликтното новинарство и улогата на медиумите денес.

Нејра признава дека темите за транзициона правда не се лесни за третирање. „Меѓутоа, мислам дека сите кои работеа со Балканската мрежа за истражувачко новинарство во текот на овие десет години ја согледаа својата работа и од аспект на влијание врз идните генерации и начинот на којшто тие ќе гледаат на историјата,“ вели таа.