Со брза линија до промена

Во 1990-тите, по распадот на Социјалистичка Федеративна Република Југославија, железничкиот систем на Србија се соочи со значителни предизвици. Одржувањето на инфраструктурата беше занемарено, што доведе до голем пад на железничкиот сообраќај, особено во транспортот на стоки. Превирањата во 1990-тите, вклучувајќи ги конфликтите, меѓународните санкции и НАТО бомбардирањето, заедно со последователните економски кризи, дополнително го попречија неопходното одржување на железничката мрежа на Србија, особено на виталната линија Белград-Ниш.

Анита Димоски, вршител на должноста помошник министер за железници и интермодален транспорт во Владата на Србија, ја расветлува ситуацијата. Таа објаснува дека и владата и железницата имале воспоставен план за редовна реконструкција на одредена должина на пруги секоја година. Сепак, поради финансиските кризи и влијанието на пандемијата со COVID-19, овие рутински активности за одржување мораше да се одложат. „Обезбедувањето беспрекорен транспорт бара значителни инвестиции“, посочува г-ѓа Димоски. Следствено, тие беа принудени да ја намалат брзината на делниците каде што не можеше да се интервенира, а една таква делница беше железничката линија Белград-Ниш.

Многу посакуваната визија за непречено функционирање на железницата на оваа траса конечно е на пат да стане реалност. Европската унија вети значителни 2,2 милијарди евра средства од ЕУ за железничката линија Белград-Ниш. Благодарение на оваа финансиска поддршка, патувањето со воз меѓу овие два српски града наскоро ќе трае помалку од два часа, со брзина до 200 км/ч. Моментално, возењето со воз трае минимум шест часа, додека патувањето со автомобил трае приближно три часа. Поточно, Европската унија ќе придонесе со грантови до 610 милиони евра, со што ова ќе стане најзначајниот грант на ЕУ за еден проект во Србија досега. Овој сеопфатен пакет, исто така, опфаќа заем од 1,1 милијарди евра од Европската инвестициска банка (EIB) и заем од 550 милиони евра од Европската банка за обнова и развој (EBRD). Останатиот дел од инвестицијата ќе го покрие Владата на Србија.

Оливер Вархелји, европскиот комесар за преговори за проширување, го нагласи значењето на овој проект, изјавувајќи: „Го избравме овој проект бидејќи овој проект е способен да ја промени реалноста на терен за народот на Србија, за народот на јужна Србија, а со тоа и за целиот регион“. Тој ги даде овие забелешки на настанот за промоција на ЕУ финансирањето во Белград на 28 февруари оваа година.

По завршувањето, новата железница ќе донесе значителни придобивки, со предвидено годишно возење нанад 2,3 милиони патници и транспорт на 9,4 милиони тони товар. Ова ветува создавање нови деловни можности и перспективи за работа. „Овој сегмент од железничката линија има огромно значење за Србија. Покрај економските и еколошките импликации, истиот има и културно и општествено значење. Поврзувањето на луѓето не само што поттикнува одржување на постоечките пријателства, туку и создавање на нови, како и негување на социјалните односи“, потенцира г-ѓа Димоски.

Г-ѓа Анита Димоски ја нагласува клучната улога на поддршката од ЕУ во овој проект. „Со потпирањето исклучиво на сопствени ресурси значително ќе се продолжеше временската рамка на проектот и ќе наметнеше големо финансиско оптоварување на нашата влада. Благодарение на оваа поддршка, ќе можеме да го завршиме проектот многу побргу“, тврди Димоски.