Од 1 јануари 2025 година, сите земји-членки на ЕУ обврзани се одделно да го собираат текстилниот отпад. Меѓутоа, голем дел од нив, како и земјите од Западен Балкан, сè уште немаат ефикасен систем за оваа намена. За да се одговори на овој предизвик и да се развијат одржливи решенија кои ќе бидат применливи за целиот регион, 11 организации од 9 земји ги здружија своите сили во рамките на проектот „Гринтекс“.
Партнерските организации вклучени во проектот се: Сараевската агенција за регионален развој – СЕРДА (Босна и Херцеговина); Општина Постојна (Словенија); Институтот за одржлив раст „Активна Натива“ (Словенија); Граѓанското здружение и еколошка добротворна организација „Словачка за Словачка“ (Словачка); „Еуротекс“ ДОО (Бугарија); Општина Мајур (Хрватска); Факултетот за текстилна технологија при Универзитетот во Загреб (Хрватска); Универзитетот „Доња Горица“ (Црна Гора); Агенцијата за регионален развој „Златибор“ (Србија); Здружението за развој на заедниците „Метрополитенска област Букурешт“ (Романија); и Иновативното здружение „Прв одговорен Унгарец“ (Унгарија).
Текстилната индустрија е една од индустриите коишто најмногу го загадуваат светот, придонесувајќи за 20% од вкупните индустриски отпадни води и испуштајќи значителни количества стакленички гасови. На пример, за да се произведе една памучна маица потребни се околу 2.700 литри вода – количина што еден човек би ја испил за 2,5 години. Истовремено, дури 86% од облеката завршува на депонии или се согорува по употребата, додека само 1% се рециклира.
„Гринтекс“ има за цел да развие и тестира нови решенија во синџирот на производство – од дизајнирање нови производи до собирање текстилен отпад. Дигитални алатки, меѓу кои и интерактивна мапа со обележани точки за собирање, ќе бидат опфатени во платформата за учење и иновации на „Гринтекс“. На пример, Општина Постојна, во соработка со здружението „Простор“, работи на подигнување на свеста за последиците од прекумерната потрошувачка на текстил; преку работилници и настани за размена на облека, тие нудат одржливи алтернативи за вообичаените потрошувачки навики.
Словенија, Словачка, Хрватска, како и делови од Унгарија и Бугарија, веќе спроведуваат успешни практики кои може да се приспособат за земјите што сè уште развиваат системи за рециклирање текстил, во кои спаѓаат и земјите кандидатки за членство во ЕУ – Босна и Херцеговина, Црна Гора и Србија.
Основана во 2003 година, Сараевската агенција за регионален развој (СЕРДА) активно го поддржува економскиот развој во макро-регионот Сараево и во Босна и Херцеговина. Таа спроведува проекти во областа на иновациите, претприемништвото, екологијата и одржливиот развој, честопати во соработка со домашни и меѓународни партнери, вклучително ЕУ. Фокусирана е на зајакнување на економската конкурентност, привлекување инвестиции и поддршка на малите и средните претпријатија.
„Работејќи со нашите партнери од Словенија, сфативме дека се соочуваме со заеднички предизвик поврзан со текстилниот отпад и дека можеме да придонесеме за негово намалување. Истовремено, ова ни овозможува да поттикнеме размена на знаења и искуства меѓу земјите-членки на ЕУ и земјите кандидатки за членство во ЕУ“, објаснува Амела Икиќ Суљагиќ, проектна менаџерка на СЕРДА.
„Во Босна и Херцеговина, СЕРДА активно работи на собирање текстилен отпад. Набавивме десет паметни контејнери со вградени сензори и ќе ги анализираме локалната потрошувачка и начините за одлагање отпад. Имаме за цел да ги оптимизираме рутите за собирање отпад и да најдеме најсоодветни решенија за собраниот отпад – без оглед на тоа дали ќе биде по пат на рециклирање, повторна употреба или пренамена“, вели Амела Икиќ Суљагиќ. Таа додава дека СЕРДА во овој процес соработува со локалното комунално претпријатие и надлежното министерство во Владата на Кантонот Сараево.
Во Бугарија, во фабрика за механичко рециклирање, примероци од собраниот отпад од Букурешт ќе се користат за развој на прототипови на нови производи изработени од износени влакна. Во Хрватска, Србија и Словенија, проектот ќе ја тестира пошироката примена на природни влакна од локално потекло во текстилното производство. Дополнително, ќе се развие прототип на нов неткаен материјал, комбинирајќи рециклирана волна со текстилен отпад кој не е погоден за повторна употреба. Иницијативата истражува и решенија за повеќекратна употреба на волна, бидејќи значителен дел моментално завршува фрлен на диви депонии. Во Црна Гора и Словенија, проектот ќе се фокусира на иновативни решенија за одржлива и зелена мода со креирање еколошки прифатливи модни колекции.
„Гринтекс“ ќе воведе иновативни производни технологии, вклучително боење без вода, поголема употреба на рециклирани материјали и поддршка за одржливи брендови и производители кои применуваат еколошки методи. Дополнително, ќе се прошири рециклирањето текстил преку поставување лесно достапни собирни места на прометни локации, како трговски центри и училишта. За да се поттикнат граѓаните да се вклучат, ќе се воведат попусти во продавниците или програми за размена на облека, поддршка за „винтиџ“ модата, размена на облека, продавници за половна облека и програми за рециклирање во самите продавници.
„Гринтекс“ располага со буџет од 1,79 милиони евра, од кои 80% се финансирани од програмата „Интерег“. Во моментов, Словачка, Словенија, Хрватска, Унгарија и Бугарија имаат воспоставено успешни практики кои може да се приспособат и применат во земјите кандидатки за членство во ЕУ.
„Интерег“ е клучен инструмент на ЕУ за зајакнување на соработката меѓу Западен Балкан и земјите-членки на ЕУ. За периодот 2021-2027 година, фокусот на програмата е на справување со глобалните предизвици, вклучително климатските промени, дигиталната трансформација и социјалната инклузија. Со вкупен буџет од 10 милијарди евра, дел од средствата се наменети за најоддалечените региони на ЕУ, соседните земји и стратешки важните географски подрачја, како што се Гвинејскиот Залив, Индискиот Океан и Мозамбичкиот канал. Програмата има за цел да ја зајакне сеопфатната политика на ЕУ преку адресирање на специфични предизвици ширум Европа и пошироко. Меѓу главните приоритети за периодот до 2027 година се паметен и одржлив економски раст, зелена транзиција, социјална инклузија, територијален развој и развој на ефикасна и одржлива инфраструктура.
„Гринтекс“ има за цел да развие и тестира нови решенија во синџирот на производство – од дизајнирање нови производи до собирање текстилен отпад. Дигитални алатки, меѓу кои и интерактивна мапа со обележани точки за собирање, ќе бидат опфатени во платформата за учење и иновации на „Гринтекс“. На пример, Општина Постојна, во соработка со здружението „Простор“, работи на подигнување на свеста за последиците од прекумерната потрошувачка на текстил; преку работилници и настани за размена на облека, тие нудат одржливи алтернативи за вообичаените потрошувачки навики.
Словенија, Словачка, Хрватска, како и делови од Унгарија и Бугарија, веќе спроведуваат успешни практики кои може да се приспособат за земјите што сè уште развиваат системи за рециклирање текстил, во кои спаѓаат и земјите кандидатки за членство во ЕУ – Босна и Херцеговина, Црна Гора и Србија.
Основана во 2003 година, Сараевската агенција за регионален развој (СЕРДА) активно го поддржува економскиот развој во макро-регионот Сараево и во Босна и Херцеговина. Таа спроведува проекти во областа на иновациите, претприемништвото, екологијата и одржливиот развој, честопати во соработка со домашни и меѓународни партнери, вклучително ЕУ. Фокусирана е на зајакнување на економската конкурентност, привлекување инвестиции и поддршка на малите и средните претпријатија.
„Работејќи со нашите партнери од Словенија, сфативме дека се соочуваме со заеднички предизвик поврзан со текстилниот отпад и дека можеме да придонесеме за негово намалување. Истовремено, ова ни овозможува да поттикнеме размена на знаења и искуства меѓу земјите-членки на ЕУ и земјите кандидатки за членство во ЕУ“, објаснува Амела Икиќ Суљагиќ, проектна менаџерка на СЕРДА.
„Во Босна и Херцеговина, СЕРДА активно работи на собирање текстилен отпад. Набавивме десет паметни контејнери со вградени сензори и ќе ги анализираме локалната потрошувачка и начините за одлагање отпад. Имаме за цел да ги оптимизираме рутите за собирање отпад и да најдеме најсоодветни решенија за собраниот отпад – без оглед на тоа дали ќе биде по пат на рециклирање, повторна употреба или пренамена“, вели Амела Икиќ Суљагиќ. Таа додава дека СЕРДА во овој процес соработува со локалното комунално претпријатие и надлежното министерство во Владата на Кантонот Сараево.
Во Бугарија, во фабрика за механичко рециклирање, примероци од собраниот отпад од Букурешт ќе се користат за развој на прототипови на нови производи изработени од износени влакна. Во Хрватска, Србија и Словенија, проектот ќе ја тестира пошироката примена на природни влакна од локално потекло во текстилното производство. Дополнително, ќе се развие прототип на нов неткаен материјал, комбинирајќи рециклирана волна со текстилен отпад кој не е погоден за повторна употреба. Иницијативата истражува и решенија за повеќекратна употреба на волна, бидејќи значителен дел моментално завршува фрлен на диви депонии. Во Црна Гора и Словенија, проектот ќе се фокусира на иновативни решенија за одржлива и зелена мода со креирање еколошки прифатливи модни колекции.
„Гринтекс“ ќе воведе иновативни производни технологии, вклучително боење без вода, поголема употреба на рециклирани материјали и поддршка за одржливи брендови и производители кои применуваат еколошки методи. Дополнително, ќе се прошири рециклирањето текстил преку поставување лесно достапни собирни места на прометни локации, како трговски центри и училишта. За да се поттикнат граѓаните да се вклучат, ќе се воведат попусти во продавниците или програми за размена на облека, поддршка за „винтиџ“ модата, размена на облека, продавници за половна облека и програми за рециклирање во самите продавници.
„Гринтекс“ располага со буџет од 1,79 милиони евра, од кои 80% се финансирани од програмата „Интерег“. Во моментов, Словачка, Словенија, Хрватска, Унгарија и Бугарија имаат воспоставено успешни практики кои може да се приспособат и применат во земјите кандидатки за членство во ЕУ.
„Интерег“ е клучен инструмент на ЕУ за зајакнување на соработката меѓу Западен Балкан и земјите-членки на ЕУ. За периодот 2021-2027 година, фокусот на програмата е на справување со глобалните предизвици, вклучително климатските промени, дигиталната трансформација и социјалната инклузија. Со вкупен буџет од 10 милијарди евра, дел од средствата се наменети за најоддалечените региони на ЕУ, соседните земји и стратешки важните географски подрачја, како што се Гвинејскиот Залив, Индискиот Океан и Мозамбичкиот канал. Програмата има за цел да ја зајакне сеопфатната политика на ЕУ преку адресирање на специфични предизвици ширум Европа и пошироко. Меѓу главните приоритети за периодот до 2027 година се паметен и одржлив економски раст, зелена транзиција, социјална инклузија, територијален развој и развој на ефикасна и одржлива инфраструктура.
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
