Toplije zime za prištinske školarce
Projekat koji finansira EU podržava proširenje mreže i energetski efikasno daljinsko grijanje u Prištini, Kosovo
24/01/2022
Osnovna i niža srednja škola Naim Frashëri jedna je od najvećih u Prištini, glavnom gradu Kosova. Škola ima preko 1.000 učenika i ima površinu od oko 5.000 kvadratnih metara. Shqipe Vllasalija Mehmedi je direktor koji vodi ovu ogromnu organizaciju. Očekivalo bi se da će glavni izazov za ovu školu biti vezan za obrazovanje, ali se ispostavilo da je nešto sasvim drugo: „Imali smo ogromnih problema tokom zime, a ponekad smo morali obustavljati nastavu zbog problema sa grijanjem. “, kaže Shqipe.
Kada je ona preuzela dužnost direktora škole 2018. godine, taj objekat se grijao na centralno grijanje na lož ulje, koje se isporučivalo jednom mjesečno. Dostavu ulja za ovu i druge škole organizovale su opštinske vlasti. Shqipeobjašnjava da je grijanje na ulje izazvalo nekoliko problema, uključujući nestanak ulja prije njegove sljedeće isporuke, a pri tom su tada temperature bile niske, te ozbiljnu štetu okolišu oko škole. „Sjećam se da su 2018. godine i nastavnici i učenici sjedili u kaputima tokom nastave, jer je grijanje bilo slabo“, kaže Shqipe.
„U ekonomskom smislu, Termokos je mnogo dobio jer je osim smanjenja gubitaka u mreži dobio 3.000 novih korisnika, uključujući javne ustanove poput dva vrtića, pet škola, policijske stanice, Centralnu univerzitetsku bolnicu Kosova i Narodno pozorište Kosova.”
Naim Bytyqi, direktor distribucije, TermokosPovećan kvalitet grijanja i bolja zaštita okoliša
Problem grijanja i zagađenja u Prištini nije rezervisan samo za školu Naim Frashëri. Većina stanovnika Prištine grije se na ugalj ili struju iz obližnjih elektrana Kosovo A i B, iako neki koriste mnogo efikasnije grijanje iz daljinskog grijanja Termokos. To efikasnije grijanje nastaje od pare koja dolazi kroz cijevi iz elektrane. Međutim, značajan broj privatnih i javnih zgrada u Prištini, uključujući osnovnu školu Naim Frashëri, nije bio priključen na daljinsko grijanje jer je Termokos imao problema sa svojim starim i nedovoljnim distributivnim sistemom.
Kako bi pomogla u rješavanju ovog pitanja, 2019. godine Kancelarija EU na Kosovu pokrenula je projekat renoviranja mreže daljinskog grijanja u Prištini. Svrha projekta je bila omogućiti priključenje novih privatnih i javnih kupaca na sistem daljinskog grijanja i poboljšati snabdijevanje postojećih potrošača grijanjem. Kao rezultat projekta, tokom dvije godine, renovirano je 120 starih trafostanica, postavljeno 50 novih i preko sedam kilometara podzemnih cijevi zamijenjeno je novim predizolovanim cijevima, što je rezultiralo povećanjem efikasnosti i značajnim smanjenjem gubitaka toplote i vode.
Naim Bytyqi, direktor odjeljenja za distribuciju i menadžer projekta u ime Termokosa, kaže da je ovaj projekat bio ogroman uspjeh. „U ekonomskom smislu, Termokos je mnogo dobio jer je osim smanjenja gubitaka u mreži, dobio preko 3.000 novih korisnika, uključujući javne institucije kao što su dva vrtića, pet škola, policijske stanice, Centralna univerzitetska bolnica Kosova, i Narodno pozorište Kosova.”
Veoma smo zahvalni Evropskoj uniji jer uz njihovu podršku sada imamo visokokvalitetno grijanje, a učenici i nastavnici mogu u potpunosti da se fokusiraju na obrazovanje u ugodnom i toplom ambijentu.”
Shqipe Vllasalija Mehmedi - direktor škole, Osnovna škola Naim FrashëriPrijatan i topao ambijent u školi
Ali ono što je takođe veoma važno prema mišljenu Bytyqiju je činjenica da ovi novi kupci više ne moraju da koriste fosilna goriva za grijanje. “Prije priključenja na mrežu daljinskog grijanja sve javne ustanove su se grijale na naftu. Osim što su se nosile sa ogromnim finansijskim troškovima zbog visokih cijena nafte, ove institucije su bile i izvor zagađenja, posebno problematičnog s obzirom da uglavnom rade u centru grada.„Stambeni objekti kao potrošači, koji su sada priključeni na mrežu Termokosa, takođe više ne koriste struju za grijanje. Ovo ima pozitivan efekat na ekonomiju domaćinstava, smanjuje potražnju za potrošnjom električne energije i poboljšava kvalitet vazduha“, zaključuje Bytyqi.
Sada, nakon završetka projekta, škola Naim Frashëri ima 24-časovno grijanje koje pokriva cijeli školski prostor uključujući učionice, hodnike i toalete. Kako kaže direktorica: „Veoma smo zahvalni Evropskoj uniji jer uz njihovu podršku sada imamo visokokvalitetno grijanje, a učenici i nastavnici mogu u potpunosti da se fokusiraju na obrazovanje u ugodnom i toplom ambijentu.“
O projektu
Projekat Rehabilitacija mreže daljinskog grijanja u Prištini je završen u aprilu 2021. godine i finansiran je od strane Evropske unije u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomoć programa.
Nauči više
Photo credits: Arbër Gjoni