“Kvalitet mog života se vidno poboljšao”
Personalna asistencija postaje trajna usluga za osobe sa invaliditetom u Mačvanskom okrugu Srbije, uz podršku EU.
03/12/2021
Dragana Marković Matić živi u gradu Šapcu, u Mačvanskom okrugu u zapadnoj Srbiji. Ona se suočila sa dijagnozom reumatoidnog artritisa, koji je vremenom doveo do smanjene pokretljivosti i potrebe za podrškom za obavljanje svakodnevnih aktivnosti. “Ne mogu funkcionisati samostalno, ne mogu se kretati. Moji pokreti postaju sve ograničeniji s godinama”, konstatuje Dragana. Kako joj se zdravstveno stanje pogoršalo, usljed progresije njene bolesti, bila joj je potrebna konstantna angažovanost negovatelja koji bi joj pomagao veći dio dana. Porodica i prijatelji bili su tu da joj pomažu, ali po njenim riječima “ovo je bio posao sa punim radnim vremenom: biti moje ruke i noge”.
Potreba za personalnom asistencijom nije, naravno, rezervisana samo za Draganu: i druge osobe sa invaliditetom u Šapcu imaju sličan problem. Porodice pokušavaju pomoći, ali ne mogu uvijek biti tu koliko je potrebno. Alternativno rješenje za probleme osoba s invaliditetom je angažovanje personalnog asistenta, ali to je finansijski izdatak koji većina porodica ne može sebi dozvoliti. Takvi personalni asistenti takođe moraju biti stručno osposobljeni za premještanje osobe u invalidskim kolicima, prebacivanje u krevet ili u automobil, kao i za pomoć pri oblačenju i održavanju lične higijene. „Neko ko nikada nije imao kontakt sa osobama sa invaliditetom mora biti obučen da im pomogne kako ne bi slučajno povrijedio sebe ili osobu o kojoj brine“, kaže Dragana.
„Najvažnije je bilo stvoriti okvir za obuku i obučiti prve zainteresovane za pružanje usluga personalne asistencije osobama sa invaliditetom.”
Slaviša Savić, načelnik Mačvanskog okružnog udruženja paraplegičaraDesetogodišnje putovanje
Dragana je članica Udruženja paraplegičara Mačvanskog okruga, koje je prije deset godina pokrenulo inicijativu da se ovaj problem riješi preko lokalnih institucija. Udruženje je tada uspjelo da potrebu za samostalnim životom osoba sa invaliditetom uključi u strategiju socijalne politike Šapca. Prepoznavanje potreba osoba sa invaliditetom od strane kreatora politike bilo je važno dostignuće, ali kako nije bilo finansijske ili druge podrške, bilo je potrebno još skoro deset godina borbe da se vidi opipljiv rezultat te politike.
Svjetlo na kraju tunela postalo je vidljivo 2018. godine kada je stigla podrška od programa ReLOaD (Regionalni program lokalne demokratije) koji finansira EU. „Najvažnije je bilo stvoriti okvir za obuku i obučiti prve zainteresovane za pružanje usluga personalne asistencije osobama sa invaliditetom.“, izjavljuje Slaviša Savić koji je na čelu Udruženja paraplegičara Mačvanskog okruga.
Uz podršku EU, au saradnji sa Ministarstvom za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Udruženje je identifikovalo zainteresovane za pružanje usluge personalne asistencije te ih obučilo i licenciralo. U okviru istog programa uspjeli su pokrenuti i pilot projekat podrške gdje je pet osoba sa invaliditetom dobilo personalnu asistenciju, osam sati dnevno, a još četiri osobe, četiri sata dnevno.
„Uključivanje troškova personalnih asistenata za osobe sa invaliditetom u opštinski budžet bio je veliki skok i veliki uspjeh za nas i to ne bismo mogli bez podrške programa ReLOaD koji finansira EU,“
Slaviša Savić, načelnik Mačvanskog okružnog udruženja paraplegičaraImplementacija pilot programa dala je udruženju jači argument da uvjeri opštinske vlasti koliko je usluga personalne asistencije ključna za osobe sa invaliditetom. Kao rezultat kontinuiranog lobiranja, Skupština opštine je konačno uvrstila ovu podršku na listu redovnih usluga koje opština pruža. Usluga je već uključena u budžet za 2021. godinu, a plate personalnih asistenata sada su pokrivene, a ubuduće će ih pokrivati opština.
„Uključivanje troškova personalnih asistenata za osobe sa invaliditetom u opštinski budžet bio je veliki skok i veliki uspjeh za nas i to ne bismo mogli da uradimo bez podrške programa ReLOaD koji finansira EU“, kaže Slaviša.
Dragana i drugi Šapčani koji žive sa invaliditetom osećaju se opuštenije jer su obezbijedili uslugu personalne asistencije za cijeli život. “Kvalitet mog života se vidno poboljšao. Sa personalnim asistentom ste samostalni“, kaže Dragana.
O programu
Regionalni program za lokalnu demokratiju na Zapadnom Balkanu (ReLOaD) finansira Evropska unija, a implementira Ujedinjeni nacionalni razvojni program. Ciljevi programa uključuju jačanje participativnih demokratija i integracije u EU na Zapadnom Balkanu kroz poboljšanje pravnog, finansijskog i šireg okruženja za osnaživanje civilnog društva.
Photo credits: The Mačvan District Association of Paraplegics