Pristupačan roming podataka: Premošćavanje jaza između EU i Zapadnog Balkana
Uz podršku EU i RCC-a telekom operateri pružaju pristupačne naknade za roming podataka između Zapadnog Balkana i EU
15/12/2023
U decembru 2022. godine, 38 telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana pristalo je na sniženje cijena upotrebe mobilnih podataka u romingu. Ovaj sporazum je sada stupio na snagu od 1. oktobra 2023. godine, što znači da je prenos podataka u romingu između Zapadnog Balkana i EU postao pristupačniji i građanima i preduzećima u ovim regionima. Ovi operateri su se dobrovoljno obavezali da smanje razliku između rominga podataka i domaćih naknada prilikom putovanja između EU i Zapadnog Balkana u oba smjera. Početna sniženja cijena trenutno provode telekom operateri koji učestvuju. Mnogi od njih nude pakete sa cijenama znatno ispod dogovorenih maksimalnih granica, što ih čini dostupnim širokom spektru potrošača. Dalja smanjenja su predviđena za 2026. godinu, slijedeći dogovoreni plan, s ciljem da se cijene rominga podataka približe domaćim cijenama do 2028. godine.
Virtit Gacaferi, je kosovski biznismen koji redovno putuje u zemlje EU. G. Gacaferi ima značajan udio i rukovodeći je partner jedne od najuspješnijih turističkih kompanija na Kosovu, poznatoj kao Balkan Natural Adventure. Svake godine, njegova kompanija dočekuje stotine posjetilaca, koji žele da istraže atrakcije Kosova, iz svih krajeva sveta, uključujući zemlje EU. Osim toga, on je i predsjednik odbora prve kompanije finansijskih tehnologija na Kosovu, iz franšize kompanije Paysera čije je sjedište u Litvaniji. Zbog prirode svoje profesije, gospodin Gacaferi često putuje u zemlje EU kako bi učestvovao na turističkim sajmovima i sarađivao sa svojim partnerima iz EU. Virtit je iznimno zahvalan na smanjenju troškova ugovora o romingu podataka. „Kao nekome ko često ide na poslovna putovanja, ovo će imati važan pozitivan uticaj na to kako putujemo, te naše poslovne troškove uopšteno“, kaže Virtit.
“Nakon implementacije regionalnog RLAH-a, komesar Varhei je sazvao inauguracijski sastanak telekom operatera EU i Zapadnog Balkana. Ovaj sastanak je ubrzao proces, naglašavajući političku podršku i značaj predstojećih koraka.”
Adrienn Király DG NEARAdrien Kiraj iz DG NEAR-a, objašnjava genezu ovog poduhvata. Ukorijenio se nakon uspješnog donošenja regionalnog sporazuma Roam Like at Home (U romingu kao kod kuće) između šest privrednih sistema Zapadnog Balkana, počevši od 1. jula 2021. Ovo postignuće poslužilo je kao odlučujući preduslov razmatranja u vezi sa smanjenjem naknada za roming koji povezuju Zapadni Balkan i EU. Ona tvrdi: “Nakon implementacije regionalnog RLAH-a, komesar Varhei je sazvao inauguracijski sastanak telekom operatera EU i Zapadnog Balkana. Ovaj sastanak je ubrzao proces, naglašavajući političku podršku i značaj predstojećih koraka.”
2018. godine utvrđeno je da proširenje Roam Like at Home sporazuma na zapadni Balkan nije pravno izvodljivo. Shodno tome, smanjenje troškova rominga između Zapadnog Balkana i EU moralo se oslanjati na Dobrovoljne komercijalne sporazume, uzimajući u obzir poslovne modele operatera, prodajne interese i usklađenost sa relevantnim propisima o konkurenciji i trgovini. Pregovaranje je nadgledalo Vijeće za regionalnu saradnju u dogovoru sa Evropskom komisijom i DG NEAR-om, uz savjetodavni doprinos DG CNECT-a. Održalo se više rundi pregovora između operatera EU i Zapadnog Balkana prije nego što je dogovorena i potpisana konačna dobrovoljna deklaracija o romingu 6. decembra 2022. godine, tokom samita EU-Zapadni Balkan.
Nakon potpisivanja deklaracije, nastavljeni su pregovori da se utvrde maksimalne cijene u sklopu smanjenja maloprodajnih naplata za usluge rominga podataka. Do 1. maja 2023. ukupno 36 operatera, uključujući istaknuta preduzeća iz EU kao što su DT, Orange, A1, United Group i 4IG, kao i operateri Zapadnog Balkana, potpisalo je konačni sporazum. Dogovoreni plan je sljedeći: Počevši od 1. oktobra 2023, ograničenje maloprodajne cijene podataka biće 18 EUR/GB, zatim 14 EUR/GB od 1. januara 2026. i 9 EUR/GB od 1. januara 2028.
“Ovaj proces omogućava lakše predviđanje troškova, i što je najvažnije pomaže da se mušterije ne šokiraju nenadanim iznosima na računu.”
Sara Meić, DG NEARSara Meić iz DG NEAR-a ističe značaj deklaracije kao inicijative koja poboljšava predvidljivost troškova i pomaže da se korisnici usluga ne šokiraju nenadanim iznosima na računu. Ovo takođe pokazuje tržišnu susretljivost. U narednim fazama, Evropska komisija ima za cilj da proširi ovu inicijativu i na telekom operatere koji trenutno nisu dio procesa. Osim toga, nastojat će dodatno smanjiti gornje granice cijena kroz godišnje preglede stanja. Sara navodi: “U narednim koracima, željeli bismo se pozabaviti i pitanjem veleprodajnih cijena rominga, što bi imalo pozitivan uticaj na naknadno smanjenje maloprodajnih cijena.”
O projektu
38 telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana složilo se da učine roming podataka između Zapadnog Balkana i EU pristupačnijim građanima i preduzećima u oba regiona, u procesu koji podržavaju Vijeće za regionalnu saradnju (RCC) i Evropska komisija. Ovaj sporazum je ostvaren u skladu sa Deklaracijom o romingu potpisanom na decembarskom samitu EU-Zapadni Balkan u Tirani.
Svojim dobrovoljnim sporazumom, operateri su se obavezali da će značajno smanjiti razliku u naplati usluga u romingu i domaćih naknada za korištenje podataka u oba smjera između EU i Zapadnog Balkana. Maksimalni nivoi maloprodajnih cijena (‘ograničenja cijena’) za 1 gigabajt smanjit će se od oktobra 2023. do 2028. na sljedeći način: 18 € od 1. oktobra 2023. , 14 € od 2026. i 9 € od 2028. Predviđeno je da se obavljaju godišnji pregledi stanja kako bi se ocijenio uticaj promjena i odredili sljedeći koraci.
Photo credits: Virtyt Gacaferi, EU