Obnovljiva energija za Kosovo
EU podržava izgradnju toplane za daljinsko grijanje na bazi obnovljivih izvora energije u Đakovici
25/03/2022
Kada je sagrađena početkom osamdesetih godina prošlog vijeka, toplana Ngrohtorja AD bila je ponos Đakovice. Ovo je bio jedini grad na Kosovu, osim glavnog grada, koji je imao savremeni sistem daljinskog grejanja koji se oslanjao na teško lož ulje. Međutim, grijanje naftom postalo je manje finansijski efikasno, a svijest o zagađenju koje izaziva je porasla. Kao rezultat toga, u godinama neposredno posle rata na Kosovu 1999. godine, Ngrohtorja je gotovo potpuno prestala da nudi grijanje građanima Đakovice, a kasnije ga je obezbjeđivala samo nekoliko sati u toku dana.
Tračak nade da bi preduzeće ponovo moglo da ponudi održivo grijanje pojavio se početkom prošle decenije, kada je uz podršku EU kompanija za daljinsko grijanje Ngrohtorja pokrenula studiju izvodljivosti o obezbjeđivanju kvalitetne i ekološki prihvatljive energije za grijanje lokalnom stanovništvu.
„Kada je ideja prvi put predstavljena u javnosti, bili smo oduševljeni, ali u isto vrijeme postojao je određeni stepen sumnjičavosti, zato što mnogo godina pre toga preduzeće nije nudilo kvalitetno grijanje.“
Albana Skivjani, generalna direktorka preduzeća Ngrohtorja a.d.Albana Skivjani je generalna direktorka preduzeća. Kada je pokrenuta studija izvodljivosti, ona nije bila rukovodilac, već građanka Đakovice, korisnica usluga preduzeća za daljinsko grijanje, i dobro se seća oduševljenja među stanovništvom. „Kada je ideja prvi put predstavljena u javnosti, bili smo oduševljeni, ali u isto vrime postojao je određeni stepen sumnjičavosti, zato što mnogo godina pre toga preduzeće nije nudilo kvalitetno grijanje.“
Studijom izvodljivosti dokazano je da postoji realna mogućnost da se sistem centralnog daljinskog grijanja vrati u Đakovicu i istovremeno koristi ekološki prihvatljiv izvor energije.
Čarobna riječ je bila – biomasa!
Da bi elektrana obezbijedila grijanje ili električnu energiju, ona za gorivo koristi organske materije. U slučaju Đakovice, planirano je korišćenje drvnog otpada (piljevine) i otpada nastalog orezivanjem vinove loze, čega ima u izobilju na tom području. Međutim, uprkos pristupačnosti biomase koja bi mogla da se koristi kao gorivo, projekat nije bilo lako oživjeti, jer je cijena tehnologije bila veoma visoka, a bio je potreban i visok nivo stručnosti da bi ona funkcionisala. Evropska unija je intervenisala i podržala projekat sa oko 15 miliona eura.
Novo postrojenje koje proizvodi i toplotnu i električnu energiju svečano je otvoreno u jesen 2021. godine, postavši jedan od retkih najsavremenijih sistema na biomasu na Zapadnom Balkanu i pionir u oblasti energetike. Ove zime, energija proizvedena u elektrani obezbijedila je 24-časovno grijanje većini korisnika usluga preduzeća za daljinsko grijanje Ngrohtorja a.d.
„Lično i u ime stanovnika našeg grada, izražavam veliku zahvalnost EU za ovaj ogroman projekat koji će obezbijediti grijanje u narednim decenijama i biti dobar primjer drugim gradovima.“
Albana Skivjani, generalna direktorka preduzeća Ngrohtorja a.d.Prema Albaninim riječima, upravljanje novom tehnologijom bio jedan od glavnih izazova, jer većina zaposlenih nije imala iskustva sa njom. Međutim, ova prepreka je prevaziđena uz podršku projekta koji je finansirala EU i koji je obezbijedio specijalizovanu obuku za zaposlene koji koriste novu tehnologiju. Albana objašnjava da su ove zime prvi put posle mnogo godina mogli da obezbijede 24-časovnu redovnu energiju svojim klijentima. „Naši klijenti su oduševljeni, kao i ostali stanovnici, jer osim što imaju grijanje, mi više ne zagađujemo grad kao nekada“, kaže Albana. Pouzdano grijanje koje elektrana obezbjeđuje bilo je posebno važno ove godine, zbog globalne energetske krize, kada su cijene energije porasle i kada je u nekim mjestima došlo i do nestašice energije.
„Lično i u ime stanovnika našeg grada, izražavam veliku zahvalnost EU za ovaj ogroman projekat koji će obezbijediti grijanje u narednim decenijama i biti dobar primjer drugim gradovima“, kaže Albana.
O projektu
Kroz program Instrument pretpristupne pomoći (IPA) 2015, Evropska unija je uložila preko 15 miliona eura u pripremne aktivnosti i izgradnju toplane na biomasu u Đakovici. Projekat će imati značajan ekonomski i ekološki uticaj na grad: očekuje se da će se godišnji operativni troškovi za Ngrohtorju a.d. smanjiti za 35 do 50%, dok će se ukupan nivo zagađenja u toj oblasti smanjiti za preko 90%.
Photo credits: EU office in Kosovo