Čista voda za Prištinu! obezbijeđeno snabdijevanje vodom za godine što dolaze
Od sporadičnog do konstantnog: kako je projekat koji je podržala EU spasio glavni grad Kosova od nestašice vode.
25/06/2021
Musa Hasani radi kao telefonista u prištinskom vodovodu duže od tri decenije. Njegov posao je na prvi pogled jednostavan: odgovara na telefonske pozive građana i prosljeđuje žalbe odgovornim odeljenjima. Međutim, oko 2000. godine, ovaj naizgled jednostavan posao postao je naporan i stresan. Musa se prisjeća kako je primao preko 200 poziva dnevno, od kojih su većina bile pritužbe građana na nestašicu vode.
Posle rata 1999. godine, Priština se suočila sa velikim prilivom stanovništa iz ostalih djelova Kosova. Komunalna infrastruktura koja je planirana za manje od 150.000 stanovnika sada je morala da zadovolji potrebe više od 300.000 ljudi. Tokom sljedeće decenije, dešavalo se da prekidi snabdijevanja vodom budu duži i od deset sati dnevno u bilo kojem prištinskom naselju. „Ljudi su bili bijesni, jer je to značajno uticalo na kvalitet njihovog života. Iskaljivali su svoj bijes na nas preko telefona”, seća se Musa.
„U martu 2014. godine, Gračaničko jezero je imalo vode samo za još mjesec dana, a Batlavsko za dva. Da nismo imali period obilnih kiša u aprilu, Priština i okolne opštine bi ostale bez vode za piće.“
Sokol Džafa, direktor Regionalnog vodovoda PrištinaPriča o dva jezera
Sokol Džafa je direktor Regionalnog vodovoda u Prištini. On se prisjeća da je još 2010. godine ovo preduzeće izvelo određene intervencije koje su u izvjesnoj mjeri poboljšale situaciju. Ali postojala je potreba za dugoročnim rješenjem. Tada su jedina izvorišta gradske vode bila dva vještačka akumulaciona jezera u blizini Prištine – Batlavsko i Gračaničko. Količina vode u ovim jezerima zavisi od padavina. A sa klimatskim promjenama koje su uticale na nivo vode u jezerima, zalihe su značajno varirale od prekomjerne akumulacije do blizu presušivanja.
Kosovo je 2014. godine doživjelo najgoru nestašicu vode u posljednje tri decenije. „U martu 2014. godine, Gračaničko jezero je imalo vode samo za još mjesec dana, a Batlavsko za dva. Da nismo imali period obilnih kiša u aprilu, Priština i okolne opštine bi ostale bez vode za piće“, kaže Džafa.
Međutim, situacija se promijenila nabolje zahvaljujući projektu regionalnog vodovoda za Prištinu vrijednog 35 miliona eura, uključujući i bespovratna sredstva EU u iznosu od 5 miliona eura. Zahvaljujući ovoj investiciji i finansiranju, usmjerenim kroz Investicioni okvir za Zapadni Balkan, projekat je spasio Prištinu od problema nestašice vode u narednim godinama i obezbijedio pouzdano snabdevanje za okolinu. Dio projekta bio je razvoj novog izvorišta vode u jezeru Gazivode. Infrastruktura omogućava da se voda kanališe od Ibarskog kanala do novoizgrađenog postrojenja za prečišćavanje vode u Škabaju. Novo postrojenje se sastoji od laboratorije, pogona i kancelarija, sa radionicom i zajedničkim prostorijama.
„Da nismo otvorili novu fabriku, morali bismo da objavimo vanrednu situaciju, a Priština i okolne opštine bi se u protekle dvije godine suočavale sa svakodnevnom dvanaestočasovnom nestašicom vode.“
Sokol Džafa, direktor Regionalnog vodovoda Priština„2019. i 2020. godina bile su godine sa najdužom sušom posljednjih godina. Da nismo otvorili novu fabriku, morali bismo da objavimo vanrednu situaciju, a Priština i okolne opštine bi se u protekle dvije godine suočavale sa svakodnevnom dvanaestočasovnom nestašicom vode“, kaže Sokol Džafa.
Isplativo i stabilno snabdijevanje
Voda se crpi iz prirodnog izvora i kanališe otvorenim gravitacionim cjevovodom do stanice gdje se pumpa do postrojenja za tretiranje, preradu i filtriranje vode. Fabrika vode Škabaj ima kapacitet 700 l/s – dovoljno da obezbijedi isplativo i kontinuirano snabdijevanje vodom Prištinu, Obilić, Kosovo Polje, Gračanicu i Podujevo.
Musa Hasani je svakako primijetio razliku otkako je sproveden ovaj projekat, zadovoljstvo Prištevaca i stanovnika okolnih mjesta, kao i kvalitet njihovog života svakako se poboljšao – a samim tim ima i manje bijesnih telefonskih poziva s kojima mora da se nosi. Nova infrastruktura donijela je i tehnološki napredak koji vlastima omogućava da prate vodostaj Badovačkog i Batlavskog jezera, čime se obezbjeđuje održivost vodnih resursa regiona.
O projektu
Projekat regionalnog vodosnabdijevanja u Prištini imao je koristi od kombinovanog ulaganja bespovratnih sredstava i kredita koji se usmjeravaju kroz Investicioni okvir za zapadni Balkan (WBIF). To je uključivalo 5 miliona eura bespovratnih sredstava od Evropske unije, kredit od 20 miliona eura od razvojne banke KfW u ime njemačkog Ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj, kao i doprinos od 10 miliona eura od regionalnog Vodovoda.
O WBIF-u
Investicioni okvir za Zapadni Balkan (WBIF) je platforma za koordinaciju donatora koja prikuplja sredstva iz različitih izvora, uključujući Evropsku komisiju. WBIF pruža finansiranje i tehničku pomoć strateškim investicijama u energetskom, ekološkom, socijalnom, transportnom i digitalnom infrastrukturnom sektoru. Takođe podržava inicijative za razvoj privatnog sektora. To je zajednička inicijativa EU, finansijskih institucija, bilateralnih donatora i vlada Zapadnog Balkana.
Photo credits: WBIF, Regional Water Company Pristina, Arbër Gjoni