Prekogranična borba protiv zagađenja
Pogranične opštine u Sjevernoj Makedoniji i Srbiji udružuju snage u borbi protiv zagađenja
03/06/2022
Pogranične opštine Lipkovo u Sjevernoj Makedoniji i Preševo u Srbiji su opštine sa malim brojem stanovnika: Lipkovo ima 13.000, a Preševo 27.000 stanovnika. Većina stanovništva ovih opština živi u selima, a čitava oblast dijeli zajedničku kulturu, tradiciju, ekonomski sistem i snažne porodične i prijateljske veze. Međutim, dijele i važan problem: zabrinjavajući nivo zagađenosti sa ilegalnih deponija smeća. U opštini Preševo nalazi se 11 ilegalnih deponija, a u Lipkovu sedam.
U obije opštine smeće odnose javna komunalna preduzeća. Ipak, ona ne uspijevaju da pokriju svoje opštine u potpunosti. Preduzeće Piša u Lipkovu sakuplja smeće u deset od ukupno 22 sela, a preduzeće Moravica sa srpske strane granice pokriva 11 od ukupno 34 sela. Problem sela koja nisu pokrivena nije mogao da se riješi na opštinskom nivou zbog nedostatka sredstava i koordinacije, pa su Lipkovo i Preševo podršku za rešavanje ovog problema potražili spolja.
„Broj ljudi sa zaraznim bolestima je bio veoma visok u odnosu na malu veličinu opština, i bilo nam je očigledno da je jedan od glavnih razloga ilegalno odlaganje otpada i zagađena životna sredina.“
Aleksandar Gumberovski, rukovodilac projekata, opština LipkovoUdruživanje snaga za bolju okolinu
Aleksandar Gumberovski je rukovodilac projekata u opštini Lipkovo. On objašnjava da je prema zvaničnim podacima dobijenim od Regionalne bolnice u Vranju, broj oboljelih od zaraznih bolesti u opštini Preševo u 2017. godini bio 20, u 2018. godini 30, a u samo prvoj polovini 2019. godine bilo ih je 35. Na njegovoj strani granice, u Lipkovu, broj oboljelih od zaraznih bolesti iznosio je 23 u 2017. godini, 38 u 2018. godini a u samo prvoj polovini 2019. godine bilo ih je čak 42, što je ukazivalo na očigledan stalni rast zaraze. „Broj ljudi sa zaraznim bolestima je bio veoma visok u odnosu na malu veličinu opština, i bilo nam je očigledno da je jedan od glavnih razloga ilegalno odlaganje otpada i zagađena životna sredina“, kaže Aleksandar.
Nijedna od opština nema dovoljno sredstava da na odgovarajući način pruži sve usluge svojim stanovnicima, budući da su obije male i uglavnom seoske, pa je tako slučaj i sa odnošenjem otpada. Međutim, kako je opština Lipkovo imala dobro iskustvo sa podrškom donatora, udružili su snage sa susjednim Preševom sa srpske strane granice i odlučili da apliciraju za podršku EU kako bi im pomogli u rješavanju ovog problema.
Oni su zajedno osmislili projekat pod nazivom „Manje smeća, manje opasnosti, više zdravlja“ i dobili podršku iz programa prekogranične saradnje Sjeverna Makedonija–Srbija koji finansira EU. Preko projekta su kupili dva kamiona za prikupljanje otpada, 20 velikih kontejnera za otpad i preko 1700 kanti za smeće koje će biti razdijeljene domaćinstvima.
„Ove opštine su nerazvijene i nedostaje sredstava u gotovo svakoj oblasti. Podrška EU je stoga zaista važna za rješavanje naših problema – ponekad čak i onih najosnovnijih.“
Aleksandar Gumberovski, rukovodilac projekata, opština LipkovoPored podrške u opremi, projekatom će se pokrenuti i kamapanja podizanja svijesti, putem letaka i video klipova, kako bi se promijenile navike građana koje se odnose na životnu sredinu, podstičući ih da za svoj otpad koriste nove kante.
Ovo nije prvi projekat koji EU finansira a od kojeg opština Lipkovo ima koristi. Aleksandar ističe da su, s obzirom da se opština nalazi i na granici sa Bugarskom i Kosovom, bili dio drugih programa prekogranične saradnje. „Ove opštine su nerazvijene i nedostaje sredstava u gotovo svakoj oblasti. Podrška EU je stoga zaista važna za rješavanje naših problema – ponekad čak i onih najosnovnijih“, kaže on.
O projektu
Projekat prekogranične saradnje koji finansira EU „Manje smeća, manje rizika, više zdravlja“ započet je početkom 2021. godine i trajaće do kraja 2022. Ukupna vrijednost projekta je preko 250.000 eura, od čega oko 85% finansira EU. Specifični ciljevi projekta uključuju:
povećanje kapaciteta za upravljanje rizicima i opasnostima izazvanim ljudskom djelatnošću u vezi sa odlaganjem čvrstog otpada i zaštitom životne sredine; povećanje kapaciteta i unapređenje pristupa institucija uslugama za organizovano prikupljanje otpada; podizanje svijesti kod lokalnog stanovništva o posljedicama zagađenja; i smanjivanje broja zaraznih bolesti.
Saznajte još
Photo credits: “Less Garbage, Less Risk, More Health” project