Vještačka inteligencija za bezbjedniju železnicu
Meet the railway robot invented by a team of scientists from Serbia to keep passengers safe!
21/06/2022
Međunarodni željeznički propisi nalažu da lokomotive moraju često da se pregledaju. To može podrazumijevati vizuelni pregled, podrobnija mjerenja ili otvaranje dijela vozila. Vrsta pregleda zavisi od serije proizvodnje lokomotive, vremena rada ili pređene kilometraže. Željeznički inspektor vizuelne preglede obično vrši iz servisnog kanala, koristeći pritom ručnu lampu za osvjetljenje. Ali ovo često nije tako jednostavno kao što zvuči.
Zahvaljujući liberalizaciji tržišta za teretne željezničke prevoznike koja se dogodila u posljednjih nekoliko godina u Srbiji, došlo je do pojave brojnih malih željezničkih operatera. Većina njih je donekle specijalizovana za prevoz određenih proizvoda i raspolažu sa ograničenim brojem lokomotiva, vagona i uslužnih resursa. Međutim, bez obzira na veličinu transportnog preduzeća, pravila inspekcije su ista za sve. S obzirom na to da manja preduzeća ne posjeduju depoe sa kanalima za pregled, vozila moraju biti van upotrebe danima ili nedjeljama da bi se pregledala u kolektivnim depoima. To dovodi do kašnjenja, prekida u pružanju usluga i gubitka prihoda. Grupa naučnika iz Srbije uhvatila se u koštac sa ovim izazovom, ne bi li pronašla rješenje.
„Odlučili smo da dalje razvijamo ovu zamisao, tako da čitav posao bude zaokružen uz podršku veštačke inteligencije, to jest robota.“
Profesor Aleksandar Miltenović, Mašinski fakultet Univerziteta u NišuProfesor Aleksandar Miltenović sa Mašinskog fakulteta u Nišu rukovodilac je tima naučnika koji su razvili „ATUVIS“ (Autonomni sistem vizuelnog pregleda podvozja voza). Ovo promućurno i efikasno rješenje zasnovano na vještačkoj inteligenciji omogućiće inspekciju vozova izbjegavajući skupe i dugotrajne postupke održavanja koji podrazumijevaju isključivanje iz saobraćaja i odvoženje na inspekcijski kanal. Robot koji su izmislili profesor Miltenović i njegov tim može se montirati između tračnica, tako da kada voz pređe iznad njega fotografiše i automatski generiše izveštaj o stanju vozila.
Profesor Miltenović objašnjava da na ovom rješenju rade preko pet godina, na zahtjev privatnih željezničkih firmi. U početku su razvili primitivniji uređaj koji je uključivao mehaničko rješenje zasnovano na upotrebi kamere, ali im je i dalje bila potrebna ljudska podrška. „Međutim, odlučili smo da dalje razvijamo ovu zamisao, tako da čitav posao bude zaokružen uz podršku vještačke inteligencije, to jest robota“, kaže profesor Miltenović.
Od prototipa do tržišta
Ništa od toga ne bi bilo moguće bez podrške iz programa Proof of Concept (Dokaz o konceptu) koji finansira EU (EU4TECH PoC). Ovaj program podržava napredovanje intrigantnih tehnologija pružajući podršku javnim istraživačkim timovima i malim i srednjim preduzećima koji imaju ideje u fazi „dokazivanja koncepta“, uključujući i izradu prototipa i patentiranje, sa ciljem da se na kraju plasiraju na tržište. Podrška za izradu prototipa EU4TECH PoC za ATUVIS bila je usmjerena na provjeru izvodljivosti pregleda na neravnom terenu i sposobnosti komponenti kamere, dijela sistema koji treba da se prilagodi položaju podvozja, kao i da bude postavljen u bočnom smjeru. Pored toga, EU4TECH PoC je pomogao timu da istraži mogućnosti patentiranja izuma i da izabere pravi poslovni model.
„Čim smo završili projekat EU4TECH, podnijeli smo zahtjev za više sredstava i dobili pozitivan odgovor. Bez EU4TECH-a, naša ideja bi i dan-danas bila na papiru.“
Profesor Aleksandar Miltenović, Mašinski fakultet Univerziteta u NišuTim je uz podršku EU4TECH-a uspeo da razvije naredni prototip koji je bio mnogo napredniji od prethodnog. „Čim smo završili projekat EU4TECH, podnijeli smo zahtjev za više sredstava i dobili pozitivan odgovor. Bez EU4TECH-a, naša ideja bi i dan-danas bila na papiru“, kaže profesor Miltenović.
Za sljedeću i posljednju fazu razvoja ideje, tim Mašinskog fakulteta iz Niša dobio je 300.000 eura podrške iz Inovacionog fonda Srbije, koji takođe dobija finansijsku pomoć od Evropske unije. Plan je da se u roku od dvije godine ATUVIS stavi na raspolaganje željezničkom tržištu. „Kada sam krajem devedesetih počeo da studiram, nisam mogao ni da zamislim da ćemo jednog dana razvijati robote za ovakve svrhe. I dalje imam utisak da je ovo san”, kaže profesor Miltenović.
O projektu
EU4TECH Proof of Concept (PoC) Western Balkans bio je dvogodišnji projekat Instrumenta za pretpristupnu saradnju (IPA) koji je uključivao više zemalja i koji je finansirala EU kroz Instrument za preduzetništvo i razvojne inovacije Zapadnog Balkana (WBEDIF). Projekat je obuhvatio šest privreda regiona Zapadnog Balkana. Podržani projekti potekli su i od javnih istraživačkih organizacija i od startapa i MSP-a.
WBEDIF je jedan od instrumenata privatnog sektora podržan od strane Investicionog okvira za Zapadni Balkan (WBIF) – zajedničke inicijative EU, finansijskih organizacija, bilateralnih donatora i korisnika, čiji je cilj unaprjeđenje harmonizacije i saradnje u investicijama za socio-ekonomski razvoj regiona i doprinos evropskoj perspektivi Zapadnog Balkana.
WBIF je glavno sredstvo za implementaciju ambicioznog Ekonomskog i investicionog plana EU za Zapadni Balkan. Unaprjeđenje konkurentnosti privatnog sektora i jačanje podrške istraživanju i inovacijama su srž Plana.
Saznajte još
Photo credits: EU4TECH