Odrastavši u južnoj Mađarskoj sredinom 80-ih, László Juhász, sada predsjednik, producent i izdavač Instituta OnRizom, provodio je porodične ljetne odmore na jugoslovenskom primorju.
Tada nije ni slutio da će planine i stvari kroz koje se vozio postati centralni dio njegovog profesionalnog života.
Kada premotamo film do početka 2010-ih, László i Nataša Serec, kao i mnogi drugi, čitaju naslove s riječima poput „futuristički“, „brutalistički“, „modernistički“, „minimalistički“ koji preuzimaju savremenu umjetnost i medijske platforme. Ovi naslovi bili su popraćeni fotografijama mjesta i građevina koje je Laszló kao dijete često gledao sa zadnjeg sjedišta porodičnog automobila, kada bi ljeti putovali na jugoslovensku obalu.
Ovi naslovi s početka 2010-ih počeli su otkrivati nove perspektive spomenika iz Drugog svjetskog rata rasprostranjenih po zemljama bivše Jugoslavije. Ove kultne građe regiona počele su da privlače globalno interesovanje. Nakon tog momentuma brzo je uslijedila renomirana izložba u produkciji MoMA-e „Prema betonskoj utopiji: Arhitektura u Jugoslaviji, 1948-1980“, otvorena u Njujorku u julu 2018.
Nakon izložbe, ovi spomenici su privukli veliku pažnju javnosti, što je rezultovalo izdavanjem brojnih knjiga fotografija na ovu temu. Ove publikacije su uglavnom dokumentovale vizuelni aspekt spomenika, posmatrajući ih sa istorijske tačke gledišta ili kroz arhitektonsku ili društvenu značajnost ovog bogatog i višeslojnog nasljeđa socijalizma.
Ipak, tek u drugoj godini pandemije COVID-19, kada je svijet stao da predahne i ljudi se ponovo povezali s prirodom, osnivači OnRizom-a i istraživačkog projekta Sounding Spomenik, Nataša Serec i László Juhász, počeli su posjećivati ova zdanja na licu mjesta. Budući da su oboje bili muzički producenti, bilo je jasno da će ih interesovati zvučni aspekt ovih masivnih i kompleksnih građevina u sjećanje Drugog svetskog rata.
„Zbog materijala od kojih su napravljeni: uglavnom betona, mermera, stakla i metala i njihovih lokacija, ove građe su posebno zanimljive za posmatrati sa zvučnog aspekta“, kaže Serec, jedan od osnivača OnRizom-a i istraživačkog projekta Sounding Spomenik.
Zbog zatvaranja granica uoči pandemije, u početku, Serec i Juhász su bili jedini posjetioci spomenika u Sloveniji. „Nakon ovog inicijalnog iskustva, koncept Sounding Spomenika se stvorio gotovo istog trenutka: moramo dovesti muzičare da solo sviraju prenosive akustične instrumente unutar ovih betonskih građa i da snimimo zvuk kvalitetnim mikrofonima i uređajima za snimanje. Muzika je samo polovina projekta, druga polovina je serija iskrenih snimaka zvukova okoline ovih lokacija što znači jednostavni snimci sa terena bez ikakvih manipulacija“, kaže Juhász o ranim fazama projekta.
Spomenici Drugog svјetskog rata raštrkani su širom bivših jugoslovenskih država, što čini prirodnim da sledeći korak dva istraživača i muzička producenta bude da prošire svoja istraživanja i rad. Takva mogućnost naišla je preko programa Gete instituta koji finansira EU- „Kultura pokreće Evropu, poziv za mobilnost umjetnika“.
Ubrzo su se udružili sa srpskim Studio6, kolektivom muzičara, kompozitora i istraživača, posvećenih promociji savremene muzike. Studio6 ih je ugostio na tronedeljnu umjetničku rezidenciju u Srbiji, tokom kojih su u saradnji sa domaćim umjetnicima uspjeli da istraže i snimaju na dva spomenika Bogdana Bogdanovića, u Popini i Čačku.
21-dnevna umjetnička rezidencija u Beogradu, Srbiji, gdje su domaćini bili Studio6 – savremeni muzički kolektiv, bilo prvo duže istraživačko putovanje OnRizoma gdje su imali dovoljno vremena da se upoznaju sa muzičarima sa projekta, lokalnim arhitektima, dizajnerima i stručnjaka u oblasti. Pored umrežavanja, istraživanja, rada na terenu, postprodukcije i večeri završne prezentacije rezidencijalnog projekta, njihov glavni cilj je bio da pažljivo isplaniraju i odrade dva snimanja na dva kultna memorijalna mjesta, oba po projektu arhitekte Bogdana Bogdanovića: u Popini sa srpskom violinistkinjom Manjom Ristić i u Čačku sa srpskom harfistkinjom Milanom Zarić.
Kombinacija muzike, arhitekture, dizajna i istorijskog istraživanja temelj je projekta Sounding Spomenik koji ima za cilj da preispita jugoslovenska spomen obelježja Drugog svjetskog rata, nadaleko poznatih kao „spomenici“ izvan njihovih dominantnih političkih i ideoloških narativa, naglašavajući njihov arhitektonski, i što je najvažnije, zvučni značaj. Kroz sesije snimanja na licu mjesta i terenu i na kraju kroz nastupe uživo, muzičari se bave ovim izgrađenim konstrukcijama, dokumentujući njihove akustične kvalitete i zvukove okoline, stvarajući tako živu arhivu koja proširuje naše razumijevanje istorije i nasljeđa socijalizma.
Na svakoj lokaciji, Serec i Juhász pozivaju lokalne muzičare da se uključe u rad s ovim konstrukcijama i snimkama. Do sada su radili sa nekoliko domaćih umjetnika u Sloveniji i Srbiji, a trenutno se pripremaju za boravak u Bosni i Hercegovini, gdje će proširiti svoja istraživanja.
Nakon izložbe, ovi spomenici su privukli veliku pažnju javnosti, što je rezultovalo izdavanjem brojnih knjiga fotografija na ovu temu. Ove publikacije su uglavnom dokumentovale vizuelni aspekt spomenika, posmatrajući ih sa istorijske tačke gledišta ili kroz arhitektonsku ili društvenu značajnost ovog bogatog i višeslojnog nasljeđa socijalizma.
Ipak, tek u drugoj godini pandemije COVID-19, kada je svijet stao da predahne i ljudi se ponovo povezali s prirodom, osnivači OnRizom-a i istraživačkog projekta Sounding Spomenik, Nataša Serec i László Juhász, počeli su posjećivati ova zdanja na licu mjesta. Budući da su oboje bili muzički producenti, bilo je jasno da će ih interesovati zvučni aspekt ovih masivnih i kompleksnih građevina u sjećanje Drugog svetskog rata.
„Zbog materijala od kojih su napravljeni: uglavnom betona, mermera, stakla i metala i njihovih lokacija, ove građe su posebno zanimljive za posmatrati sa zvučnog aspekta“, kaže Serec, jedan od osnivača OnRizom-a i istraživačkog projekta Sounding Spomenik.
Zbog zatvaranja granica uoči pandemije, u početku, Serec i Juhász su bili jedini posjetioci spomenika u Sloveniji. „Nakon ovog inicijalnog iskustva, koncept Sounding Spomenika se stvorio gotovo istog trenutka: moramo dovesti muzičare da solo sviraju prenosive akustične instrumente unutar ovih betonskih građa i da snimimo zvuk kvalitetnim mikrofonima i uređajima za snimanje. Muzika je samo polovina projekta, druga polovina je serija iskrenih snimaka zvukova okoline ovih lokacija što znači jednostavni snimci sa terena bez ikakvih manipulacija“, kaže Juhász o ranim fazama projekta.
Spomenici Drugog svјetskog rata raštrkani su širom bivših jugoslovenskih država, što čini prirodnim da sledeći korak dva istraživača i muzička producenta bude da prošire svoja istraživanja i rad. Takva mogućnost naišla je preko programa Gete instituta koji finansira EU- „Kultura pokreće Evropu, poziv za mobilnost umjetnika“.
Ubrzo su se udružili sa srpskim Studio6, kolektivom muzičara, kompozitora i istraživača, posvećenih promociji savremene muzike. Studio6 ih je ugostio na tronedeljnu umjetničku rezidenciju u Srbiji, tokom kojih su u saradnji sa domaćim umjetnicima uspjeli da istraže i snimaju na dva spomenika Bogdana Bogdanovića, u Popini i Čačku.
21-dnevna umjetnička rezidencija u Beogradu, Srbiji, gdje su domaćini bili Studio6 – savremeni muzički kolektiv, bilo prvo duže istraživačko putovanje OnRizoma gdje su imali dovoljno vremena da se upoznaju sa muzičarima sa projekta, lokalnim arhitektima, dizajnerima i stručnjaka u oblasti. Pored umrežavanja, istraživanja, rada na terenu, postprodukcije i večeri završne prezentacije rezidencijalnog projekta, njihov glavni cilj je bio da pažljivo isplaniraju i odrade dva snimanja na dva kultna memorijalna mjesta, oba po projektu arhitekte Bogdana Bogdanovića: u Popini sa srpskom violinistkinjom Manjom Ristić i u Čačku sa srpskom harfistkinjom Milanom Zarić.
Kombinacija muzike, arhitekture, dizajna i istorijskog istraživanja temelj je projekta Sounding Spomenik koji ima za cilj da preispita jugoslovenska spomen obelježja Drugog svjetskog rata, nadaleko poznatih kao „spomenici“ izvan njihovih dominantnih političkih i ideoloških narativa, naglašavajući njihov arhitektonski, i što je najvažnije, zvučni značaj. Kroz sesije snimanja na licu mjesta i terenu i na kraju kroz nastupe uživo, muzičari se bave ovim izgrađenim konstrukcijama, dokumentujući njihove akustične kvalitete i zvukove okoline, stvarajući tako živu arhivu koja proširuje naše razumijevanje istorije i nasljeđa socijalizma.
Na svakoj lokaciji, Serec i Juhász pozivaju lokalne muzičare da se uključe u rad s ovim konstrukcijama i snimkama. Do sada su radili sa nekoliko domaćih umjetnika u Sloveniji i Srbiji, a trenutno se pripremaju za boravak u Bosni i Hercegovini, gdje će proširiti svoja istraživanja.
Please wait while your video is being uploaded...
Don't close this window!
