Pristupačno korišćenje podataka u romingu: Sprječavanje jaza između EU i Zapadnog Balkana
Uz podršku EU i RCC, telekom operateri pružaju pristupačne takse za korišćenje podataka u romingu između Zapadnog Balkana i EU.
15/12/2023
U decembru 2022. godine, 38 telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana saglasili su se da smanje cijene korišćenja podataka u romingu. Ova saglasnost sada je stupila na snagu od 1. oktobra 2023. godine, što znači da je korišćenje podataka u romingu između Zapadnog Balkana i EU postalo pristupačnije kako za građane tako i za poslovne subjekte u ovim regionima. Ovi operateri dobrovoljno su se obavezali da smanje razliku između cijena korišćenja podataka u romingu i cijena domaćih usluga tokom putovanja između EU i Zapadnog Balkana u oba smjera. Prva smanjenja cijena trenutno se primjenjuju od strane učesnika telekomunikacionih operatera. Mnogi od njih nude pakete sa cijenama znatno ispod dogovorenih maksimalnih ograničenja, čime su dostupni širokom krugu potrošača. Dodatna smanjenja planirana su za 2026. godinu, prema dogovorenoj putanji, sa ciljem da se cijene korišćenja podataka u romingu približe domaćim cijenama do 2028. godine.
Virtyt Gacaferri, kosovski preduzetnik koji redovno putuje u zemlje EU, posjeduje značajan udio i služi kao upravljački partner u jednoj od najuspješnijih turističkih agencija na Kosovu poznatoj kao Balkan Natural Adventure. Svake godine njegova kompanija dočekuje stotine posjetilaca iz svih krajeva svijeta, uključujući zemlje EU, kako bi istražili atrakcije Kosova. Takođe, on je predsjednik odbora prvog fintech preduzeća na Kosovu, franšize litvanske kompanije Paysera. Zbog prirode svog posla, gospodin Gacaferri često putuje u zemlje EU kako bi učestvovao na turističkim izložbama i sarađivao sa partnerima iz EU. Virtyt visoko cijeni smanjenje cijena korišćenja podataka u romingu. “Kao čest poslovni putnik, ovo će imati važan pozitivan uticaj na naše troškove putovanja i poslovanja uopšte”, kaže Virtyt.
“Nakon sprovođenja regionalnog RLAH, komesar Varhelji je sazvao inaugurativni sastanak telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana. Taj sastanak je ubrzao proces, naglašavajući političku podršku i značaj predstojećih koraka.”
Adrienn Király DG NEAR“Nakon sprovođenja regionalnog RLAH, komesar Varhelji je sazvao inaugurativni sastanak telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana. Taj sastanak je ubrzao proces, naglašavajući političku podršku i značaj predstojećih koraka”, ističe Adrien Kiralji iz DG NEAR, bacajući svjetlo na genezu ovog poduhvata. Ona objašnjava da je ova inicijativa proizašla iz uspješnog sprovođenja regionalnog sporazuma “Roam Like at Home” (RLAH) među šest ekonomija Zapadnog Balkana, koji je započeo 1. jula 2021. godine. Taj uspjeh poslužio je kao ključni preduslov za razmatranje smanjenja cijena rominga između Zapadnog Balkana i EU. “Nakon sprovođenja regionalnog RLAH, komesar Varhelji je sazvao inaugurativni sastanak telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana. Taj sastanak je ubrzao proces, naglašavajući političku podršku i značaj predstojećih koraka.”
Godine 2018. utvrđeno je da produženje “Roam Like at Home” na Zapadni Balkan nije pravno izvodljivo. Stoga je smanjenje cijena rominga između Zapadnog Balkana i EU moralo zavisiti od komercijalnih dobrovoljnih sporazuma, uzimajući u obzir poslovne modele operatera, komercijalne interese i usaglašenost sa relevantnim propisima o konkurenciji i trgovini. Proces pregovaranja nadgledao je Savjet za regionalnu saradnju u saradnji sa Evropskom komisijom i DG NEAR, uz savjetodavni doprinos DG CNECT. Više rundi pregovora održano je između operatera EU i Zapadnog Balkana prije nego što je konačna dobrovoljna deklaracija o romingu dogovorena i potpisana 6. decembra 2022. godine, tokom Samita EU-Zapadni Balkan.
Nakon potpisivanja deklaracije, pregovori su nastavljeni radi utvrđivanja preciznih cjenovnih ograničenja za smanjenje maloprodajnih cijena rominga za usluge prenosa podataka. Do 1. maja 2023. godine, ukupno 36 operatera, uključujući prominentne grupe iz EU poput DT, Orange, A1, United Group i 4IG, kao i operateri sa Zapadnog Balkana, potpisali su konačan sporazum. Dogovorena putanja je kako slijedi: Počevši od 1. oktobra 2023. godine, maloprodajna cijena podataka biće 18 EUR/GB, zatim 14 EUR/GB od 1. januara 2026. godine, i 9 EUR/GB od 1. januara 2028. Godine.
“Ovaj proces poboljšava predvidljivost i, što je najvažnije, pomaže u sprječavanju da korisnici dožive šok od računa.”
Sara Meić, DG NEARSara Meić iz DG NEAR ističe značaj deklaracije kao inicijative koja poboljšava predvidljivost i pomaže u sprječavanju korisnika da dožive šok od računa. Takođe pokazuje dobru volju tržišta. U narednim fazama, Evropska komisija ima za cilj proširenje ove inicijative kako bi uključila telekomunikacione operatere koji trenutno nisu dio procesa. Dodatno, nastojaće dalje smanjiti maksimalne cijene kroz godišnji pregled. Sara navodi: “U narednim koracima želimo se pozabaviti i pitanjem veleprodajnih cijena roaminga, što bi pozitivno uticalo na dalje smanjenje maloprodajnih cijena roaminga.”
O projektu
38 telekomunikacionih operatera iz EU i Zapadnog Balkana saglasili su se da omoguće povoljnije korišćenje roaminga podataka između Zapadnog Balkana i EU za građane i preduzeća u oba regiona, u procesu podržanom od Regionalnog saveta za saradnju (RCC) i Evropske komisije. Ova saglasnost usklađena je s Deklaracijom o roamingu potpisanom na decembarskom samitu EU-Zapadni Balkan u Tirani.
Svojim dobrovoljnim sporazumom, operateri su se obavezali da će značajno smanjiti razliku između cijena roaminga i domaćih taksi za korišćenje podataka u oba smjera između EU i Zapadnog Balkana. Maksimalni maloprodajni nivoi cijena („maksimalne cijene“) za 1 gigabajt će se smanjivati od oktobra 2023. do 2028. godine kako slijedi: 18 € od 1. oktobra 2023, 14 € od 2026. i 9 € od 2028. Godišnji pregledi su predviđeni kako bi se procijenili uticaji i sljedeći koraci.
Photo credits: Virtyt Gacaferi, EU